گونه بومزاد: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز AKhaleghizadeh صفحهٔ بومی انحصاری را به بومزاد منتقل کرد: در برابر فارسی و تک‌واژه برای Endemic، واژه بومزاد است. |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Neurergus Kaiseri.jpg|بندانگشتی|[[سمندر لرستانی]] از جمله گونه‌های بومی انحصاری [[ایران]] و در معرض خطر [[انقراض]] است.]] |
[[پرونده:Neurergus Kaiseri.jpg|بندانگشتی|[[سمندر لرستانی]] از جمله گونه‌های بومی انحصاری [[ایران]] و در معرض خطر [[انقراض]] است.]] |
||
به [[گونه (زیست‌شناسی)|گونه‌های زیستی]] مختص یک [[زیستگاه]]، منطقه جغرافیایی، جزیره یا کشور که به صورت انحصاری فقط در آن منطقه یافت شوند و بیرون از آن دیده نشوند '''بومی انحصاری''' گفته |
'''بومزاد''' به [[گونه (زیست‌شناسی)|گونه‌های زیستی]] مختص یک [[زیستگاه]]، منطقه جغرافیایی، جزیره یا کشور که به صورت انحصاری فقط در آن منطقه یافت شوند و بیرون از آن دیده نشوند. در گذشته، به این گونه‌ها بیشتر '''بومی انحصاری''' گفته می‌شد.<ref>{{یادکرد|نویسنده =|نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/186799/endemism |عنوان=Endemism | ناشر =[[دانشنامه بریتانیکا|Encyclopedia Britannica]]|تاریخ = |تاریخ بازبینی=18 September 2013|زبان=en}}</ref> اما درسالهای گذشته، واژه فارسی و کوتاه‌تر "بومزاد" جایگزین آن شد. |
||
گونه‌های |
گونه‌های بومزاد با احتمال بیشتری در مناطقی که از دیدگاه زیستی محفوظ و دورافتاده هستند، شکل پیدا می‌کنند. برای نمونه، بسیاری از جزیره‌ها به دلیل در انزوا بودن دارای گونه‌های گیاهی و جانوری بومزاد هستند؛ [[هاوایی]]، [[جزایر گالاپاگوس]]، و [[سقطرا]] از جمله این جزایر هستند. [[ماداگاسکار]] نیز به دلیل جداافتادگی از [[آفریقا]] دارای تعداد زیادی گونه‌های بومزاد است.<ref>{{یادکرد|نویسنده =Laurie Godfrey |نشانی=http://www.pbs.org/edens/madagascar/eden.htm |عنوان=Isolation and Biodiversity | ناشر =PBS |تاریخ = |تاریخ بازبینی=18 September 2013|زبان=en}}</ref> دیگر مناطق منزوی و دورافتادهٔ اینچنینی را می‌توان در [[بلندی‌های اتیوپی]] یا آب‌های منزوی چون [[دریاچه بایکال]] یافت. |
||
از آنجا که گونه‌های بومزاد منحصر به یک منطقه جغرافیایی یا آب و هوای ویژه هستند، با هر گونه تغییر در محیط زیست‌شان می‌توانند به سادگی مورد تهدید انقراض قرار گیرند. فعالیت‌های انسانی نیز می‌توانند تاثیر بسیاری در افول [[وضعیت بقا|وضعیت بقای]] گونه‌های بومزاد داشته باشند. برای نمونه، تنها گونه [[دلفین]] منقرض شده در جهان [[دلفین رودخانه‌ای چین|باییجی]] بوم‌زادِ [[چین]] بود که در دهه نخست سده ۲۱ میلادی به دلیل فعالیت‌های بشری نابود شد.<ref>{{یادکرد|نویسنده =|نشانی=http://www.iucn-csg.org/index.php/baiji/ |عنوان=Isolation and Biodiversity | ناشر =[[اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت|IUCN]] – Cetacean Specialist Group|تاریخ = |تاریخ بازبینی=18 September 2013|زبان=en}}</ref> |
از آنجا که گونه‌های بومزاد منحصر به یک منطقه جغرافیایی یا آب و هوای ویژه هستند، با هر گونه تغییر در محیط زیست‌شان می‌توانند به سادگی مورد تهدید انقراض قرار گیرند. فعالیت‌های انسانی نیز می‌توانند تاثیر بسیاری در افول [[وضعیت بقا|وضعیت بقای]] گونه‌های بومزاد داشته باشند. برای نمونه، تنها گونه [[دلفین]] منقرض شده در جهان [[دلفین رودخانه‌ای چین|باییجی]] بوم‌زادِ [[چین]] بود که در دهه نخست سده ۲۱ میلادی به دلیل فعالیت‌های بشری نابود شد.<ref>{{یادکرد|نویسنده =|نشانی=http://www.iucn-csg.org/index.php/baiji/ |عنوان=Isolation and Biodiversity | ناشر =[[اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت|IUCN]] – Cetacean Specialist Group|تاریخ = |تاریخ بازبینی=18 September 2013|زبان=en}}</ref> |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
{{مدلسازی بوم‌سازگان}} |
{{مدلسازی بوم‌سازگان}} |
||
[[رده:اصطلاحات زیست‌شناسی]] |
[[رده:اصطلاحات زیست‌شناسی]] |
||
[[رده:بومزاد]] |
|||
[[رده:بوم‌زادی]] |
[[رده:بوم‌زادی]] |
||
[[رده:تنوع زیستی]] |
[[رده:تنوع زیستی]] |
||
نسخهٔ ۲۴ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۲۰
بومزاد به گونه‌های زیستی مختص یک زیستگاه، منطقه جغرافیایی، جزیره یا کشور که به صورت انحصاری فقط در آن منطقه یافت شوند و بیرون از آن دیده نشوند. در گذشته، به این گونه‌ها بیشتر بومی انحصاری گفته می‌شد.[۱] اما درسالهای گذشته، واژه فارسی و کوتاه‌تر "بومزاد" جایگزین آن شد.
گونه‌های بومزاد با احتمال بیشتری در مناطقی که از دیدگاه زیستی محفوظ و دورافتاده هستند، شکل پیدا می‌کنند. برای نمونه، بسیاری از جزیره‌ها به دلیل در انزوا بودن دارای گونه‌های گیاهی و جانوری بومزاد هستند؛ هاوایی، جزایر گالاپاگوس، و سقطرا از جمله این جزایر هستند. ماداگاسکار نیز به دلیل جداافتادگی از آفریقا دارای تعداد زیادی گونه‌های بومزاد است.[۲] دیگر مناطق منزوی و دورافتادهٔ اینچنینی را می‌توان در بلندی‌های اتیوپی یا آب‌های منزوی چون دریاچه بایکال یافت.
از آنجا که گونه‌های بومزاد منحصر به یک منطقه جغرافیایی یا آب و هوای ویژه هستند، با هر گونه تغییر در محیط زیست‌شان می‌توانند به سادگی مورد تهدید انقراض قرار گیرند. فعالیت‌های انسانی نیز می‌توانند تاثیر بسیاری در افول وضعیت بقای گونه‌های بومزاد داشته باشند. برای نمونه، تنها گونه دلفین منقرض شده در جهان باییجی بوم‌زادِ چین بود که در دهه نخست سده ۲۱ میلادی به دلیل فعالیت‌های بشری نابود شد.[۳]
منابع
- ↑ Endemism (به انگلیسی), Encyclopedia Britannica, retrieved 18 September 2013
- ↑ Laurie Godfrey, Isolation and Biodiversity (به انگلیسی), PBS, retrieved 18 September 2013
- ↑ Isolation and Biodiversity (به انگلیسی), IUCN – Cetacean Specialist Group, retrieved 18 September 2013