آرادان
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
| آرادان ارادان | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | سمنان |
| شهرستان | آرادان |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | اَرادون |
| نام(های) پیشین | اردهان-اردوان[۱] |
| سال شهرشدن | ۱۳۳۹[۲] |
| مردم | |
| جمعیت | در سرشماری سال ۱۳۹۵ معادل۲۳۸۸۴ نفر[۳] |
| تراکم جمعیت | ۲٫۷ نفر بر کیلومتر مربع |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۸۷۳ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۱۷٫۸ سانتی گراد[۴] |
| میانگین بارش سالانه | ۱۴۱میلی‌متر[۴] |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | عباس صادقی |
| ره‌آورد | پنبه، خَربُزه، گندم، خیار رویال، انار، انجیر، نان تفتان و فتیر |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۲۳ |
آرادان یا اَرادان یکی از شهرهای ایران در استان سمنان است. از نام‌های قدیمی این شهر می‌توان به «اردهان» و «اَردوان» اشاره کرد و در زبان محلی به نام «اَرادون» نامیده می‌شود. محمود احمدی‌نژاد، ششمین رئیس‌جمهور ایران، در این شهر به دنیا آمده‌است.
پیشینه نام شهر[ویرایش]
آرادان در گذشته مرکز گرمسار یا به اصطلاح آن زمان حکومت‌نشین خوار بود و در این ناحیه عده‌ای از خوانین ایل پازوکی با اطرافیان خود ساکن بودند و اینک نیز بازماندگان آن‌ها در این شهر به سر می‌برند. این شهر در دوران پارت‌ها هم جزو مناطق مهم آن‌ها به‌شمار می‌رفته و در تاریخچه گرمسار در دوره امپراطوری اشکانیان نام آرادان آمده‌است. این احتمال وجود دارد که تعریف شده نام اردوان بوده باشد و به قول احمد کسروی در کتاب اسامی شهرها نام آرادان بمعنی جایگاه رادان آمده‌است. در سفرنامه ناصر الدین شاه «اردوان» و نام اصیلش «اردون» آمده و از عهد اردوان اشکانی و اردشیر بابکان ساسانی باید باقی‌مانده باشد. قلعه آرادان که امروزه خرابه‌ای از آن باقی مانده‌است، طبق احتمالاتی به دوران اشکانیان تخمین زده می‌شود و نشان از بنیاد این شهر به قبل از اسلام به ایران دارد.
خانه معتمدی در محور مواصلاتی روستای علی‌آباد آرادان در فهرست آثار تاریخی کشور و میراث ملی ثبت شده‌است.[۵]
ارتفاعات آرادان[ویرایش]
گررجه
ارتفاع آن ۲۷۵۰ متر است و در فاصله ۴۵ کیلومتری شمال شرقی آرادان واقع شده‌است. جهت کوه شمال شرقی-جنوب غربی است.
سنگاب
این کوه با ارتفاع ۳۲۲۴ متر، در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی آرادان قرار دارد. جهت کوه شمالی-جنوبی است.
آتشگاه
ارتفاع آن ۲۹۸۵ متر است و در ۴۵ کیلومتری شمال شرقی آرادان واقع شده‌است. جهت کوه شمال شرقی-جنوب غربی است.
تلخاب
این کوه با ارتفاع ۲۲۹۰ متر، در ۸ کیلومتری شمال شرقی آرادان قرار دارد. جهت کوه شمالی-جنوبی است.
سَرحُر
ارتفاع آن ۲۳۶۵ متر است و در شمال آرادان قرار دارد. جهت کوه شرقی-غربی است.
کوه گچ
این کوه با ارتفاع ۲۷۴۵ متر، در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی آرادان قرار دارد. جهت کوه شمال شرقی-جنوب غربی است.
سرآسیاب
ارتفاع آن ۱۳۵۷ متر است و در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی آرادان (در شمال روستای ده نمک) واقع شده‌است. جهت کوه شرقی-غربی است.[۶]
موقعیت جغرافیایی[ویرایش]
این شهرستان از شمال به فیروزکوه، از غرب به گرمسار، از شرق به سرخه و از جنوب به اردستان (اصفهان) منتهی می‌شود.[۷]
زبان و گویش[ویرایش]
اکثریت مردم این شهرستان را الیکایی‌ها تشکیل میدهند که طبری تبار (مازندرانی) هستند و به گویش الیکایی که گویشی از زبان مازندرانی[۸] [۹] است صحبت می‌کنند. همچنین زبان فارسی نیز در این شهر رایج است. در محله‌ای در قسمت شمال غربی شهر، ساکنان به زبان تاتی صحبت می‌کنند که اصلیت آن‌ها از یکی از روستاهای فیروزکوه به نام رامه است.[۱۰] روستاهای آرادان را عشایر الیکایی تشکیل میدهند.
جمعیت[ویرایش]
| سال‌خورشید | ۱۳۵۵ | ۱۳۶۵ | ۱۳۷۵ | ۱۳۸۵ | ۱۳۹۰ | ۱۳۹۵ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| جمعیت | ۱۸۲۲۸ | ۱۳۲۵۱ | ۱۶۶۲۷ | ۱۵۵۱۷ | ۱۵۵۷۵ | ۲۳۸۸۴ |
.jpg)
آب و هوا[ویرایش]
این شهرستان دارای آب و هوایی کوهپایه‌ای در مرکز، ییلاقی در شمال و کویری در جنوب شهرستان می‌باشد.
کمترین میزان بارش در ژوئن رخ می‌دهد. میزان متوسط در این ماه ۱ میلی‌متر است. بیشترین میزان بارش متعلق به ماه ژانویه که به‌طور میانگین به ۲۹ میلی‌متر می‌رسد. دما در ماه جولای در حدود ۳۰٫۴ درجه سانتی گراد است که در بالاترین میزان خود قرار دارد. در ژانویه، متوسط دما ۴٫۹ درجه سانتی گراد است. این میزان کمترین میانگین دما در تمام سال است. میانگین سالانه دما ۱۷٫۸ سانتی گراد است. در سال میانگین میزان بارش به ۱۴۱ میلی‌متر می‌رسد.[۴][۱۴][نیازمند منبع]
تقسیمات کشوری[ویرایش]
بخش آرادان که تا پیش از این جزء تقسیمات شهرستان گرمسار به‌شمار می‌رفت در مردادماه سال ۱۳۹۰ با تصویب هیئت وزیران ششمین شهرستان استان سمنان شد.[۱۵] آرادان دارای ۱۳۰ آبادی می‌باشد.[۱۶]
اماکن تاریخی و جاذبه‌های دیدنی[ویرایش]
- بازار آرادان
- تکیه آرادان
- قلعه تاریخی آرادان (به‌دلیل نگهداری نامناسب شرایط خوبی ندارد)
- قلعه پاده
- آب انبار پاده
- تکیه پاده
- حمام میرزایی‌های پاده
- منطقه رامه
- آب انبار آرادان
- آب انبار علی‌آباد
- آب انبار فروان
- آب انبار اسلام‌آباد (قلعه خرابه)
- امام زاده سلطان شاه نظر آردان
- امام زاده خلیل‌الله آرادان
- امام زاده سلطان بوسعید روستای پاده
- منبع آب سیمانی آرادان (که در خرداد ماه ۱۳۹۷ تخریب شد)
- آبشار لزوره
- آبشار رامه بالا
- آبشار خوش آبرود
- پارک جنگلی دشت بهشت آرادان
- غارنمکی گزوش
- کاروانسرای ده نمک
- قلعه ده نمک
- یخچال ده نمک
- تنگه تاریک
در نگاه افراد[ویرایش]
هادی هزاوه ای، نقاش معرف ایرانی ساکن نیویورک:
«در آرادان هفته‌ای سه روز تدریس می‌کردم. سه روز دیگر هم در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران تحصیل می‌کردم. در آرادان و در حین رفت‌وآمدی که با ماشین‌های متفرقه به آنجا داشتم با انواع و اقسام آدم‌ها و تیپ‌ها آشنا شدم و تا زمانی که از ایران رفتم. آنجا ماندم و درس دادم. زندگی در آرادان به من فرصت نقاشی، مطالعه، تنهایی و گاه گم شدن را می‌داد.»[نیازمند منبع]
مراکز آموزشی[ویرایش]
- دانشکده بهداشت و پیراپزشکی
- دانشگاه پیام نور آرادان
- مرکز آموزش علمی – کاربردی جهاد کشاورزی مستقر در داورآباد (کوه سنگی)
غذاهای محلی[ویرایش]
- ته چین کشمش، از غذاهای مخصوص این شهرستان است که بخصوص در مراسم محرم و مهمانی‌های ویژه مردم محلی تهیه و پخت می‌شود.
- آبگوشت (سوپ) خربزه.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ عبدالرفیع حقیقت، ناحیه تاریخی ورن (ورنه)، گوهر، مهر 1355، شماره 34 http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/ آدرس ثابت: 445755
- ↑ تاریخ شهرداری استان‌های کشور به تفکیک استان، وزارت کشور
- ↑ پرش به بالا ↑ https://www.amar.org.ir/portals/0/census/1395/results/Census95_Khanevar_Jameiyat.xlsx
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ climate-data.org
- ↑ «ثبت 6 اثر تاریخی دیگر سمنان در فهرست میراث ملی». ایسنا. ۲۰۱۸-۱۰-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۲۳.
- ↑ شاهحسینی، علیرضا. کتاب شهرستان آرادان سرزمین کهن. حبله رود.
- ↑ http://www.denamak.ir
- ↑ گویش الیکایی، علیرضا شاه حسینی، انتشارات بوستان اندیشه، سمنان، 1384
- ↑ http://www.bandpay.ir/گستره-زبان-مازندراني-،-از-ایران-تا-افغا/
- ↑ «گرمسارنیوز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ فوریه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۰۸.
- ↑ سازمان آمار ایران
- ↑ Census95_Khanevar_Jameiyat
- ↑ سالنامه آماری استان سمنان بخش جمعیت
- ↑ پورتال سازمان هواشناسی کشورایستگاه هواشناسی گرمسار
- ↑ خبرگزاری فارس
- ↑ خبرگزاری فارس
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای آرادان دارد. |
| مرکز شهرستان | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش |
| ||||||||||||||||||||
