ووشو

ووشو (به زبان چینی: 武術 - پین‌یین: whǔshù، به مجموعه هنرهای رزمی چینی گفته می‌شود که امروزه با نام‌های سی ام ای و کونگ فو چینی نیز شناخته می‌شود. ووشو به معنای هنر جنگیدن یا هنر رزم و مهارت می‌باشد. مسابقات ووشو مدرن در دو بخش ساندا (بخش مبارزه که در گذشته سانشو نام داشت) و تالو (بخش اجرای فرم) برگزار می‌شود. در مسابقات ووشوسنتی که تحت عنوان کونگ فو برگزار می‌شود بیشتر به انجام حرکات رکوردی مانند شکستن اجسام سخت و فرم‌های باسلاح و بی‌سلاح می‌پردازند. قدمت ووشو در کشور چین به زمان‌های بسیار دور و در حدود ۱۵۰۰ الی ۲۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.

ووشو از کهن‌ترین هنرهای رزمی است که برای نخستین بار در معبد شائولین تنها به افراد خاصی تدریس می‌شده است.

درمان بیماری‌ها و طول عمر و تعلیم مهارت‌های نظامی به افراد جامعه، حرکاتی ابداع گردید که گسترش آن در طول دوره‌های مختلف به ورزش ووشو بدل شده‌است. پس از انقلاب کمونیستی چین در ۱۹۴۹ این ورزش تحول یافت و دولت چین کلاس‌های آموزشی، کمربند و فنون جدید را به این ورزش رزمی اضافه کرد و نام هنرهای رزمی چینی را به ووشو تغییر داد. ووشو امروزه یک ورزش بین‌المللی است که زیر نظر فدراسیون بین‌المللی ووشو IWUF اداره می‌شود. مسابقات قهرمانی جهان این رشته از سال ۱۹۹۱ هر دو سال یک بار برگزار می‌شود و همچنین از ۱۹۹۰ در برنامهٔ بازی‌های آسیایی قرار گرفته‌است.

کمربندهای ووشو مدرن در فدراسیون جهانی ووشو به ترتیب به شرح زیر نامگذاری شده‌اند: سفید، زرد، نارنجی، سبز، آبی، بنفش، قهوه‌ای، قرمز، مشکی - مشکی دان ۱ -مشکی دان ۲ -مشکی دان ۳ - مشکی دان ۴ - مشکی دان ۵ -مشکی دان ۶ - مشکی دان ۷ -مشکی دان ۸ - مشکی دان ۹. البته در بعضی از سبک‌ها کمربند بنفش حذف می‌شود. همچنین نوع کمربندها در ووشو سنتی یا همان کونگ فو چینی، با توجه به نوع سبک بسیار فرق می‌کند.

تالو

یک مرد تالو کار، در حال اجرای فرم های انفرادی استاندارد ووشو در ایران، (فروردین ماه ۱۳۸۶)

تالو در زبان چینی به معنای فرم است. مسابقات ووشو در دو بخش ساندا و تالو اجرا می‌شود. در بخش تالو که بخش اجرای فرم است به‌طور معمول برخی از سبکها و فرم‌های مدرن یا استاندارد تای چی چوان، چانگ چوان، نان چوان،گوئن شو و... اجرا می‌شوند. همچنین در مسابقات تالو سنتی نیز فرم‌های بدون سلاح یا با سلاح کلیه سبک‌های سنتی اجرا می‌شود.

«تالو» از فرم‌های رزمی تشکیل می‌شود که معمولاً مقامات منتخب دولت چین آن‌ها را بر اساس فرم‌های سنتی هنرهای رزمی چینی ابداع کرده‌اند و انواع استقرارها، لگدها، مشت‌ها، حرکات تعادلی، پرش‌ها، فنون جارویی و فنون پرتابی در آن‌ها گنجانده شده ‌است.

سبک‌ها

اجرای فرم شمشیر پهن شمالی مدرن توسط یک بانو

ووشو دارای بیش از ۱۶۰۰ سبک است که به ۳ بخش کلی، یعنی سبکهای شمالی، سبکهای جنوبی و سبکهای نرم یا درونی تقسیم می‌شوند و در بخش مسابقات تالوی مدرن تحت عنوان چانگ چوان، نان چوان و تای چی چوان به نمایندگی از تمامی سبکهای ووشو حضور دارند.

• چانگ چوان شامل سبک‌های شمالی می‌شود. واژه چانگ چوان به معنی مشت بلند می‌باشد. در این سبک از حرکات با دستان و پاهای کشیده و حرکات زیبای آکروباتیک استفاده می‌شود.
• نان چوان به معنی تحت‌اللفظی مشت کوتاه شامل سبک‌های جنوبی می‌شود؛ و بیشتر حرکات آن انفجاری و باسرعت و قدرت است و نمایان گر درگیری‌های نزدیک است.
• تای چی چوان شامل سبک‌های درونی یا نرم می‌باشد که برپایه انرژی چی بنا شده‌است و به تقویت بدن هم از نظر جسمی و بیشتر از نظر روحی می‌پردازد. در این سبک حرکات آرام همراه باتنفس اصولی انرژی بدن را تنظیم می‌کند. این سبک به داشتن خصیصه مدیتیشن در حرکت معروف است. البته این سبک رزمی دارای ابعاد مبارزه ای هم است که در آن حرکات با سرعت بالا و پرقدرت اجرا می‌شوند که امروزه کمتر به آن پرداخته شده.

علاوه بر این سه سبک (که سبک‌های مدرن محسوب می‌شوند) ووشو بیش از ۱۶۰۰ سبک دیگر نیز دارد که از آنها به عنوان سبک‌های سنتی ووشو یاد می‌شود. از جمله سبک‌های سنتی می‌توان به وینگ چون، فوچائو، درنای سفید، فنزی چوان، باگوآژانگ، وودانگ کونگ فو، هونگار ووشو و اژدهای جنوبی اشاره کرد.

ساندا یا سانشو

ساندا و سانشو در زبان چینی به معنای مبارزه آزاد هستند. سان‌دا یا سان‌شو نیز یک روش مبارزهٔ فول کنتاکت است که بر اساس تکنیک‌های سبک‌های سنتی ووشو وکشتی (ورزش) چینی مانند شوای چیائو طراحی شده و شباهت زیادی به مبارزات موای تای، کیک‌بوکسینگ و ام ام ای دارد، اما فنون گلاویزیِ بیشتری در آن دیده می‌شود. این مسابقات بر روی سکو برگزار می‌شود. همچنین مسابقات حرفه‌ای ساندا در کشور چین در سازمان‌های مختلف همچون سازمان (سی اف سی) برگزار می‌شود. همچنین مسابقاتی با نام سانداوانگ در چین برگزار می‌شود که در این مسابقات ضربات آرنج و زانو هم آزاد است. از ساندا کاران معروف جهان و آسیا می‌توان به : حسین اوجاقی ، کانگ لی و مسلم سالیکوف اشاره کرد.

در مسابقات «ساندا» شرکت‌کنندگان از سه دستۀ اصلی ضربات مشت، ضربات لگد و فنون پرتابی استفاده می‌کنند. پوشیدن دستکش باعث می‌شود تا استفاده از دستۀ چهارم فنون ووشو یعنی تکنیک‌های گلاویزی بسیار محدود شود؛ چون بسیاری از این فنون به انگشتان باز نیاز دارد. دستکش هم‌چنین فنون دست قابل استفاده در مسابقه را هم در اجرا محدود به ضربات مشت می‌کند.

مسابقات مدرن «سانشو» از دهه ۱۹۵۰ در بازی‌های ملی تایوان برگزار می‌شد. در جمهوری خلق چین از سال ۱۹۷۰ این رشته ورزشی مورد توجه دولت قرار گرفت و در سال ۱۹۸۵ اولین تورنمنت بین‌المللی ووشو که از مسابقات سانشو و تالو تشکیل می‌شد در چین برگزار شد. در بازی‌های آسیایی ۱۹۹۰ پکن مسابقات سانشو به عنوان بخشی از رشته ووشو وارد بازی‌های آسیایی شد.

عضویت ووشو در المپیک

فدراسیون بین‌المللی ووشو تلاش ناموفقی برای حضور این ورزش در المپیک ۲۰۰۸ پکن داشت. البته کمیته بین‌المللی المپیک به چین اجازه داد تا مسابقات ووشو پکن ۲۰۰۸ را هم‌زمان با المپیک پکن برگزار کند، اما این مسابقات در زمرهٔ مسابقات رسمی یا حتی نمایشی المپیک قرار نگرفتند، چرا که از دید این کمیته ورزش ووشو، سبک ورزش رزمی غیرعلمی و ناسازگار با واقعیت است.

با این حال کمیته بین‌المللی المپیک در سال ۲۰۱۱ ووشو را به عنوان یکی از هشت رشته ورزشی انتخاب کرد که در صورت حذف کشتی کاندیدای حضور در المپیک ۲۰۲۰ خواهند بود. ورزش‌های کاراته، اسکیت، سافت‌بال، بیسبال، صخره‌نوردی، اسکواش، موج‌سواری دیگر کاندیداهای حضور در این المپیک بودند. اما در سال ۲۰۱۳ کمیته‌ بین‌المللی المپیک تصمیم به ابقای کشتی گرفت و در نتیجه ووشو و هیچ‌ یک از رشته‌های دیگر به این المپیک اضافه نشدند.

کمیته بین‌المللی المپیک هم‌چنین در سال ۲۰۱۱ ووشو را به عنوان یکی از هشت رشته ورزشی انتخاب کرد که در صورت حذف کشتی کاندیدای حضور در المپیک ۲۰۲۰ باشد. ورزش‌های کاراته، اسکیت، سافت‌بال، بیسبال، صخره‌نوردی، اسکواش، موج‌سواری دیگر کاندیداهای حضور در این المپیک بودند.اما در نهایت کاراته انتخاب شد.

جستارهای وابسته

• هنرهای رزمی
• چانگ چوان
• تای چی چوان

منابع

• حق‌شناس، علی (۱۳۹۵)، دانشنامۀ هنرهای رزمی - نخستین دایرةالمعارف ورزش‌های رزمی در ایران، تهران، نگاه بوستان.

پیوند به بیرون

• فدراسیون جهانی ووشو