الموت: تفاوت میان نسخه‌ها

الموت
آله
الموت; آله
	[[پرونده: ; تصویر اول الموت در نسخ خطی تصویر دوم و سوم قلعه الموت\|250px]]
کشور	ایران
استان	قزوین
شهرستان	قزوین
نام(های) پیشین	جبروت
مردم
جمعیت	۱۲۱۸۸۶
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۸۲۰ متر
	الموت روی نقشه ایران; ۳۶°۱۵′۵۵″شمالی ۵۰°۴۶′۵۷″شرقی / ۳۶٫۲۶۵۳°شمالی ۵۰٫۷۸۲۵°شرقی

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۲۷

بخشی از دیوارهای دژ الموت در الموت شرقی (در بازی Assassin's Creed یکی از مراحل نبرد با دشمن در قلعه حسن صباح (این دیواره‌ها) صورت می‌گیرد)

اَلَموت نام منطقه ای در استان قزوین است که خود متشکل از دو بخش الموت غربی و الموت شرقی در رشته‌کوه‌های البرز، واقع در شمال شرقی یکی از بخش‌های شهرستان قزوین در استان قزوین، جنوب مازندران و گیلان، باختر طالقان و خاور رودبار زیتون قرار دارد.^[۴] عمده شهرت این منطقه به علت وجود دو دژ الموت و لمبسر در آن است.

نام

این منطقه چنانچه حمدالله مستوفی در نزهةالقلوب نوشته تا قرن هفتم هجری با عنوان رودبار معرفی می‌شد تا این که با آمدن حسن صباح به آن جا و رواج فرقه اسماعیلیه و فعالیت خداوندان الموت، نوشته شد رودبارالموت و خوانده شد الموت.

الموت کلمه‌ای است مرکب از دو واژه «آله» و «اموت». نویسنده برهان قاطع این کلمه را به فتح الف و لام بر وزن «جبروت» می‌داند و می‌نویسد:

«نام قلعه‌ای است مشهور که مابین قزوین و گیلان واقع است و آن را به سبب ارتفاعی که دارد آله آموت گفتندی یعنی عقاب آشیان چه «اله» عقاب و «آموت» آشیان باشد.»

برخی نیز آموت را چنانچه در زبان تاتی مردم الموت وجود دارد، به معنای آموخت گرفته‌اند و از آن به این تعریف رسیده‌اند: عقاب دست آموز.

عده‌ای هم اشاره به این می‌کنند که بن مایه کلمه الموت، ارموت، ارمود، امروت، اربو و امبرود (نوعی گلابی) است و از آنجا که در زبان تاتی گاهی «ر» به «ل» تبدیل می‌شود مثل «برگ» (بلگ)، پس الموت همان ارموت است که «ر» به «ل» تبدیل شده‌است. محققان بر این نکته متفق‌القولند که الموت نام مصطلح منطقه کوهستانی شمال قزوین و جایی است که خداوندان الموت، قلعه‌های تاریخی این منطقه را مقر و پایگاه تبلیغ آیین اسماعیلیه قرار داده بودند. این منطقه در طول تاریخ از «رودبار» به «رودبار و الموت» تغییر کلمه پیدا کرده‌است، پس از مدتی «رودبار الموت» به بخشی گفته شد که قلعه حسن صباح (در گازرخان) در آن قرار دارد و «رودبار محمدزمان خانی» یا «خشکه رودبار» به منطقه‌ای که قلعه لمسر (لمبه سر یا لمه در یا لمبسر) در آن جاست اما در آخرین تقسیمات کشوری منطقه‌ای که قلعهٔ گازرخان (قلعه نظامی حسن صباح) در آن است رودبار الموت شرقی و منطقه‌ای که قلعه لمبسر (قلعه سیاسی و زندان حسن صباح) در آن است رودبار الموت غربی خوانده می‌شود.^[۵]

الموت در تقسیمات جغرافیایی

منطقه بزرگ الموت در تقسیمات جغرافیایی کشوری اخیر ایران به دو منطقه الموت شرقی و الموت غربی تقسیم شده‌است. رودبارالموت شامل دو بخش می‌شود که عبارت‌اند از:

بخش رودبار الموت شرقی به مرکزیت معلم‌کلایه
بخش رودبار الموت غربی به مرکزیت رازمیان

رودبار الموت شرقی از شمال به دهستان‌های دو هزار و سه هزار تنکابن، از شرق به قله شاه البرز و طالقان، از جنوب به زیاران و آبیک و از غرب به رودبار الموت غربی محدود می‌شود. رودبار الموت غربی نیز از شمال به مرز استانهای مازندران و گیلان از شرق به الموت شرقی و از جنوب به شهرستان قزوین محدود می‌شود.

از روستاهای توریستی، معروف و بزرگ الموت می‌توان به روستای گازرخان محل دژ حسن صباح ، هیر، روستای وشته، روستای زرآباد، روستای اندج، روستای کوچنان، روستای یوج، کُمنی و ویار و … را نام برد

مردم

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش رودبار الموت قزوین در سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۲۱۸۸۶ نفر بوده‌است.^[۱]

الموتی‌ها تات هستند و به زبان تاتی سخن می‌گویند.^[۶]^[۷]^[۸]^[۹]^[۱۰]

به‌طور مثال تات‌های آذربایجان شرقی به زبان تالشی^[۱۱]، تات‌های قفقاز به زبان پارسی^[۱۲]^[۱۳] و زبان تاتی، رودبار، الموت و طالقان، بسیاری از زبان‌های شمالی مانند تاتی است.^[۷]^[۹]^[۱۴]^[۱۵]

در اکثر نقاط استان قزوین، رودبار، طارم، بخش شاهرود، قوچان، ساوجبلاغ، برخی نقاط استان مرکزی، و برخی نقاط آذربایجان شرقی مردم زبان خود را تاتی می‌نامند و همچنین می‌توان در روستاهای دیگری نیز در کشور پاره‌ای از جمعیت آنان را مشاهده کرد، که البته زبان تاتی در این نقاط یکسان نیست و ممکن است کاملاً متفاوت باشد.

در قفقاز گروهی از مردم را تات می‌خوانند که زبانشان پارسی است. زبان این تیره ایرانی «تاتی» است که همراه با فارسی دری و تاجیکی پاره‌ای از زبانهای ایرانی جنوب غربی و گویشی از فارسی بشمار می‌رود.^[۱۶]^[۱۷]

الموت در فرهنگ جهانی

نام سرزمین الموت را در آثار هنرمندانی از دیگر کشورها نیز می‌توان دید.

چند نمونه از آثار هنری در رابطه با الموت:

رمانی به اسم الموت در سال ۱۹۳۸ توسط نویسنده اسلوونیایی ولادیمیر بارتول به رشته تحریر درآمده است. این رمان به عنوان مشهورترین محصول ادبیات اسلوونی شناخته می‌شود.
نویسنده آمریکایی جودیت تار مجموعه رمانهایی را با موضوعیت الموت به رشته تحریر درآورده است.
الموت شهر پرنسس تامینا در فیلم شاهزاده ایران: ماسه‌های زمان معرفی شده‌است.^[۱۸]

نگارخانه

دریاچه اوان
جاده الموت
کوه‌های الموت
دژ الموت
دژ الموت در زمستان
دریاچه اوان الموت
بهار در الموت
قلعه الموت

پانویس

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
↑ MehrNews.com - Iran, world, political, sport, economic news and headlines
↑ ماهیگیری ورزشی، بازدید: مه ۲۰۰۹.
↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۷ خ.
↑ مقدمه کتاب «دستور زبان گویش‌های تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ گونه‌های زبانی تاتی، دونالد استیلو، ۱۹۸۱
↑ مقاله «بررسی گویش تاتی الموت»، پرویز البرزی ورکی، ۱۳۷۰، دانشگاه تهران
↑ ^۹٫۰ ^۹٫۱ الموت
↑ «الموت من». دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۷-۱۷. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
↑ اطلس زبان تاتی، روستاهای ایران
↑ کتاب «دستور زبان لهجه‌های تاتی جنوبی»، احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩
↑ Gernot Windfuhr, "Persian Grammer: history and state of its study", Walter de Gruyter, 1979. pg 4:""Tat- Persian spoken in the East Caucasus""
↑ کتاب «دستور زبان گویش‌های تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩
↑ مقاله «بررسی گویش رودبار»، پرویز البرزی ورکی، ۱۳۷۰، دانشگاه تهران
↑ H. Pilkington,"Islam in Post-Soviet Russia", Psychology Press, Nov 27, 2002. p. 27: "Among other indigenous peoples of Iranian origin were the Tats, the Talishes and the Kurds"
↑ T. M. Masti︠u︡gina, Lev Perepelkin, Vitaliĭ Vi͡a︡cheslavovich Naumkin, "An Ethnic History of Russia: Pre-Revolutionary Times to the Present", Greenwood Publishing Group, 1996 . p. 80:""The Iranian Peoples (Ossetians, Tajiks, Tats, Mountain Judaists)"
↑ ویکی‌پدیای انگلیسی

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون

منابع

قصه‌های مردم رودبار و الموت. گردآوری یوسف علیخانی و افشین نادری. جلد اول. پروژه فرهنگی تاریخ الموت. به سرپرستی دکتر حمیده چوبک

[آمار-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران

[2] MehrNews.com - Iran, world, political, sport, economic news and headlines

[3] ماهیگیری ورزشی، بازدید: مه ۲۰۰۹.

[4] اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.

[5] اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۷ خ.

[6] مقدمه کتاب «دستور زبان گویش‌های تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩

[ReferenceA-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ گونه‌های زبانی تاتی، دونالد استیلو، ۱۹۸۱

[8] مقاله «بررسی گویش تاتی الموت»، پرویز البرزی ورکی، ۱۳۷۰، دانشگاه تهران

[الموت-9] ۹٫۰ ^۹٫۱ الموت

[10] «الموت من». دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۷-۱۷. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)

[11] اطلس زبان تاتی، روستاهای ایران

[12] کتاب «دستور زبان لهجه‌های تاتی جنوبی»، احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩

[13] Gernot Windfuhr, "Persian Grammer: history and state of its study", Walter de Gruyter, 1979. pg 4:""Tat- Persian spoken in the East Caucasus""

[14] کتاب «دستور زبان گویش‌های تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩

[15] مقاله «بررسی گویش رودبار»، پرویز البرزی ورکی، ۱۳۷۰، دانشگاه تهران

[16] H. Pilkington,"Islam in Post-Soviet Russia", Psychology Press, Nov 27, 2002. p. 27: "Among other indigenous peoples of Iranian origin were the Tats, the Talishes and the Kurds"

[17] T. M. Masti︠u︡gina, Lev Perepelkin, Vitaliĭ Vi͡a︡cheslavovich Naumkin, "An Ethnic History of Russia: Pre-Revolutionary Times to the Present", Greenwood Publishing Group, 1996 . p. 80:""The Iranian Peoples (Ossetians, Tajiks, Tats, Mountain Judaists)"

[18] ویکی‌پدیای انگلیسی

[۱]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{دیگر کاربردها}}
-ذگاهی این منطقه به اشتباه الموت خوانده می شود.{{جعبه شهر ایران
+{{جعبه شهر ایران
-|نام‌رسمی= المتوت
+|نام‌رسمی= الموت
 |روی‌نقشه= آری
 |عرض‌جغرافیایی =۳۶٫۲۶۵۳
@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 | photo3a = Odoric de Pordenone à Alamût.jpeg{{!}}
 | size = 300
-| foot_montage = {{سخ}} تصویر اول المتوت در نسخ خطی
+| foot_montage = {{سخ}} تصویر اول الموت در نسخ خطی
-تصویر دوم و سوم قلعه المتوت}}|اندازه‌تصویر=250
+تصویر دوم و سوم قلعه الموت}}|اندازه‌تصویر=250
-|برچسب‌تصویر=المتوت مینیاتوری، قرن ۱۵میلادی
+|برچسب‌تصویر=الموت مینیاتوری، قرن ۱۵میلادی
 |استان= قزوین
 |شهرستان= قزوین
 |بخش=
 |نام‌محلی=آله
-|نام‌های‌قدیمی=المتوش ، الموت
+|نام‌های‌قدیمی=جبروت
 |سال‌شهرشدن=
 |جمعیت = ۱۲۱۸۸۶ <ref name="آمار">[http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85.abadipage پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران]</ref>
@@ خط ۳۴: / خط ۳۴: @@
 |جمله‌خوشامد=
 |پانویس=
-}}[[پرونده:Hir in winter.jpg|بندانگشتی|چشم‌انداز [[هیر]]، یکی از مشهورترین روستاهای المتوت، در زمستان]]
+}}[[پرونده:Hir in winter.jpg|بندانگشتی|چشم‌انداز [[هیر]]، یکی از مشهورترین روستاهای الموت، در زمستان]]
-[[پرونده:Alamut2.jpg|بندانگشتی|بخشی از دیوارهای [[دژ الموت|دژ المتوت]]<nowiki/>ر [[المتوت شرقی]] (در بازی Assassin's Creed یکی از مراحل نبرد با دشمن در قلعه حسن صباح (این دیواره‌ها) صورت می‌گیرد)]]
+[[پرونده:Alamut2.jpg|بندانگشتی|بخشی از دیوارهای [[دژ الموت]] در [[الموت شرقی]] (در بازی Assassin's Creed یکی از مراحل نبرد با دشمن در قلعه حسن صباح (این دیواره‌ها) صورت می‌گیرد)]]
-[[پرونده:Mountain Scenery Alborz Range.jpg|بندانگشتی|نمایی از چشم‌انداز المتوت]]
+[[پرونده:Mountain Scenery Alborz Range.jpg|بندانگشتی|نمایی از چشم‌انداز الموت]]
-'''اَلَمتوت''' نام منطقه ای در استان قزوین است که خود متشکل از دو بخش [[المتوت غربی]] و [[المتوت شرقی]] در [[رشته‌کوه‌های البرز]]، واقع در شمال شرقی یکی از بخش‌های [[شهرستان قزوین]] در [[استان قزوین]]، جنوب [[مازندران]] و [[گیلان]]، باختر [[طالقان]] و خاور [[رودبار زیتون]] قرار دارد.<ref>اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.</ref> عمده شهرت این منطقه به علت وجود دو دژ [[دژ المتوت|المتوت]] و [[دژ لمسر|لمبسر]] در آن است.
+'''اَلَموت''' نام منطقه ای در استان قزوین است که خود متشکل از دو بخش [[الموت غربی]] و [[الموت شرقی]] در [[رشته‌کوه‌های البرز]]، واقع در شمال شرقی یکی از بخش‌های [[شهرستان قزوین]] در [[استان قزوین]]، جنوب [[مازندران]] و [[گیلان]]، باختر [[طالقان]] و خاور [[رودبار زیتون]] قرار دارد.<ref>اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.</ref> عمده شهرت این منطقه به علت وجود دو دژ [[دژ الموت|الموت]] و [[دژ لمسر|لمبسر]] در آن است.
 == نام ==
-[[پرونده:Lambsar Fortress 1.jpg|بندانگشتی|آثار باقی‌مانده از [[دژ لمبسر]] در [[الموت غربی|المتوت غربی]]]]
+[[پرونده:Lambsar Fortress 1.jpg|بندانگشتی|آثار باقی‌مانده از [[دژ لمبسر]] در [[الموت غربی]]]]
-این منطقه چنانچه [[حمدالله مستوفی]] در [[نزهةالقلوب]] نوشته تا قرن هفتم هجری با عنوان رودبار معرفی می‌شد تا این که با آمدن [[حسن صباح]] به آن جا و رواج فرقه [[اسماعیلیه]] و فعالیت خداوندان المتوت، نوشته شد رودبارالمتوت و خوانده شد المتوت.
+این منطقه چنانچه [[حمدالله مستوفی]] در [[نزهةالقلوب]] نوشته تا قرن هفتم هجری با عنوان رودبار معرفی می‌شد تا این که با آمدن [[حسن صباح]] به آن جا و رواج فرقه [[اسماعیلیه]] و فعالیت خداوندان الموت، نوشته شد رودبارالموت و خوانده شد الموت.
-المتوت کلمه‌ای است مرکب از دو واژه «آله» و «امتوت». نویسنده [[برهان قاطع]] این کلمه را به فتح الف و لام بر وزن «جبرتوت» می‌داند و می‌نویسد:
+الموت کلمه‌ای است مرکب از دو واژه «آله» و «اموت». نویسنده [[برهان قاطع]] این کلمه را به فتح الف و لام بر وزن «جبروت» می‌داند و می‌نویسد:
 {{گفتاورد بزرگ}} «نام قلعه‌ای است مشهور که مابین قزوین و گیلان واقع است و آن را به سبب ارتفاعی که دارد آله آموت گفتندی یعنی عقاب آشیان چه «اله» عقاب و «آموت» آشیان باشد.»
 {{پایان گفتاورد بزرگ}}
-برخی نیز آموت را چنانچه در [[زبان تاتی ایران|زبان تاتی]] مردم المتوت وجود دارد، به معنای آموخت گرفته‌اند و از آن به این تعریف رسیده‌اند: عقاب دست آموز.
+برخی نیز آموت را چنانچه در [[زبان تاتی ایران|زبان تاتی]] مردم الموت وجود دارد، به معنای آموخت گرفته‌اند و از آن به این تعریف رسیده‌اند: عقاب دست آموز.
-عده‌ای هم اشاره به این می‌کنند که بن مایه کلمه المتوت، ارموت، ارمود، امروت، اربو و امبرود (نوعی گلابی) است و از آنجا که در [[زبان تاتی ایران|زبان تاتی]] گاهی «ر» به «ل» تبدیل می‌شود مثل «برگ» (بلگ)، پس الموت همان ارموت است که «ر» به «ل» تبدیل شده‌است.
+عده‌ای هم اشاره به این می‌کنند که بن مایه کلمه الموت، ارموت، ارمود، امروت، اربو و امبرود (نوعی گلابی) است و از آنجا که در [[زبان تاتی ایران|زبان تاتی]] گاهی «ر» به «ل» تبدیل می‌شود مثل «برگ» (بلگ)، پس الموت همان ارموت است که «ر» به «ل» تبدیل شده‌است.
-محققان بر این نکته متفق‌القولند که الموت نام مصطلح منطقه کوهستانی شمال قزوین و جایی است که خداوندان المتوت، قلعه‌های تاریخی این منطقه را مقر و پایگاه تبلیغ آیین اسماعیلیه قرار داده بودند.
+محققان بر این نکته متفق‌القولند که الموت نام مصطلح منطقه کوهستانی شمال قزوین و جایی است که خداوندان الموت، قلعه‌های تاریخی این منطقه را مقر و پایگاه تبلیغ آیین اسماعیلیه قرار داده بودند.
-این منطقه در طول تاریخ از «رودبار» به «رودبار و المتوت» تغییر کلمه پیدا کرده‌است، پس از مدتی «رودبار المتوت» به بخشی گفته شد که قلعه حسن صباح (در گازرخان) در آن قرار دارد و «رودبار محمدزمان خانی» یا «خشکه رودبار» به منطقه‌ای که قلعه لمسر (لمبه سر یا لمه در یا لمبسر) در آن جاست اما در آخرین تقسیمات کشوری منطقه‌ای که قلعهٔ گازرخان (قلعه نظامی حسن صباح) در آن است رودبار المتوت شرقی و منطقه‌ای که قلعه لمبسر (قلعه سیاسی و زندان حسن صباح) در آن است رودبار الموت غربی خوانده می‌شود.<ref>اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۷ خ.</ref>
+این منطقه در طول تاریخ از «رودبار» به «رودبار و الموت» تغییر کلمه پیدا کرده‌است، پس از مدتی «رودبار الموت» به بخشی گفته شد که قلعه حسن صباح (در گازرخان) در آن قرار دارد و «رودبار محمدزمان خانی» یا «خشکه رودبار» به منطقه‌ای که قلعه لمسر (لمبه سر یا لمه در یا لمبسر) در آن جاست اما در آخرین تقسیمات کشوری منطقه‌ای که قلعهٔ گازرخان (قلعه نظامی حسن صباح) در آن است رودبار الموت شرقی و منطقه‌ای که قلعه لمبسر (قلعه سیاسی و زندان حسن صباح) در آن است رودبار الموت غربی خوانده می‌شود.<ref>اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۷ خ.</ref>
-== المتوت در تقسیمات جغرافیایی ==
+== الموت در تقسیمات جغرافیایی ==
-منطقه بزرگ المتوت در تقسیمات جغرافیایی کشوری اخیر ایران به دو منطقه الموت شرقی و الموت غربی تقسیم شده‌است. رودبارالموت شامل دو بخش می‌شود که عبارت‌اند از:
+منطقه بزرگ الموت در تقسیمات جغرافیایی کشوری اخیر ایران به دو منطقه الموت شرقی و الموت غربی تقسیم شده‌است. رودبارالموت شامل دو بخش می‌شود که عبارت‌اند از:
 * [[بخش رودبار الموت شرقی]] به مرکزیت [[معلم‌کلایه]]
 * [[بخش رودبار الموت غربی]] به مرکزیت [[رازمیان]]