آستقیک

آستقیک (ارمنی: Աստղիկ؛ Astłik) دومین ایزد بانوی ارمنیان پس از آناهید (اساطیر ارمنی) است که ایزد عشق، آب، غم و سهولت بوده‌است. واژه ارمنی «آستق» به معنی ستاره است. آناهید و آستقیک در ابتدا نام‌های مختلف یک ایزد بانوی مادر بوده‌است، سپس از هم جدا شده و نام دو ایزد بانو شده‌است. معبد اصلی و مهم او در شهر «آشتیشات» در نزدیکی مرز سوریه در کنار معبد واهاگن قرار داشته و به نام «اتاق واهاگن» نامیده شده‌است؛ لذا معبد او بنام عروس واهاگن نیز نامیده شده‌است. بنابر اسطوره‌ها، محتملاً او با معشوق خود یعنی واهاگن در آنجا ملاقات می‌کرده‌است.

تاریخ

معبدی بر روی صخره‌ای بنام «خانه آرامازد و آستقیک» وجود داشته‌است که در آن معبد مراسم مربوط به جشنهای او انجام می‌گرفته‌است. معبد دیگر او در «آرتامت» در جنوب شهر وان قرار داشته‌است. در واسپوراکان و تارون (ارمنستان باستان) دو ولایت ارمنستان، تعدادی از محل‌ها چون تپه‌ها، کوه‌ها و دژها به نام او نامیده شده‌است.

در روایتی گفته می‌شود که گل سرخ قبلاً به رنگ سفید بوده‌است، سپس روزی که خار گل سرخ پای آستقیک را زخمی کرد و خون او بر گل چکید، گل رنگ عوض کرد و دیگر همیشه به رنگ سرخ است. از پرندگان نیز کبوتر به او منسوب بوده چون بنابر روایات کتبی در روز برگزاری جشن وارداوار که مخصوص اوست، عادتاً کبوتر هوا می‌کردند. در آن روز به او گل سرخ هدیه می‌کردند، و در آن روز مردم به همدیگر آب می‌پاشیدند.

جستارهای وابسته

• اساطیر ارمنستان
• میهر (اساطیر ارمنی)
• نانه
• تیر (اساطیر ارمنی)
• آناهید (اساطیر ارمنی)
• آرا (اساطیر ارمنی)
• واهاگن
• اسپاندارامت
• آرای زیبا
• دورک آنگق
• آرامازد

منابع

• نوری‌زاده، احمد (۱۳۷۶). تاریخ و فرهنگ ارمنستان. تهران: نشر چشمه. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۶۲-۲۲۰-۷.
• نوری‌زاده، احمد. صد سال شعر ارمنی: از اواخر قرن نوزدهم تا اواخر قرن بیستم. تهران: نشر چشمه. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۶۲-۲۱۶-۹.
• باغداساریان، ادیک (۱۳۸۰). تاریخ کلیسای ارمنی. تهران. شابک ۹۶۴-۰۶-۰۷۴۵-۲.
• ملکی، آنوشیک (زمستان ۱۳۹۲). «بررسی ریشه شناختی واژه‌های آرامازد، اهورامزدا و ماشتوتس». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هفدهم (۶۶).
• آیوازیان، ماریا (اردیبهشت ۱۳۹۱). اشتراکات اساطیری و باورها در منابع ایرانی و ارمنی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۶-۵۶۰-۰.
• شیراوند، دکتر مهران (زمستان ۱۳۹۰). «تعاملات تاریخی و فرهنگی ایران و ارمنستان از عصر کهن تاکنون». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال پانزدهم (۵۸).
• فتایی، گارگین (پاییز ۱۳۸۴). «آیین مهر و تأثیر آن بر فرهنگ ایرانی، اسلامی، ارمنی، مسیحی و فرهنگ مشترک جهانی». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال نهم (۳۳).
• «امشاسپندان و ایزدان در تاریخ اساطیری ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هشتم (۲۸). تابستان ۱۳۸۳.
• آبقیان، مانوک. افسانه‌های ملی ارمنی در نگارش تاریخ ارمنیان مؤسس خورناتسی.
• ابوالقاسمی، محسن (بهمن ۱۳۸۴). یشت فرزانگی: جشن نامه. هرمس. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۱۸-۳۶۳-۰.
• باورها، دین، پرستش اسطوره‌های ارمنیان کهن. ایروان. ۲۰۰۱.

• Armenian Soviet Encyclopedia. Vol. 1. Yerevan. p. 589.
• Խուդավերդյան, Կոստանդին (1990). Հայկական համառոտ հանրագիտարան (به ارمنی). Vol. 1. Երևան: Հայկական Հանրագիտարան հրատարակչություն ՊՈԱԿ.

رده:ادبیات ارمنی }}