فرخ‌خان غفاری

تصویر فرخ خان در هفته نامه «اخبار مصور لندن»، ۱۸۵۷

فرخ خان غفاری (زاده ۱۲۲۹ (قمری) کاشان - درگذشته ۱۲۸۸ (قمری) تهران)، (که در آغاز ابوطالب نام داشت) ملقب به امین‌الدوله، پسر میرزا محمدمهدی غفاری کاشی، از رجال قاجار بود.

در جوانی وارد دربار قاجار شد و فتحعلی شاه او را به فرخ موسوم کرد. در ۱۲۳۹ به رتبهٔ سرهنگی رسید و مدتی حکمران اصفهان و سپس گیلان شد. در ۱۲۶۰ به صندوق‌داری محمد شاه قاجار منصوب شد و مدتی به حکومت کاشان رفت. در سال ۱۲۷۲ از ناصرالدین شاه لقب امین‌الملک گرفت و برای امضای معاهدهٔ پاریس به عنوان سفیر کبیر به دربار ناپلئون سوم اعزام شد و سه سال بعد به ایران بازگشت. وی در مدت اقامت خود در اروپا سفرنامه ای نوشت که به خاطر ثبت مذاکرات سیاسی با افرادی نظیر ناپلئون سوم، هوسمان، لئوپولد بلژیک، و شاهزاده ویکتوریای انگلیس توجه مورخان را جلب کرد. اما رفته رفته مشاهدات غیرسیاسی میرزا فرخ خان نیز توجهات را به خود جلب کرد. دکتر وحید وحدت، تاریخ‌نگار معماری، با تحلیل مشاهدات معماری و شهرسازی میرزا فرخ خان امین الدوله، سفرنامه او را یکی از منابع مهم در شکل‌گیری تجربه ای بومی از مدرنیته در ایران می‌داند.

میرزا فرخ خان پس از بازگشت به لقب امین الدوله نائل آمد. وی مدتی وزیر دربار ناصری بود و مدتی هم به حکومت خوانسار و نطنز رسید. او در ۵۹ سالگی در سال ۱۲۸۸ قمری (یا ۱۲۹۰ قمری) در تهران درگذشت و در یک مقبرهٔ خصوصی در قسمت غربی صحن عتیق در حرم حضرت معصومه واقع در قم دفن شد. از جمله آثاری که امین الدوله از خود به جای گذاشت می‌توان به تیمچه امین‌الدوله در بازار کاشان اشاره کرد.

خانواده

فرخ خان پنج پسر و یک دختر داشت، به شرح زیر:

1. محمدحسن خان (بلااولاد)
2. محمدابراهیم غفاری، ملقب به معاون‌الدوله
3. مهدی خان وزیرهمایون
4. نصرالله خان (بلااولاد)
5. محمدحسین خان، فقط یک دختر داشت به نام خورشیدلقا خانم که با انتظام‌السلطنه ازدواج کرد و صاحب دو پسر به نام‌های عبدالله انتظام و نصرالله انتظام شد.
6. فاطمه سلطان خانم، عیال پسرعمویش میرزا محمدخان اقبال‌الدوله غفاری

منابع

• نراقی، حسن و غفاری، فرخ (۱۳۵۳)، خاندان غفاری کاشان، تهران: ایران‌زمین
• امانت، عباس (۱۳۸۴)، قبله عالم، تهران: کارنامه، شابک ۹۶۴-۴۳۱-۰۴۹-۷