فهرست نبردهای شاهنشاهی هخامنشی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

این مقاله فهرستی از جنگ‌ها و نبردهای شاهنشاهی هخامنشی با دولت‌های همسایه می‌باشد.

فهرست[ویرایش]

سال نام نبرد مکان شاهنشاه هخامنشی مخالفان پادشاه دشمن نتیجه
۵۵۲ تا ۵۴۹ پیش از میلاد خیزش پارس‌ها سرزمین پارس و سرزمین ماد کوروش بزرگ پادشاهی ماد ایشتوویگو پیروزی[۱]
۵۴۷ پیش از میلاد فتح لیدیه لیدیه کوروش بزرگ پادشاهی لیدیه کرزوس پیروزی[۲]
۵۴۰–۵۳۹ پیش از میلاد فتح بابل بابل کوروش بزرگ امپراتوری بابل نبونعید پیروزی[۳]
۵۲۹–۵۳۷ پیش از میلاد حمله به سکاها[الف] سرزمین سکاها کوروش بزرگ امپراتوری سکاها تهم‌رییش شکست[۴]
مه ۵۲۵ پیش از میلاد فتح مصر پلوزیوم، مصر کمبوجیه دوم امپراتوری مصر پسامتیخ سوم پیروزی[۵][۶]
۵۱۸ پیش از میلاد شورش ساتراپی‌ها تمام قلمرو هخامنشیان داریوش بزرگ ملل تابع هخامنشیان حاکمان محلی پیروزی[۷]
۵۱۸ پیش از میلاد حمله به هند دره سند داریوش بزرگ ماهاجاناپاداها پیروزی[۸]
۵۱۳ پیش از میلاد لشکرکشی داریوش به سکاها بالکان، اوکراین، شمال دریای سیاه داریوش بزرگ سکاها ایدانتیرسوس پیروزی[۹] [۱۰]
۴۹۹–۴۹۳ پیش از میلاد شورش ایونیان آسیای کوچک، قبرس داریوش بزرگ دولت-شهرهای یونان مگاباتس پیروزی[۱۱]
۴۹۲–۴۹۰ پیش از میلاد نخستین تهاجم ایرانیان به یونان تراکیه، مقدونیه، سیکلدیز، آتن داریوش بزرگ دولت-شهرهای یونان میلتیاد پیروزی[۱۲]
اوت یا سپتامبر، ۴۹۰ پیش از میلاد نبرد ماراتون ماراتن، آتن باستان، یونان باستان داریوش بزرگ دولت-شهرهای یونان میلتیاد شکست نسبی[۱۳]
اوت یا سپتامبر ۴۸۰ پیش از میلاد نبرد ترموپیل تنگه ترموپیل، یونان خشایارشا دولت-شهرهای یونان پیروزی[۱۴]
۴۸۰ پیش از میلاد نبرد آرتمیزیوم خلیج آرتمیزیوم خشایارشا دولت-شهرهای یونان تمیستوکلس پیروزی[۱۵]
سپتامبر ۴۸۰ پیش از میلاد نبرد سالامیس تنگه سالامیس خشایارشا دولت-شهرهای یونان تمیستوکلس عقب نشینی استراتژیک [۱۶]
اوت ۴۷۹ پیش از میلاد نبرد پلاته پلاته خشایارشا دولت-شهرهای یونان شکست[۱۶]
۲۷ اوت ۴۷۹ پیش از میلاد نبرد میکال میکال، ایونیا خشایارشا دولت-شهرهای یونان شکست[۱۷]
۴۶۹ یا ۴۶۶ پیش از میلاد نبرد یوریمدون رود یوریمدون خشایارشا دولت-شهرهای یونان، اتحادیه دلوس تیفراتس شکست[۱۸]
۴۳۱–۴۰۴ پیش از میلاد جنگ پلوپونز رود یوریمدون اردشیر یکم آتن و متحدان، اتحادیه دلوس پیروزی[۱۹][۲۰]
۴۰۱ پیش از میلاد نبرد کوناکسا ساحل رود فرات اردشیر دوم اسپارت، کوروش کوچک پیروزی[۲۱]
۳۹۵–۳۸۷ پیش از میلاد نبردهای کورنتیان یونان، دریای اژه اردشیر دوم اسپارت، اتحادیه پلوپونزی آگسیلائوس دوم پیروزی[۲۲]
۳۸۰ پیش از میلاد حملهٔ به کادوسیان آتورپاتکان، تالش اردشیر دوم کادوسیان نامعلوم پیروزی[۲۳]
۳۶۶–۳۶۰ پیش از میلاد شورش بزرگ ساتراپ‌ها آناتولی اردشیر دوم ساتراپ‌های شورشی آریوبرزن
وادفرداد
داتامش
اروند یکم
پیروزی
۳۵۱ پیش از میلاد شورش قبرس و فنیقیه قبرس، فنیقیه، صیدا اردشیر سوم شورشیان مدیترانه پیروزی[۲۴]
۳۴۳ پیش از میلاد نبرد پلوزیوم پلوزیوم اردشیر سوم شورشیان مصر نکتانبوس دوم پیروزی[۲۵]
حملهٔ اسکندر به ایران
(۳۵۵–۳۲۸ پیش از میلاد)
بهار ۳۳۴ پیش از میلاد نبرد گرانیک رود گرانیک داریوش سوم مقدونیه باستان اسکندر مقدونی شکست[۲۶]
نوامبر ۵, ۳۳۳ پیش از میلاد نبرد ایسوس ایسوس داریوش سوم مقدونیه باستان اسکندر مقدونی شکست[۲۷][۲۸][۲۹]
۱ اکتبر ۳۳۱ پیش از میلاد نبرد گوگمل گوگمل داریوش سوم مقدونیه باستان اسکندر مقدونی شکست[۳۰]

گاه‌شمار[ویرایش]

پاره‌ای از رویدادهای مهم دوران هخامنشی
شکل‌گیری و دوره آغازین
۷۰۵ پ. م تأسیس پادشاهی هخامنشی به‌دست هخامنش[۳۱]
۶۵۰ پ. م مرگ هخامنش و تاج‌گذاری چیش پیش[۳۱]
۶۲۰ پ. م مرگ چیش پیش و تاج‌گذاری کوروش یکم در انشان[۳۱]
۵۸۰ پ. م مرگ کوروش یکم و تاج‌گذاری کمبوجیه یکم در انشان[۳۱]
گسترش و تأسیس شاهنشاهی
۵۵۹ پ. م مرگ کمبوجیه یکم و تاج‌گذاری کوروش بزرگ
۵۵۳ پ. م آغاز شورش کوروش علیه مادها
۵۵۰ پ. م شکست ایشتوویگو شاه ماد از کوروش و فتح هگمتانه
۵۵۰ پ. م تأسیس شاهنشاهی هخامنشی به‌دست کوروش بزرگ
۵۴۹–۵۴۸ پ. م فتح سرزمین‌های پارت، ورکانه و ارمنستان
۵۴۶ پ. م فتح سارد پایتخت لیدیه و شکست کرزوس پادشاه لیدی
۵۳۹ پ. م فتح بابل ثروتمندترین شهر غرب آسیا توسط کوروش
۵۳۹ پ. م اجازه دادن کوروش به یهودیان تبعیدی به بازگشت به اورشلیم و ساخت کنیسه
۵۳۰ پ. م نبرد کوروش با قبایل سکاها و شکست از ماساگت‌ها
۱۲ تا ۳۱ اوت سال ۵۳۰ پ. م[۳۲] درگذشت کوروش بزرگ[۳۳]
دوره شکوفایی
۵۲۹ پ. م آغاز پادشاهی کمبوجیه دوم فرزند کوروش بزرگ
۵۲۵ پ. م فتح مصر توسط کمبوجیه
۵۲۵ پ. م کمبوجیه سپاهی برای فتح لیبی و کارتاژ فرستاد و خود به سوی پارس بازگشت
۵۲۵ پ. م گم شدن سپاه کمبوجیه بر اثر طوفان شن در صحرا
۵۲۲ پ. م مرگ کمبوجیه در راه بازگشت از مصر
۵۲۱ پ. م غصب تخت پادشاهی توسط گئومات مغ (بردیای دروغین)
۵۲۱ پ. م پیروزی داریوش بزرگ بر گئومات و تاجگذاری
۵۱۹ پ. م سرکوب شورش‌های سراسری در بسیاری از ساتراپی‌ها توسط داریوش
۵۱۸ پ. م آغاز ساخت تخت جمشید به عنوان پایتخت جدید در پارسه
۵۱۴ پ. م' حمله داریوش به سکاها و فتح ناحیه شمال قفقاز و دریای سیاه
۴۹۴ پ. م شورش ایونیان در آسیای صغیر علیه هخامنشیان و به آتش کشیدن سارد
۴۹۴ پ. م جنگ لاده و شکست یونانیان به‌دست داریوش بزرگ
۴۹۲–۴۹۰ پ. م پیروزی در نخستین تهاجم ایرانیان به یونان
۴۹۰ پ. م جنگ ماراتن میان ایران و یونان و شکست هخامنشیان
۴۸۶ پ. م داریوش در سن ۶۳ سالگی درگذشت
۴۸۶ پ. م تاج‌گذاری خشایارشا فرزند داریوش بزرگ
۴۸۵ پ. م سرکوب شورش مصر توسط خشایارشا
۴۸۴ پ. م سرکوب شورش بابل توسط خشایارشا
۴۸۰ پ. م فتح آتن، پایتخت یونان توسط خشایارشا، بازپس‌گیری آتن توسط یونانیان در نبرد سالامیس
۴۷۹ پ. م شکست در جنگ پلاته از یونان
۴۶۵ پ. م قتل خشایارشا
۴۶۵ پ. م آغاز پادشاهی اردشیر یکم فرزند خشایارشا
۴۶۵ تا ۴۲۴ پ. م ساخت بنای میترا و آناهیتا
۴۲۴ پ. م مرگ اردشیر یکم
دوره نابسامانی
۴۲۴ پ. م تاج‌گذاری خشایارشای دوم
۴۲۴ پ. م قتل خشایارشای دوم
۴۲۴ پ. م تاج‌گذاری داریوش دوم
۴۰۵ پ. م شورش مصر و اعلام استقلال
۴۳۱–۴۰۴ پ. م دخالت ایران در جنگ داخلی یونان
۴۰۴ پ. م مرگ داریوش دوم
۴۰۴ پ. م تاج‌گذاری اردشیر دوم
۳۹۵–۳۸۷ پ. م دخالت ایران در جنگ داخلی یونان
۳۸۷ پ. م تحمیل صلح آنتالکیداس توسط ایران به یونانیان
۳۵۹ پ. م مرگ اردشیر دوم
دوره تجدید قدرت
۳۵۹ پ. م تاج‌گذاری اردشیر سوم
۳۴۳ پ. م فتح دوباره مصر توسط اردشیر سوم
۳۳۸ پ. م قتل اردشیر سوم به دست باگواس
۳۳۸ پ. م آغاز پادشاهی اردشیر چهارم
۳۳۶ پ. م قتل اردشیر چهارم توسط باگواس
۳۳۶ پ. م تاج‌گذاری داریوش سوم
دوره زوال و فروپاشی
۳۳۴ پ. م آغاز حمله اسکندر مقدونی به ایران
۳۳۴ پ. م نبرد گرانیک و شکست ارتش داریوش سوم
۳۳۳ پ. م نبرد ایسوس و شکست ارتش داریوش سوم
۳۳۱ پ. م نبرد گوگمل و شکست ارتش داریوش سوم
۳۳۰ پ. م کشته شدن داریوش سوم
۳۲۸ پ. م کشته شدن اردشیر پنجم (پادشاه خود خوانده) و فتح ایران به‌دست اسکندر مقدونی

نگارخانه[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

یادداشت‌ها[ویرایش]

  1. درباره شیوه مرگ کوروش بزرگ در منابع اختلاف نظر وجود دارد. برای مطالعه بیشتر مرگ کوروش بزرگ را ببینید.

پانویس[ویرایش]

  1. بریان، امپراتوری هخامنشی، ۵۰–۴۹.
  2. هینتس، داریوش و ایرانیان، ۹۸.
  3. هینتس، داریوش و ایرانیان، ۱۰۴.
  4. داندامایف، تاریخ سیاسی هخامنشیان، ۸۹.
  5. بیانی، تاریخ ایران باستان، ۱۰۹.
  6. هینتس، داریوش و ایرانیان، ۱۲۷.
  7. زرین‌کوب، تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام، ۱۴۴.
  8. André-Salvini, Béatrice (2005). Forgotten Empire: The World of Ancient Persia (به انگلیسی). University of California Press. ISBN 978-0-520-24731-4.
  9. DNa - Livius (به انگلیسی).
  10. Boardman 1982, p. 67.
  11. Herodotus VI, 30
  12. Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire (به انگلیسی). Eisenbrauns. p. 158. ISBN 978-1-57506-120-7.
  13. پیرنیا، حسن. تاریخ ایران باستان. تهران: انتشارات افسون، ۱۳۸۰.ISBN 964-92947-7-5
  14. بردیا (۲۰۱۸-۰۵-۰۵). «واقعیت نبرد ترموپیل چیست؟». تاریخ پارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۰۸.
  15. تاریخ ایران باستان نوشته حسن پیرنیا مشیرالدوله - جلد اول
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ "CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1". ENCYCLOPÆDIA IRANICA (به انگلیسی). Archived from the original on 19 March 2022. Retrieved 19 March 2022.
  17. Holland, pp. 358–359
  18. یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Battle_of_the_Eurymedon&redirect=no&oldid=624045459%7Cعنوان = Battle of the Eurymedon|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۶ نوامبر ۲۰۱۴
  19. تاریخ تمدن، ویل دورانت.
  20. تاریخ تمدن، ویل دورانت.
  21. آناباسیس، کتاب اول، فصل هشتم
  22. Fine, The Ancient Greeks, 556–9
  23. Syme, Ronald (1988). "The Cadusii in History and in Fiction". The Journal of Hellenic Studies. Retrieved 2015-06-30.
  24. زرین کوب، ص ۱۹۸
  25. "Artaxerxes III Ochus (358 BC to 338 BC)". Retrieved March 2, 2008.
  26. رضایی، تاریخ ده هزار ساله ایران، ۲۴۴.
  27. قوزانلو، تاریخ نظامی ایران (جلد اول)، ۱۵۰.
  28. بهمنی، هنگامه تاریخ، ۱۱۳.
  29. زنجانی، تاریخ تمدن ایران باستان (جلد اول)، ۲۵۳.
  30. حسن پیرنیا، تاریخ ایران باستان، 1140.
  31. ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ۳۱٫۲ ۳۱٫۳ "ACHAEMENID DYNASTY – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org. Archived from the original on 2011-04-29. Retrieved 2019-04-05.
  32. هینتس، والتر (۱۳۸۷). داریوش و ایرانیان. ترجمهٔ پرویز رجبی. تهران: نشر ماهی. ص. ۸۷. شابک ۹۷۸۹۶۴۹۹۷۱۲۰۹.
  33. دربارهٔ شیوه مرگ کوروش بزرگ در منابع اختلاف نظر وجود دارد. برای اطلاعات بیشتر مقاله مرگ کوروش بزرگ را مطالعه نمایید.

منابع[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]