ویکی‌پدیا:فهرست‌های مستقل
 | این صفحه جزو رهنمودهای ویکی‌پدیا است. استانداردهای رفتاریِ مطرح‌شده در این صفحه از پشتوانهٔ تأیید بسیاری از ویرایشگران ویکی‌پدیا برخوردار است. بااین‌که پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود، این مفاد جزو سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن تغییرات و نظرخواهی استفاده کنید. |
 | این صفحه در یک نگاه: فهرست‌های مستقل مانند سایر مقالات بر پایهٔ سیاست‌های اصلی محتوایی تنظیم و نگهداری می‌شوند. این فهرست‌ها باید موضوع مناسب داشته باشند و از معیار واضحی برای انتخاب برخوردار باشند. نگارش مناسب بخش آغازین فهرست از اهمیت خاص برخور است؛ به‌ویژه در صورتی که محتوای غیر فهرست کمی موجود باشد یا اصلاً موجود نباشد. |
| رهنمودهای ویکی‌پدیا | |||
|---|---|---|---|
| رفتاری | |||
| محتوایی | |||
| ویرایشی | |||
|
|||
| شیوه‌نامه | |||
| حذف | |||
فهرست‌های مستقل یا مقاله‌های فهرست مقاله‌هایی هستند که از یک یا چند فهرست درون مقاله‌ای یا مجموعه‌ای از آیتم‌های تنظیم شده به صورت فهرست تشکیل شده‌اند. بسیاری از فهرست‌های مستقل در عنوان خود قالب محتویاتشان مشخص می‌کنند، بدین شکل که در خطوط نخست با توضیحی همچون «فهرست …»، «تاریخچه …» یا توصیفی شبیه به این‌ها آغاز می‌شوند.
به‌منظور متمرکزسازی توصیه‌ها، رهنمودهای محتوایی در این صفحه بالاتر از سایر موارد، رهنمودهای شیوه‌نامه‌ای اختصاصی برای فهرست‌های مستقل در § سبک و قواعد نام‌گذاری در § عنوان فهرست شده‌اند.
محتوای فهرست‌ها
[ویرایش]سیاست‌های محتوایی
[ویرایش]فهرست‌های مستقل نیز نوعی مقاله هستند و از همین روی مشمول سیاست‌های محتوایی نظیر تأییدپذیری، تحقیق دست اول ممنوع، دیدگاه بی‌طرف و ویکی‌پدیا چه چیزی نیست و همچنین رهنمودهای سرشناسی نیز هستند.
قالب کلی مقاله‌های فهرست
[ویرایش]قالب‌های متعددی وجود دارند که هم شامل قالب‌های عمومی، و هم شامل قالب‌های تخصصی می‌شوند و هم‌اکنون در ویکی‌پدیا برای مقاله‌های فهرست مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- فهرست‌های مرتب‌شده بر پایه الفبا، نظیر فهرست زبان‌های جهان به ترتیب حروف الفبا و نیز فهرست‌های سادهٔ مرتب‌شده به‌ترتیب الفبا بدون بخش‌بندی بر پایهٔ حروف.
- فهرست‌های حاشیه‌نویسی‌شده، نظیر فهرست زبانشناسان یا فهرست تولیدکنندگان خودروی چین.
- فهرست‌های گاه‌شماری، نظیر مرگ‌ها در ۲۰۲۰ یا فهرست برندگان و نویسندگان برگزیده جایزه بوکر. (فهرست‌هایی مانند گاه‌شمار آینده بسیار دور که عنوان آن‌ها با «گاه‌شمار» آغاز می‌شود، همواره در این دسته طبقه‌بندی می‌شوند)
- فهرست‌های قابل مرتب‌سازی، که با استفاده از جدول‌ها قالب‌بندی شده‌اند، نظیر فهرست رانندگان فرمول یک.
- فهرست‌های دارای زیرعنوان‌های ساختارمند (به‌معنی فهرست‌های رده‌بندی‌شده یا سلسله‌مراتبی), نظیر فهرست نژادهای گربه، فهرست تبدیل‌های مرتبط با تبدیل فوریه یا فهرست‌های نویسندگان.
مقاله‌های فهرست تخصصی
[ویرایش]- صفحه‌های رئوس مطالب[۱]، از موضوعات عمومی (رئوس مطالب نروژ) تا موضوعات نسبتاً تخصصی‌تر (رئوس مطالب ریاضیات گسسته)، بخشی از سامانهٔ ناوبری محتوایی ویکی‌پدیا هستند و در درگاه:درونمایه/پیرامون فهرست شده‌اند. این فهرست‌ها که نوعی ساختار درختی هستند، سلسله مراتبی از موضوعات هستند که در قالب فهرستی ساختارمند متشکل از سرفصل‌ها، زیرعنوان‌ها و آیتم‌های فهرست (معمولاً به‌شکل گلوله‌ای، و ترجیحاً به‌همراه حاشیه‌نویسی) سازمان‌دهی شده‌اند. برای کسب اطلاعات بیشتر، اوت‌لاین (فهرست) و برای صفحاتی که تاکنون ایجاد شده‌اند، رئوس مطالب را ببینید
- شاخص‌ها، که فهرست‌هایی الفبایی از مقاله‌های ویکی‌پدیا پیرامون یک موضوع مشخص هستند، بخشی از سامانهٔ ناوبری محتوای ویکی‌پدیا هستند و در درگاه:درونمایه/شاخص‌ها فهرست شده‌اند. از جمله نمونه‌های این گونه از صفحه‌ها می‌توان به مقالات شاخص شیمی یا نمایه مقالات مرتبط با اینترنت اشاره کرد. برای اطلاعات بیشتر، نمایه را ببینید.
- گاه‌نگاری، با استفاده از طرح‌بندی استاندارد برای ارائهٔ خلاصه‌ای از یک موضوع بر پایه گاه‌شماری؛ از جملهٔ نمونه‌های این نوع از فهرست‌ها می‌توان به گاه‌نگاری سبک‌های معماری و گاه‌شمار کیهان‌شناسی اشاره کرد. نحو جدول‌های زمانی مدیاویکی برای ساخت گاه‌نگاری‌ها در دسترس است، اما اکثر مقاله‌های فهرست گاه‌نگاری ویکی‌پدیا از این ویژگی استفاده نمی‌کنند. برای اطلاعات بیشتر، گاه‌شمار را ببینید.
- ترتیب نبرد – نمایی از اجزاء نیروهای مسلح که سازمان‌دهی سلسله‌مراتبی و سلسله‌مراتب فرماندهی را نشان می‌دهد.
- فهرست‌های آثار شامل کتاب‌شناسی و دیسکوگرافی. کتاب‌شناسی‌ها، فهرستی از ارجاعات مرتبط در یک زمینهٔ موضوعی خاص هستند و شامل کتاب‌ها، مقالات ژورنال‌ها و مقاله‌های اینترنتی می‌شوند؛ دیسکوگرافی‌ها فهرستی از تمام آثار ضبط‌شده‌ای هستند که یک موسیقی‌دان یا خواننده در آن حضور داشته یا این که می‌توانند بر پایه سبک یا شرکت ناشر گردآوری شوند.
- فهرست‌های اصطلاحات، عموماً فهرست‌هایی الفبایی از اصطلاحات به‌همراه گزارمان برای توصیف آن‌ها به شکل دانشنامه‌ای هستند؛ از جملهٔ این نوع از فهرست‌ها می‌توان به فهرست اصطلاحات موسیقی اشاره کرد. از این قالب می‌توان برای برخی کاربردهای دیگر نیز استفاده کرد. محتوای غیر دانشنامه‌ای این فهرست‌ها را می‌توان به ویکی‌واژه منتقل کرد.
- مقالات مجموعه‌نمایه – مجموعه‌ای از آیتم‌ها که دارای نام مشترک (یا مشابه) هستند را فهرست می‌کنند. این نوع از فهرست‌ها نسبت به صفحه‌های ابهام‌زدایی متفاوت هستند. چرا که این فهرست‌ها، مقاله‌هایی تکمیل‌شده هستند که به‌منظور مستندسازی چندین موضوع ایجاد می‌شوند، اما صفحه‌های ابهام‌زدایی تنها برای ناوبری و گشتن کاربرد دارند. تمامی مقاله‌های مجموعه‌نمایه لزوماً فهرست نیستند.
موضوعات مناسب برای فهرست
[ویرایش]پتانسیل موجود برای ایجاد فهرست‌ها نامحدود است. تنها محدودیت موجود برای تعداد فهرست‌های قابل ایجاد، قوهٔ تخیل جمعی ما کاربران است. ما باید برای کارآمدی هرچه بیشتر سامانهٔ فهرست‌ها، اندازه و موضوع فهرست‌های را محدود کنیم.
فهرست‌هایی که محدودهٔ تحت پوشش آن‌ها بیش از حد عمومی یا گسترده باشد دارای ارزش کمی هستند؛ مگر آن که به بخش‌های مختلفی تقسیم شوند. برای مثال، فهرستی از نام نشان‌های تجاری ممکن است به حدی طولانی باشد که ارزش آن از بین برود. اگر به فهرست‌کردن نام نشان‌های تجاری علاقه‌مند هستید، سعی کنید محدودهٔ تحت پوشش آن را به یک طریقی محدود کنید (بر پایه دسته‌بندی محصول، بر پایه کشور، بر پایه تاریخ و غیره). بهترین راه برای انجام این کار، بخش‌بندی صفحهٔ عمومی تحت دسته‌بندی‌های مختلف است. هرگاه مدخل‌های موجود در یک دسته‌بندی به حد کافی رشد کرد که تضمین‌کنندهٔ یک مقالهٔ فهرست تازه باشد، می‌توان آن‌ها را به یک صفحهٔ جدید منتقل کرد و محتوای بخش را با یک پیوند [[مقالهٔ تازه]] را ببینید جایگزین کرد. هرگاه تمامی دسته‌بندی‌ها تبدیل به پیوندهایی به مقاله‌های فهرست شدند، صفحه تبدیل به یک مخزن پیوند یا «فهرست‌های فهرست‌ها» می‌شود و می‌توان مدخل‌ها را به شکل یک فهرست گلوله‌ای به نمایش درآورد.
فهرست‌هایی که بیش از اندازه تخصصی باشند نیز مشکل‌ساز هستند. برای مثال، «فهرست اسب‌دزدان یک‌چشم اهل مونتانا» احتمالاً به‌جز برای ایجادکنندهٔ فهرست، برای سایر افراد جذابیتی ندارد.
برخی مشارکت‌کنندگان معتقدند که بعضی موضوعات به‌واسطهٔ ماهیت و طبیعت موضوع، برای ایجاد فهرست نامناسب هستند. آنان پیرو سیاستی که در قالب ویکی‌پدیا چه چیزی نیست توضیح داده‌شده معتقدند که برخی موضوعات، بدیهی، غیر دانشنامه‌ای یا نامرتبط به دانش بشری هستند. اگر فهرستی مانند «فهرست طیف‌های رنگی سس سیب» ایجاد کردید، برای توضیح‌دادن این که چرا فکر می‌کنید این فهرست می‌تواند به گسترش دانش بشری کمک کند، آماده باشید.
فهرست افراد
[ویرایش]نام یک شخص معمولاً تنها در صورتی به فهرستی از افراد افزوده می‌شود که تمامی پیش‌نیازهای زیر برآورده شوند:
- شخص، معیارهای سرشناسی ویکی‌پدیا برای افراد را احراز کند.
- با استناد به منابع معتبر، عضویت فرد در گروه مورد نظر فهرست قابل اثبات باشد.
استثناهای متداولی نیز برای پیش‌نیازهای معمول سرشناسی وجود دارند:
- اگر شخص به‌واسطهٔ یک رویداد خاص سرشناس است، نیازی به برآورده کردن پیش‌نیازهای سرشناسی نیست. اگر شخصی که نامش در یک فهرست آمده، مقاله‌ای دربارهٔ خودش در ویکی‌پدیا ندارد، یک یادکرد (یا پیوندی به یک مقالهٔ دیگر) به دلایلی باید ارائه شود: الف) تصدیق عضویت او در گروه مورد نظر فهرست؛ و ب) تصدیق سرشناسی او بر پایه وپ:یک رویداد.
- در موارد خاصی نظیر فهرست‌های، اعضای هیئت یا دانشگاهیان منصوب در مقام‌های سرشناس، برای شمول و کامل‌بودن فهرست، می‌توان نام افراد ناسرشناس را به فهرستی که به‌طور گسترده از نام افراد سرشناس تشکیل شده، اضافه کرد.
در سایر موارد، ویرایشگران پیش‌نیازهای سخت‌گیرانه‌تری نظیر داشتن یک مقالهٔ از پیش موجود (نه فقط شایستگی داشتن مقاله)، یا دلایلی برای سرشناسی که به‌طور اختصاصی مرتبط با عضویت در گروه مورد نظر باشند را انتخاب می‌کنند. از این روش معمولاً برای کنترل‌کردن اندازهٔ فهرست‌ها استفاده می‌شود که در غیر این صورت می‌تواند به صدها هزار نفر نیز برسد؛ برای مثال، فهرست بازیگران زن آمریکایی را ببینید.
برای مثال، مقاله‌ها پیرامون مدارس معمولاً شامل (یا دارای پیوند به) فهرستی از دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان هستند، اما چنین فهرست‌هایی برای این ایجاد نشده‌اند که دربردارندهٔ تمامی افراد تحصیل‌کرده در آن مدرسه باشند. ویرایشگرانی که می‌خواهند خود را به‌عنوان دانش‌آموختهٔ یک مدرسه معرفی کنند، باید در عوض از رده‌هایی که به همین منظور ایجاد شده‌اند استفاده کنند. برای مثال، رده:کاربران بر پایه محل تحصیل. در مقابل، فهرستی از رئیس‌ها و مدیرهای یک مدرسه که در مقالهٔ آن مدرسه قرار گرفته، می‌تواند شامل تمامی افرادی که این مسئولیت‌ها را برعهده داشته‌اند باشد و نه فقط افرادی که دارای سرشناسی مستقل هستند.
در زمان افزودن نام افراد به فهرست‌هایی که بر پایه مذهب یا گرایش جنسی تهیه شده‌اند، باید نهایت دقت را به‌خرج داد. برای کسب اطلاعات بیشتر، سیاست ویکی‌پدیا دربارهٔ اطلاعات زندگی‌نامه‌ای پیرامون افراد زنده، به‌ویژه سیاست فهرست‌بندی/رده‌بندی افراد زنده را ببینید. یک آگهی ویرایش نیز به‌طور اختصاصی برای مقاله‌های فهرست افراد موجود است: {{آگهی ویرایش فهرست‌های افراد}}
لطفاً معیارهای انتخاب مدخل‌های فهرست را در صفحهٔ بحث فهرست مستندسازی کنید.
دقت کنید که راهنماهای موجود در این بخش منحصراً بر افراد قابل اعمال است، اما به‌طور کلی بر تمامی فهرست‌ها اعمال می‌شود و نه فقط فهرست‌های افراد.
فهرست شرکت‌ها و سازمان‌ها
[ویرایش]نام یک شرکت یا سازمان، صرف نظر از این که معیارهای سرشناسی ویکی‌پدیا را دارا باشد یا خیر، می‌تواند به فهرستی از شرکت‌ها یا سازمان‌ها افزوده شود؛ مگر آن که معیار [یا یکی از معیارهای] قرارگیری در فهرست مورد نظر، سرشناسی شرکت یا سازمان باشد. اگر در ویکی‌پدیا مقاله‌ای با نام آن شرکت یا سازمان موجود نباشد، به‌منظور اثبات عضویت آن شرکت یا سازمان در گروه تحت پوشش فهرست، لازم است که ارجاعی به یک منبع معتبر و مستقل ارائه شود.
فهرست فهرست‌ها
[ویرایش]ویکی‌پدیا مقاله‌های زیادی دارد که در درجهٔ اول، فهرست‌هایی هستند متشکل از فهرست‌های دیگر (فهرست فهرست‌ها را ببینید). فهرست‌های ناموجود نباید در فهرست‌های فهرست‌ها قرار داده‌شوند. به این معنی که تمامی پیوندهای موجود در یک مقالهٔ «فهرست فهرست‌ها» باید فعال باشند (آبی، نه قرمز).
فهرست‌های فهرست‌ها باید در قالب رده‌های الفبایی نیز در دسترس باشند. فهرست‌هایی که دارای محتوای واقعی هستند را در یکی از زیررده‌های رده:فهرست‌ها قرار داده و آن را به رده:فهرست‌های فهرست‌ها نیز بیفزایید.
- همچنین ویکی‌پدیا:فهرست‌های فهرست‌ها که انشایی است پیرامون محتوا، کاربرد، نام‌گذاری و موارد دیگر مرتبط با این گونه از فهرست‌ها را ببینید.
فهرست واژه‌ها
[ویرایش]از آنجا که ویکی‌پدیا واژه‌نامه نیست، بسیاری از ایده‌ها برای ایجاد فهرست اصطلاحات که ممکن است شامل مدخل‌هایی باشند که چیزی بیش از یک توصیف واژه‌نامه‌ای نیستند، برای پروژهٔ ویکی‌واژه مناسب‌تر هستند. فهرست‌هایی که معیارهای سرشناسی ویکی‌پدیا را دارا نباشند یا ناقض سیاست «واژه‌نامه نیست» باشند، باید به ویکی‌واژه منتقل شوند. علاوه بر این، نسخه‌های دیگری از واژه‌نامه‌های دانشنامه‌ای ویکی‌پدیا با هدف توسعهٔ مجدد مطابق با اهداف و استانداردهای ویکی‌واژه در این پروژه تهیه می‌شوند و در فضای نام Appendix: در ویکی‌واژه قرار می‌گیرند.
برخی فهرست‌های غیر واژه‌نامه‌ای از واژه‌ها (مانند این فهرست در ویکی‌پدیای انگلیسی) را نیز می‌توان به‌عنوان صفحه‌ای دانشنامه‌ای در نظر گرفت و پیش‌نیازش این است که بتوان به منابع معتبر ثانویه پیرامون موضوع ارجاع داد.
معیارهای انتخاب
[ویرایش]معیارهای انتخاب باید بدون ابهام، هدفمند و واقع‌گرایانه بوده و توسط منابع معتبر پشتیبانی شوند. در مواردی که معیارهای عضویت ذهنی باشد یا احتمال مناقشه‌برانگیز بودن آن‌ها وجود داشته‌باشد (برای مثال، فهرست‌های موارد عجیب یا حادثه‌های تروریستی)، مهم است که گنجاندن مدخل‌ها در فهرست همراه با ارائهٔ منابع معتبر و ارجاع به آن‌ها با استفاده از یک یادکرد درون‌خطی برای هر مدخل باشد.
در زمان تعیین معیارهای انتخاب برای یک فهرست، صحت هریک از موارد زیر را بررسی کنید:
- اگر این شخص/چیز/غیره فلان نبود، آیا از شهرت یا اهمیت آن کاسته می‌شد؟
- آیا انتظار می‌رفت که این شخص یا چیز در فهرستی از فلان‌ها دیده شود؟
- آیا این شخص یا چیز نمونه‌ای متعارف از برخی جنبه‌های فلان است؟
از آنجا که ویکی‌پدیا یک دانشنامه است و کاتالوگ، مخزنی از پیوندها یا منبر و محلی برای تبلیغات نیست، و نباید دربردارندهٔ فهرست‌های درهم و برهم باشد، تنها انواع مشخصی از فهرست‌ها را می‌توان جامع تلقی کرد. معیارهای انتخاب مدخل‌ها باید نشان‌دهندهٔ ارتباط دانشنامه‌ای و موضوعی باشند و صرفاً اثبات وجود آن‌ها کفایت نمی‌کند. برای مثال، تمامی گونه‌های شناخته‌شده در یک تیرهٔ جانداران به اندازه‌ای مرتبط هستند که بتوانند در فهرستی متشکل از تمامی آن‌ها بیایند، اما فهرست موسیقی‌دانان اهل نروژ، در صورتی که دربردارندهٔ تمامی گروه‌های موسیقی زیرزمینی و ناشناخته باشد که در یک روزنامهٔ محلی نروژی به نام آن‌ها اشاره شده، از نظر دانشنامه‌ای مفید نخواهد بود. هرچند که سرشناسی معمولاً یکی از معیارها برای گنجاندن موارد در فهرست‌های اجمالی پیرامون یک موضوع گسترده‌است، اما ممکن است برای فهرست‌هایی با گسترهٔ پوشش محدودتر بیش از اندازه سختگیرانه باشد؛ یکی از کاربردهای فهرست‌ها در ویکی‌پدیا، فراهم کردن راهی برای نگهداری از اطلاعات دانشنامه‌ای است که شایستهٔ داشتن مقاله‌ای مستقل نیستند. در نتیجه، برای تعیین معیار انتخاب برای هر فهرست باید به عقل سلیم رجوع کرد. از درج پیوند قرمز به مدخل‌هایی که احتمال ایجاد مقالهٔ آن‌ها در آیندهٔ نزدیک کم است یا وجود ندارد، پرهیز کنید.
معیارهای رایج برای انتخاب
[ویرایش]فهرست‌ها معمولاً برای برآورده کردن یکی از مجموعه‌معیارهای زیر نوشته می‌شوند:
- همهٔ مدخل‌ها معیارهای سرشناسی را برای داشتن مقالهٔ غیر تغییرمسیر و اختصاصی خود در ویکی‌پدیای فارسی را احراز می‌کنند. مدخل‌های دارای پیوند قرمز در صورتی پذیرفته هستند که مدخل مورد نظر به‌طور اثبات‌پذیری عضوی از گروه مورد اشارهٔ فهرست بوده و انتظار برود که در آیندهٔ نزدیک مقاله‌ای در مورد آن نوشته خواهد شد. مدخل‌های دارای پروند قرمز باید دارای یک ارجاع به منبعی باشند که از سرشناسی کافی آن مدخل برای داشتن مقالهٔ دانشنامه‌ای پشتیبانی کند (به عبارت دیگر، ارجاعی که نشانگر پوشش قابل توجه در منابع معتبر و مستقل از موضوع باشد). این استاندارد، از تبدیل‌شدن ویکی‌پدیا به مجموعه‌ای از فهرست‌های درهم و برهم و تبدیل‌شدن فهرست‌های منفرد به محلی برای هرزنگاری و تبلیغات جلوگیری می‌کند و اندازهٔ هریک از فهرست‌ها را در سطحی نگه‌می‌دارد که برای مخاطبان ویکی‌پدیا قابل بررسی و خواندن باشد.
- هیچ‌یک از مدخل‌های فهرست معیارهای سرشناسی را احراز نمی‌کنند. این فهرست‌ها صراحتاً به این دلیل ایجاد می‌شوند که بیشتر یا همهٔ مدخل‌های موجود در فهرست شایستهٔ داشتن مقالهٔ جداگانه برای خود نیستند: برای مثال، فهرست شخصیت‌های دفتر مرگ. تقریباً همیشه بهتر است که این فهرست‌ها در مقاله‌ای پیرامون موضوع «مادر» خود قرار گیرند. پیش از ایجاد یک فهرست مستقل، از خود بپرسید که آیا بهتر نیست این فهرست در یک مقالهٔ مادر بیاید؟ (دقت کنید که این معیار هرگز برای افراد زنده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد)
- فهرست‌هایی کوتاه و کامل از تمامی آیتم‌هایی که به‌طور اثبات‌پذیری عضوی از گروه مورد نظر هستند. این فهرست‌ها تنها در صورتی باید ایجاد شوند که یک فهرست کامل باشند که به‌طور معقولی کوتاه است (کمتر از ۳۲ کیلوبایت) و بتوانند برای مخاطبان، مفید (مثلاً برای ناوبری) یا جالب توجه باشند. گنجاندن مدخل‌ها باید به‌واسطهٔ پشتیبانی از سوی منابع معتبر انجام پذیرد. برای مثال، جایزه لورنزو باندینی. اگر منابع معتبر نشان دهند که یک فهرست کامل می‌تواند شامل نام ۱۰ تجارت سرشناس و دو تجارت ناسرشناس باشد، دیگر نیازی نیست که از آن دو تجارت ناسرشناس چشم‌پوشی کنید. با این حال، در صورتی که فهرست کامل می‌تواند دربردارندهٔ صدها هزار مدخل باشد، باید برای ایجاد تمرکز در فهرست، باید به استانداردهای سرشناسی استناد کنید.
فهرست‌های «راهنمای ایجاد» —فهرست‌هایی که به تعداد زیادی از مقاله‌های دارای پیوند قرمز (ایجاد نشده) اختصاص دارند و کاربرد آن‌ها در ردیابی مقاله‌هایی است که لازم است نوشته شوند—نباید در فضای نام اصلی ایجاد شوند. چنین فهرست‌هایی را در فضای کاربری خود یا در فضای یک ویکی‌پروژه بنویسید یا این که مقاله‌های ناموجود را در ویکی‌پدیا:مقاله‌های درخواستی فهرست کنید.
ارجاع به منابع
[ویرایش]فهرست‌های مستقل مشمول سیاست‌ها و رهنمودهای محتوایی ویکی‌پدیا برای مقالات از جمله تأییدپذیری و ارجاع به منابع هستند. به این معنی که نوشته‌ها باید در همان‌جا که آمده‌اند منبع‌دهی شوند، و در صورتی که شامل هر یک از چهار نوع محتوایی که نیازمند ارجاع در خط هستند، باشند، باید از یادکرد درخط استفاده شود.
اگر بر پایهٔ سیاست‌های منبع‌دهی نیازی به یادکرد درخط نبود، و ویرایشگران ترجیح می‌داند که منابعی بیش از آنچه نیاز است را ارائه دهند، می‌توان از منابع عمومی یا یادکردهای درخط استفاده کرد. به‌طور کلی چنین فرض می‌شود که محتوایی که تناسب آن‌ها بدیهی است، مانند گنجاندن سیب در فهرست میوه‌ها، نیازمند ارائهٔ یادکرد درخط نیستند.
سبک
[ویرایش] | این بخش از رهنمود بخشی از شیوه‌نامهٔ ویکی‌پدیای فارسی است. مفاد و توصیههای این بخش، نمایانگر آن دسته از استانداردهای مقالهنویسی/ویرایش است که بسیاری از ویراستاران، با اصول بنیادیِ آن‌ها موافقند. با این که پیروی از مفاد این بخش توصیه می‌شود، اما این مفاد جزو سیاست‌ها نیستند. در ویرایش و به‌روزرسانی این بخش جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی دربارهٔ آن‌ها استفاده کنید. |
| شیوه‌نامه |
|---|
این بخش، در کنار شیوه‌نامهٔ اصلی ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه/فهرست‌ها، نمایانگر برخی ملاحظات سبکی و طرح‌بندی اختصاصی است که به‌طور ویژه برای فهرست‌های مستقل تدوین شده‌اند و بر تمام فهرست‌های موجود در ویکی‌پدیا اعمال می‌شوند.
بخش آغازین
[ویرایش]هر فهرست مستقل باید با یک بخش آغازین یا دیباچه آغاز شود که خلاصه‌ای از محتوای آن را بیان کند، هرگونه اطلاعات زمینه‌ای لازم را ارائه دهید، بُعد دانشنامه‌ای آن را نشان دهد، به مقاله‌های دیگر پیوند دهد و اظهاراتی مستقیم دربارهٔ معیارهای انتخاب مدخل‌های فهرست را بیان کند؛ مگر آن که معیارهای انتخاب مدخل‌ها به‌صورت بدون ابهام و به‌طور واضح با دیدن عنوان مقاله قابل درک باشند. این مطالب مقدماتی به‌خصوص برای فهرست‌هایی که کاربردی به‌جز فهرست‌کردن مدخل‌ها در متن خود ندارند، دارای اهمیت است. همچنان که ممکن است معیارهای انتخاب برای برخی از افراد بدیهی به‌نظر برسند، اما یک استاندارد واضح می‌تواند هم برای مخاطبان به‌منظور درک بهتر محدودهٔ تحت پوشش، و هم برای سایر ویرایشگران به‌منظور کاهش تمایل به درج مطالب بی‌اهمیت یا خارج از موضوع مفید باشد. همچنین در زمانی که بخش مناسب‌تری برای توضیح ساختار فهرست‌های توکار در متن مقاله به چشم نمی‌خورد، می‌توان از بخش آغازین استفاده کرد.
ترتیب زمانی
[ویرایش]فهرست‌های گاه‌شماری، از جمله تمامی گاه‌نگاری‌ها و فهرست‌های آثار، باید از ترتیب زمانی قدیمی به جدید مرتب شوند. در موارد خاصی که به‌طور مشخص نیازمند افزودن روزانهٔ موارد جدید هستند، مانند مرگ‌ها در ۲۰۲۴، می‌توان برای سهولت انجام کار به‌طور موقت از ترتیب زمانی برعکس استفاده کرد. ترتیب زمانی چنین مقاله‌هایی پس از آن که موضوع مقاله به ثبات رسید باید از حالت معکوس خارج شود، همان‌طور که اکنون در خصوص مقالهٔ مرگ‌ها در ۲۰۲۳ چنین است.
رده‌ها، فهرست‌ها و الگوهای ناوبری
[ویرایش]برخی از فهرست‌ها، همانقدر که مفید هستند، ممکن است خیلی زود از حالت به‌روز خارج شوند؛ ممکن است استفاده از رده‌ها شیوه‌ای مناسب‌تر برای سازمان‌دهی این نوع از موضوعات باشند. برای آگاهی از زمان‌های مناسب جهت استفاده از رده‌ها یا فهرست‌ها، ویکی‌پدیا:رده‌بندی و ویکی‌پدیا:رده‌ها، فهرست‌ها و الگوهای ناوبری را ببینید.
پیوندهای آرایه‌ها
[ویرایش]برای بسیاری از سرده‌ها ممکن است تعداد قابل توجهی از گونه‌ها وجود داشته‌باشند. ممکن است برای سرده‌های کوچک‌تر استفاده از یک جعبه آرایه کافی باشد، اما برای سرده‌هایی که گونه‌های بیشتری را در خود دارند، مانند آنوفل‌ها، احتمالاً بهتر است که به صفحهٔ اختصاصی خودشان منتقل شوند. بخش عمده‌ای از صفحه توسط فهرست اشغال خواهد شد. چنین فهرست‌هایی دانشنامه‌ای محسوب می‌شوند: برای بسیاری از این سرده‌ها تک‌نگاشت‌های تخصصی وجود دارد که به شناسایی این گونه‌ها کمک می‌کنند.
فهرست‌های گلوله‌ای و شماره‌دار
[ویرایش]- اگر یک عبارت در قالب یک پاراگراف ساده به‌راحتی قابل خواندن است، از فهرست استفاده نکنید.
- از کدهای مناسب مبتنی بر نشانه‌گذاری ویکی یا الگو استفاده کنید (ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه/فهرست‌ها را ببینید).
- بین مدخل‌های فهرست‌های گلوله‌ای یا شماره‌دار از سطرهای خالی استفاده نکنید، مگر آنکه دلیلی برای این کار وجود داشته‌باشد؛ چرا که این کار باعث می‌شود نرم‌افزار ویکی هر مورد را به‌عنوان آغاز یک فهرست جدید تفسیر کند.
- فقط تحت شرایط زیر از شماره به‌جای گلوله استفاده کنید:
- امکان نیازمندی به اشاره به مدخل بر پایه شماره وجود داشته‌باشد؛
- توالی موارد مهم باشد؛ یا
- شماره‌گذاری معنای مستقلی داشته‌باشد؛ برای مثال، هنگام فهرست‌کردن قطعات یک آلبوم موسیقی.
- برای تمامی آیتم‌های موجود در فهرست از قالب دستوری یکسان استفاده کنید و جمله‌ها و قطعاتی از آن‌ها را در قالب عناصر در هم نیامیزید.
- هنگامی که عناصر فهرست جملاتی کامل هستند، هر عنصر باید با نقطه پایان یابد.
- هنگامی که عناصر فهرست قطعاتی از یک جمله هستند، خود فهرست معمولاً با یک بخش ابتدایی آغاز می‌شود که خود آن بخش ابتدایی با دونقطه پایان می‌یابد. هر عنصر نیز باید به یک نقطه‌ویرگول ختم شود و به‌دنبال آخرین عنصر نیز یک تک‌نقطه قرار گیرد. در موارد دیگر (به‌ویژه وقتی عناصر کوتاه هستند)، نیازی به استفاده از نقطه‌گذاری پایانی نیست.