زبان جغتایی

زبان جغتایی
جغتای Jağatāy
منطقه	آسیای مرکزی
دوره	از قرن ۱۵ تا اوایل قرن ۲۰
تبار:	ترکی ترکی عام قارلقی زبان جغتایی
کدهای زبان
ایزو ۶۳۹-۲	chg
ایزو ۶۳۹-۳	chg
فهرست زبان‌شناس	chg
گلاتولوگ	chag1247

زبان جغتایی یکی از زبان‌های ترکی منقرض‌شده است. این زبان، زبانی ادبی بوده و عضو خانوادهٔ زبان‌های آلتایی بوده‌است. جغتایی از دوران تیمور و پادشاهان تیموری تا اوایل قرن بیستم به عنوان زبان واسطه ادبی در آسیای مرکزی بوده است. امیر علیشیر جغتائی نوایی یکی از ادیبان و شاعران مشهور ادبیات جغتایی است. بابر، مؤسس سلسلهٔ گورکانی در هند، کتاب بابرنامهٔ خود را به زبان ترکی جغتایی نوشت.

جغتایی از جنبهٔ لغوی و قواعد زبان، از دیگر زبان‌های مهم جامعهٔ اسلامی به‌ویژه فارسی و عربی متأثر شده‌است. بسیاری از آثار شیوایی که در این زبان نوشته شده‌اند به عنوان ابزاری برای جلب توجه و تحسین ادیبان دوران بوده‌است. ترکی جغتایی یکی پیشرفته‌ترین زبان‌های ترکی میانه است که به‌خوبی ثبت شده‌است. زبان‌های ازبکی و اویغوری وارث و شیوهٔ مدرن این زبان محسوب می‌شود.

لغت‌نامهٔ سنگلاخ حدود شش هزار لغت ترکی را دربرمی‌گیرد که عمدتاً به زبان ترکی جغتایی است.

منابع

• لغت‌نامهٔ دهخدا - جغتائی
• لغت‌نامهٔ دهخدا - امیر علیشیر نوائی
• دائرةالمعارف بزرگ اسلامی - ادبیات ترکی
• ترکی جغتای در دانشنامهٔ ایرانیکا
• فرهنگ ترکی به فارسی سنگلاخ، میرزا مهدی استرآبادی، ویرایش روشن خیاوی، نشر مرکز، تهران: ۱۳۷۴