پرش به محتوا

خاندان پیران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
خاندان پیران
اطلاعات کلی
نام قومویسگان
مؤسس قومویسه
پیشوایان دیگرپیران ویسه
نخستین پیشواویسه
برزگان قبیلهویسه، پیران
نوع زندگیصحراگردی، چادرنشینی
نژادتور
ملیتترکان چین
سایر اطلاعات
شناخته شدهدشمن ایرانیان
شهرهاویسه گرد
آییندیویسنا

خاندان پیران یا خاندان ویسه از مهمترین خانداهای تورانی در شاهنامه فردوسی است. این خاندان از تبار تور و حامیان بزرگ افراسیاب هستند و جایگاهی مهم در توران‌زمین دارند. پیران ویسه پیشوای ختن و سپهسالار افراسیاب است. هومان نیز برترین مقام را در سپاه توران دارد. در جنگ دوازده رخ اعضای این خاندان به دست ایرانیان کشته می‌شوند. کشته‌شدن و نابودی این خاندان، سرآغاز انحاطات توران است.[۱][۲]

ویسگان در اوستا و شاهنامه

[ویرایش]

در اوستا خاندان پیران بدست طوس نابود می‌شوند، اما در شاهنامه، این خاندان را خاندان گودرز از میان برمی‌دارند [۱]. ویسه نیای بزرگ خاندان ویسگان، بار اوّل در شاهنامه در آغاز جنگ ایران و توران یاد می‌گردد و ویسه سپهبدی است در سپاه پشنگ . نا گفته نماند شاهنامه میان دودمان ویسه و افراسیاب تمایز قائل است، پشنگ و افراسیاب از تورانیان هستند ولی ویسه و پیران از ترکان. هرگاه سخنی از خاندان ویسه در شاهنامه به میان می‌آید ایشان را به ترکان یا ترکان چین منتسب می‌نماید نه به توران.

سپهبد چون ویسه تیز چنگکه سالار بد بر سپاه پشنگ [۳]

در ابتدای حضور دودمان ویسگان، ویسه بزرگ قبایل خویش سپهبدی بود در لشکر پشنگ شاه توران، البته سپهبدان آن دوران اغلب پیشوای قبایل بودند و هر پیشوایی به تناسب حضور جنگجویانش نزد پادشاه قرب و مقام داشت، ظاهراً ویسه و پسرش پیران بیشترین و جنگجوترین افراد را داخل لشکر نموده بودند به همین سبب پیران مقام والاتر از ویسه را حائز گشت و وزیر افراسیاب شد.

در آغاز پادشاهی کیکاووس و هنگام جنگ با سوریان بار دیگر از ویسه یاد می‌گردد و ویسه پدر پیلسم است. سوریان و هاماوران ممکن است از یک مشاء قومی و قبیله‌ای باشند ولی شاهنامه تفکیک میان آن دو قائل است و کیکاووس در اصل می‌خواهد به جنگ هاماوران برود که در آغاز مسیر با سوریان نیز گلاویز می‌شود. ویسه در جنگ مربور پدر پیلسم است شاید هم در زمان یاد شده زنده نبوده فقط از او یاد می‌شود:

دلیری که بد نام او پیلسمگوی کی نژاد چو شیر دژم
که ویسه بدش نام او را پدربرادرش پیران پیروزگر [۴]

تبارنامه

[ویرایش]
تور
زادشم
ویسه
نستیهنپیران ویسههومان پسر ویسهبارمانلهّاکفرشیدْوَرد

پانویس

[ویرایش]
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ "خانواده‌هاي گودرز و پيران در شاهنامه به قلم پژوهشگر افغان". IBNA. Retrieved 10 March 2016.
  2. Bashiri, Bashiri. "Characters of Ferdowsi's Shahnameh". heritageinstitute.com. Retrieved 10 March 2016.
  3. شاهنامه. جلد دوم. نوذر، ص ۶۴
  4. شاهنامه. جلد دوّم. ملحقات، ص ۱۱۴

منابع

[ویرایش]
  • حسین، الهی قمشه‌ای (۱۳۸۶). شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.

پیوند به بیرون

[ویرایش]