ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه/املای برخی واژه‌ها

در اینجا ضبط مختار برخی واژه‌ها و ترکیب‌ها آمده‌است. منبع اصلی این صفحه بر اساس دو کتاب «دستور خط فارسی» و «فرهنگ املایی خط فارسی» مصوب و چاپ فرهنگستان زبان و ادب فارسی تهیه شده‌است.

دستورهای کلی جدانویسی و چسبیده‌نویسی واژه‌ها

• افزودن حرف «ب» به برخی کارواژه‌ها و و تبدیل حرف «الف» کارواژه به «ی»: بیندیشم، بیندازم، بیرزد، بیفروزد، بیندوزند
• افزودن حرف «ن» به برخی کارواژه‌ها و تبدیل حرف «الف» کارواژه به «ی»: نیندیشم، نیندازم، نیرزد، نیفروزد، نیندوزند
• واژه‌های ترکیبی دارای حرف اضافه میانی «به»: خانه‌به‌خانه، دست‌به‌دست، روبه‌رو، روزبه‌روز، هفته‌به‌هفته، ماه‌به‌ماه، سال‌به‌سال، شب‌به‌شب، لحظه‌به‌لحظه، دم‌به‌دم، منزل‌به‌منزل، تابه‌تا، سربه‌سر
• تمامی پیشوندهای «همان» جدا و با فاصله مجازی نوشته می‌شوند: همان‌جا، همان‌طور، همان‌گونه، همان‌وقت
• واژه‌های استثنا برای چسبیده‌نویسی «آن» و «این»: آنکه، اینکه، آنچه، آنجا، اینجا

آ

• آنفلوانزا

الف

• امامزاده

ب

• برخاستن
• برگزار، برگزاری
• به‌شخصه
• به‌عینه
• به‌خصوص
• به‌ویژه
• بیمه‌گذار

پ

• پرتقال (میوه)
• پرتغال (کشور)

خ

• خبرگزاری

س

• سال‌تاسال
• سپاسگزار
• سپاسگزاری
• سیاست‌مدار
• سرتاپا
• سرتاسر

ش

• شاهزاده
• شکرگزار

ف

• فرایند
• فناوری

ک

• کارگزار

م

• در مواردی که فعل با «می» و «نمی» شروع می‌شود، با فاصله مجازی (نیم‌فاصله) از آن جدا می‌شود:

می‌روم، می‌شنوم، می‌آیم، نمی‌روم، نمی‌شنوم، نمی‌آیم

ن

• نمازگزار

و

• ورزشکار

واژه‌های غیررسمی، بر اساس توافق کاربران در ویکی‌پدیا

نکات کلی در رابطه با چسباندن دو لغت یا گذاشتن فاصله یا فاصله مجازی:

1. در کلمات ترکیبی، شرط گذاشتن یا برداشتن فاصله (و گذاشتن فاصلهٔ مجازی به‌جای آن) این است که ترکیب را با «ها» جمع ببندیم. اگر «ها» در پایان بیاید با فاصلهٔ مجازی‌است، و اگر بعد از بخش نخست بیاید با فاصلهٔ عادی است.
2. ترکیباتِ به‌شدت بسیط و پرکاربرد نیازی به فاصله و فاصلهٔ مجازی ندارند.
3. نوشتن باید به هدفِ کمک به ساده‌تر خواندن باشد.
4. برای یافتن املاهای درست از وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز می‌توان استفاده نمود.

بر طبق این نکات، کاربران ویکی‌پدیا در بحث‌های ویکی‌پدیا این املاها را ترجیح داده‌اند:

• علیرضا
• سیستم‌عامل
• رئیس‌جمهور
• ایدئال

جستارهای وابسته

• ویکی‌پدیا: نظرخواهی برای خط نوشتن معیار در ویکی‌پدیای فارسی
• وامگیری زبانی
• گرته‌برداری
• آمیزش فارسی با زبان‌های دیگر
• ادبیات پارسی
• ورود واژه‌های اروپایی به فارسی
• عربی در فارسی
• ویکی‌پدیا: دستور خط
• ویکی‌پدیا: ویکی‌پروژه فهرست اشتباه‌های نگارشی

منابع

• صادقی، علی‌اشرف و زهرا زندی‌مقدم (۱۳۹۴)، فرهنگ املایی خطّ فارسی: براساسِ دستور خطّ فارسی مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی (PDF)، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نشر آثار)