پرش به محتوا

محمد حکیم تورسن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
4nn1l2 (بحث | مشارکت‌ها)
←‏مواضع و عقاید: اینجا جای مواضع کلی دربارهٔ موضوعات کل است. کل‌کل با سایر شخصیت‌ها جایش اینجا نیست.
InternetArchiveBot (بحث | مشارکت‌ها)
نجات ۲ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0
خط ۱۰۸: خط ۱۰۸:


== مواضع و عقاید ==
== مواضع و عقاید ==
تورسن در ۱۳۸۸ در مصاحبه با [[رادیو آزادی]] گفت که طرفدار [[نظام پارلمانی|سیستم پارلمانی (صدارتی)]] است.<ref name="radio-azadi"/> با وجود این، در ۱۳۹۸ به [[طلوع‌نیوز]] گفت که به شرط حذف سمت ریاست اجرایی، از [[نظام ریاستی]] کنونی حمایت می‌کند.<ref name=tolo-system>{{یادکرد وب |نویسنده=Karim Amini |نشانی=https://www.tolonews.com/elections-2018/four-presidential-candidates-will-‘bring-change’-system |عنوان=Four Presidential Candidates Will ‘Bring Change’ To System |ناشر=TOLOnews |تاریخ=22 January 2019 |کد زبان=en |نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20190208152319/https://www.tolonews.com/elections-2018/four-presidential-candidates-will-‘bring-change’-system |پیوند مرده=نه |تاریخ بایگانی=8 February 2019}}</ref>
تورسن در ۱۳۸۸ در مصاحبه با [[رادیو آزادی]] گفت که طرفدار [[نظام پارلمانی|سیستم پارلمانی (صدارتی)]] است.<ref name="radio-azadi"/> با وجود این، در ۱۳۹۸ به [[طلوع‌نیوز]] گفت که به شرط حذف سمت ریاست اجرایی، از [[نظام ریاستی]] کنونی حمایت می‌کند.<ref name=tolo-system>{{یادکرد وب |نویسنده=Karim Amini |نشانی=https://www.tolonews.com/elections-2018/four-presidential-candidates-will-‘bring-change’-system |عنوان=Four Presidential Candidates Will ‘Bring Change’ To System |ناشر=TOLOnews |تاریخ=22 January 2019 |کد زبان=en |نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20190208152319/https://www.tolonews.com/elections-2018/four-presidential-candidates-will-%E2%80%98bring-change%E2%80%99-system |پیوند مرده=yes |تاریخ بایگانی=۸ فوریه ۲۰۱۹ |accessdate=۲۷ مه ۲۰۱۹ }}</ref>


حکیم تورسن گفته‌است: «مبارزه با پیراهن و تنبان و خشتک‌های کشال در صدر کارهای من قرار دارد، تمام اعضای [[کابینه افغانستان|کابینه]] و کارمندان دولتی باید [[دریشی]] به تن کنند».<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://ariananews.co/news/محمد-حکیم-تورسن-نامزد-ریاست-جمهوری.html/ |عنوان= شعار جالب محمد حکیم تورسن نامزد ریاست جمهوری| ناشر =آریانانیوز |تاریخ=۱۸ جدی ۱۳۹۷|تاریخ بازبینی= ۲ جوزا ۱۳۹۸ |نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20190602123049/https://ariananews.co/news/محمد-حکیم-تورسن-نامزد-ریاست-جمهوری.html/ |تاریخ بایگانی=۲ ژوئن ۲۰۱۹ |پیوند مرده=نه}}</ref> هرچند تورسن بخش اول این گفته را تکذیب کرد و گفت که پیراهن و تنبان از مدت‌ها پیش در افغانستان بوده‌اند، ولی بر بخش دوم جمله‌اش صحه گذاشت و از [[حامد کرزی]]، رئیس‌جمهور اسبق افغانستان، به خاطر [[یخن]] پاکستانی وی انتقاد کرد.<ref name="cactus"/> تورسن در برنامهٔ ''کاکتوس'' [[تلویزیون یک]] گفت که [[برقع]] «جفا در [[حقوق زنان|حق زن]]» است و از ایران به افغانستان آمده. او در همین برنامه از [[آریانا سعید]] حمایت کرد.<ref name="cactus"/>
حکیم تورسن گفته‌است: «مبارزه با پیراهن و تنبان و خشتک‌های کشال در صدر کارهای من قرار دارد، تمام اعضای [[کابینه افغانستان|کابینه]] و کارمندان دولتی باید [[دریشی]] به تن کنند».<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://ariananews.co/news/محمد-حکیم-تورسن-نامزد-ریاست-جمهوری.html/ |عنوان=شعار جالب محمد حکیم تورسن نامزد ریاست جمهوری |ناشر=آریانانیوز |تاریخ=۱۸ جدی ۱۳۹۷ |تاریخ بازبینی=۲ جوزا ۱۳۹۸ |نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20190602123049/https://ariananews.co/news/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%B3%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%AF-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C.html/ |تاریخ بایگانی=۲ ژوئن ۲۰۱۹ |پیوند مرده=yes }}</ref> هرچند تورسن بخش اول این گفته را تکذیب کرد و گفت که پیراهن و تنبان از مدت‌ها پیش در افغانستان بوده‌اند، ولی بر بخش دوم جمله‌اش صحه گذاشت و از [[حامد کرزی]]، رئیس‌جمهور اسبق افغانستان، به خاطر [[یخن]] پاکستانی وی انتقاد کرد.<ref name="cactus"/> تورسن در برنامهٔ ''کاکتوس'' [[تلویزیون یک]] گفت که [[برقع]] «جفا در [[حقوق زنان|حق زن]]» است و از ایران به افغانستان آمده. او در همین برنامه از [[آریانا سعید]] حمایت کرد.<ref name="cactus"/>


تورسن در مصاحبه با [[دویچه وله]] گفت که در صورت پیروزی در انتخابات، مشی مصالحهٔ ملی را پی خواهد گرفت و عفو عمومی اعلام خواهد کرد تا جنگ با طالبان پایان پذیرد.<ref name="dw"/> او بر این باور است «ریشه‌های تروریزم در داخل افغانستان نیست . . . افغانستان بیشترین رنج تروریزم را می‌برد».<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=سحر لیوال |نشانی=https://da.azadiradio.com/a/27828182.html |عنوان=واکنش مقام‌های ارشد افغان در مورد حمله انتحاری در ترکیه |ناشر=رادیو آزادی |تاریخ=۹ سرطان ۱۳۹۵ |نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20190526195031/https://da.azadiradio.com/a/27828182.html |پیوند مرده=نه |تاریخ بایگانی=26 مه 2019}}</ref> تورسن معتقد است هرچه بیشتر جامعهٔ جهانی به پاکستان فشار آورد، هم به نفع افغانستان خواهد شد و هم به نفع خود پاکستان، چون از یک طرف خود را «از بدنامی که دامنگیرش است نجات» می‌دهد و از طرف دیگر، خود متحمل بیشترین آسیب‌ها و حملات انتحاری بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=فریبا واحدی |نشانی=https://da.azadiradio.com/a/26812214.html |عنوان=آگاهان: غرب باید فشارهای سیاسی و اقتصادی را بر پاکستان افزایش دهد |ناشر=رادیو آزادی |تاریخ=۵ دلو ۱۳۹۳ |نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20190526195031/https://da.azadiradio.com/a/26812214.html |پیوند مرده=نه |تاریخ بایگانی=26 مه 2019}}</ref>
تورسن در مصاحبه با [[دویچه وله]] گفت که در صورت پیروزی در انتخابات، مشی مصالحهٔ ملی را پی خواهد گرفت و عفو عمومی اعلام خواهد کرد تا جنگ با طالبان پایان پذیرد.<ref name="dw"/> او بر این باور است «ریشه‌های تروریزم در داخل افغانستان نیست . . . افغانستان بیشترین رنج تروریزم را می‌برد».<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=سحر لیوال |نشانی=https://da.azadiradio.com/a/27828182.html |عنوان=واکنش مقام‌های ارشد افغان در مورد حمله انتحاری در ترکیه |ناشر=رادیو آزادی |تاریخ=۹ سرطان ۱۳۹۵ |نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20190526195031/https://da.azadiradio.com/a/27828182.html |پیوند مرده=نه |تاریخ بایگانی=26 مه 2019}}</ref> تورسن معتقد است هرچه بیشتر جامعهٔ جهانی به پاکستان فشار آورد، هم به نفع افغانستان خواهد شد و هم به نفع خود پاکستان، چون از یک طرف خود را «از بدنامی که دامنگیرش است نجات» می‌دهد و از طرف دیگر، خود متحمل بیشترین آسیب‌ها و حملات انتحاری بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=فریبا واحدی |نشانی=https://da.azadiradio.com/a/26812214.html |عنوان=آگاهان: غرب باید فشارهای سیاسی و اقتصادی را بر پاکستان افزایش دهد |ناشر=رادیو آزادی |تاریخ=۵ دلو ۱۳۹۳ |نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20190526195031/https://da.azadiradio.com/a/26812214.html |پیوند مرده=نه |تاریخ بایگانی=26 مه 2019}}</ref>

نسخهٔ ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۴۳

محمد حکیم تورسن
نامزد مستقل
ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸ افغانستان
متحد انتخاباتیمحمد نادرشاه احمدزی
شفیع‌الله قیصاری
متصدیمحمداشرف غنی
اطلاعات شخصی
زاده
محمد حکیم

۱۳۳۳ (۶۵ سال)
عاشقان و عارفان، کابل
شهروندافغانستان
دیگر عضویت‌های سیاسیحزب وطن
حزب دموکراتیک خلق
حزب متحد ملی
همسر(ان)یک همسر
فرزنداندو پسر
یک دختر
پدرمحمد عظیم
تحصیلاتلیسانس ادبیات دری
محل تحصیلپوهنتون کابل
خدمات نظامی
درجهتورن جنرال

محمد حکیم تورسن یا عبدالحکیم تورسن (متولد ۱۳۳۳ در کابل) سیاستمدار افغان و نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸ است. او در پوهنتون کابل ادبیات دری خواند و از ۱۳۵۲ با عضویت در حزب وطن وارد عرصهٔ سیاست شد. او که معاون نظامی محمد نجیب‌الله بود، پس از سقوط حکومت کمونیستی و آغاز جنگ‌های داخلی، مجبور به ترک افغانستان شد. با سقوط طالبان به افغانستان بازگشت و پس از مدتی اشتغال به تجارت، دوباره به سیاست روی آورد. تورسن در بیشتر انتخابات‌های افغانستان از جمله انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ و ۱۳۹۳ و نیز انتخابات ولسی جرگه ۱۳۸۴ و ۱۳۸۹ به عنوان نامزد مستقل یا احزاب چپ حضور یافته ولی در تمامی آن‌ها ناکام مانده است.

تورسن در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸ افغانستان نیز نامزد و با اظهارات جنجالی خبرساز شده است. در تکت انتخاباتی او، محمد نادرشاه احمدزی و شفیع‌الله قیصاری به‌حیث معاونان اول و دوم حضور دارند. او گفته است که در صورت پیروزی، محمداشرف غنی و عبدالله عبدالله در دولتش جایی نخواهند داشت و هر دو را محاکمه خواهد کرد.

زندگی و تحصیلات

تورسن در ۱۳۳۳ در سرک «عاشقان و عارفان»[۱] شهر کهنهٔ[۲] کابل در خانواده‌ای از قوم ازبیک[۳] متولد شد. پدرش محمد عظیم نام داشت.[۴] او سه برادر و چهار خواهر همگی از یک مادر داشته است.[۵] او همچنین یک زن، سه فرزند (دو پسر و یک دختر)، و سه نواسه دارد.[۲]

تورسن در رشته ادبیات دری از پوهنتون کابل مدرک لیسانس گرفته است.[۳] او در زمینهٔ استخبارات در کشورهای ازبیکستان، روسیه و آلمان تحصیل کرده است.[۱] رتبهٔ نظامی‌اش تورن جنرال است.[۲]

او از ۱۳۵۱ خود را «تورسن» می‌نامد که واژه‌ای ترکی است به معنای «برخیز، آماده باش، استوار باش، پایدار باش».[۲]

تورسن به گفتهٔ خودش «کوسه» است و هیچ‌گاه ریش نداشته است.[۵]

فعالیت‌های سیاسی

تورسن از ۱۳۵۲ عضو حزب وطن بوده است.[۶] در زمان در قدرت بودن حزب دموکراتیک خلق افغانستان، از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۱ در پست‌های مختلف امنیتی و نظامی از جمله معاون نظامی محمد نجیب‌الله[۷] مشغول بود.[۴] با بروز جنگ‌های داخلی (۱۳۷۱ تا ۱۳۷۵)، ابتدا به هندوستان گریخت و سپس در روسیه و آلمان اقامت کرد.[۸] پس از سقوط طالبان، در ۱۳۸۲ به افغانستان بازگشت و به تجارت مشغول شد و به گفتهٔ خودش یک میلیون دلار در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده است.[۲] پس از بازگشت به افغانستان، مدتی عضو حزب متحد ملی به رهبری نورالحق علومی بود.[۳] در ۱۳۸۶ عضو شورای اجرایی جبههٔ ملی افغانستان به رهبری برهان‌الدین ربانی بود[۹] و مسئولیت روابط خارجی و بین‌المللی آن را بر عهده داشت.[۱۰]

انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸

تورسن در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ افغانستان نامزد شد. نصرالله زیارمَل (پشتون، اهل ولایت زابل) و سید محمد یاسین علوی (شیعه، اهل ولایت میدان وردک) را به عنوان معاونان اول و دوم خود انتخاب کرده بود.[۱۱][۱۲] تورسن در شمار ۲۴ نامزدی بود که به شرایط نابرابر انتخاباتی اعتراض داشتند و شمار دیگری از نامزدان را به استفاده از «زر و زور» متهم کردند. شورا آنان را به برگزاری مهمانی‌های مجلل و پرداخت پول و هدیه به مهمانان متهم کرد. شورا همچنین اعمال برخی والیان را خلاف قانون اعلام کرد و خواستار برکناری ایشان شد.[۱۳] با وجود این، تورسن در آخرین روز رقابت‌های انتخاباتی به نفع حامد کرزی کنار کشید.[۱۴]

انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸

تورسن شنبه ۱۵ جدی ۱۳۹۷ در سومین روز نام‌نویسی برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸ ثبت‌نام کرد.[۱۵] معاونان او به ترتیب عبارتند از:

  1. محمد نادرشاه احمدزی: پشتون و اهل کابل. رئیس سازمان جامعه مدنی حقوقی و تحقیقاتی افغانستان. او یکی از ۱۷ نامزدی بود که در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۳ رد صلاحیت شدند.
  2. شفیع‌الله قیصاری: ازبیک و اهل ولسوالی قیصار از ولایت فاریاب. او در پوهنتون کابل انجنیری خوانده، در ۱۹۸۱ در شوروی درجهٔ ماستری گرفته،[۱۶] و از رؤسای سابق تصدی تدویر و مراقبت مکروریان‌ها در شاروالی کابل بوده است. قیصاری چپ‌گراست و از اعضای سابق حزب جنبش.

شعار انتخاباتی این تکت انتخاباتی «عمل می‌کنیم، شعار نمی‌دهیم» است.[۱۷] تورسن اولین نفری بود که برای ثبت‌نام در انتخابات اقدام کرد، ولی به سبب لغو شدن پرواز معاون دومش، شفیع‌الله قیصاری، نتوانست پنج‌شنبه و در اولین روز مهلت نام‌نویسی، پروسهٔ ثبت‌نام را با موفقیت تکمیل کند.[۱۸] لطیف پدرام همان روز با موفقیت ثبت‌نام کرد. بنابراین، تورسن از لحاظ زمان ثبت‌نام در جایگاه دوم قرار گرفت.[۱۹] در مجموع ۱۸ نفر با موفقیت ثبت‌نام کردند. بنا بر قرعه‌کشی ۵ ثور ۱۳۹۸ در حضور نمایندگان نامزدها، رسانه‌ها و ناظران بین‌المللی، نام و تصویر تورسن در ردیف دهم برگه‌های رأی قرار خواهد گرفت.[۲۰] نشان انتخاباتی او در برگه‌های رأی، لامپ است.[۲۱] برای ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، ارائه حداقل ۱۰۰ هزار تذکره از حامیان ضروری است. تورسن در انتخابات ۱۳۹۸ تعداد ۱۸۸ هزار تذکره ارائه کرد.[۱] تورسن در هنگام ثبت‌نام به خبرنگاران در دفتر کمیسیون مستقل انتخابات گفت که «در قدم اول یگانه تلاش من در این است که علیه غاصب، فاسد، مفسد، و جاسوس مبارزه کنم».[۱۵] با وجود این در برنامه‌های مختلف تلویزیونی گفته است که اولین قدمش برداشتن دیوارهای سه متری اطراف ارگ خواهد بود.[۵][۲]

حکیم تورسن در شمول ۱۲ نامزد ریاست‌جمهوری بود که در لویه جرگه مشورتی صلح افغانستان شرکت نکردند و آن را «بی‌موقع، غیرضروری و ضیاع منابع دولتی» دانستند. به عقیدهٔ او «این جرگه در تناقض با تلاش‌ها برای صلح است» و این دست اقدامات در آستانهٔ انتخابات نوعی کمپین انتخاباتی است.[۲۲] او همچنین جزو ۱۲ نفر شورای نامزدان ریاست‌جمهوری بود که از ارگ خواستند دولت وحدت ملی در اول جوزا پایان یابد و حکومت سرپرست در چارچوب نظام جمهوری اسلامی افغانستان تشکیل شود که با مخالفت ارگ مواجه گشت. ارگ این اقدام را خلاف قانون اساسی دانست.[۲۳]

تورسن حلقه‌هایی از حکومت و تعدادی از سیاستمداران افغانستان را فاسد و وابسته به خارجیان می‌داند و به طلوع‌نیوز گفته است که در صورت پیروزی در انتخابات، اشرف غنی و عبدالله عبدالله در دولت او هیچ منصبی نخواهند داشت، حتی در حد «شاگرد چاینکی‌پز».[۱] او وعده محاکمهٔ آنان را نیز داده است.[۲۴] او همچنین گفته است قبل از جلوس بر کرسی ریاست‌جمهوری و ادای سوگند، ۳۰ فیصد صلح با طالبان را تأمین خواهد کرد.[۱] تورسن مدعی است که محمداشرف غنی، عبدالرشید دوستم، محمد محقق، و صلاح‌الدین ربانی از او خواسته‌اند که به حیث معاونان او در تکت انتخاباتی‌اش باشند، ولی او این درخواست‌ها را رد کرده است.[۲۵]

سایر

تورسن در انتخابات ۱۳۸۴ ولسی جرگه افغانستان نیز نامزد بوده است و به رأی‌دهندگان وعده می‌داده که او و دیگر طرفداران محمد نجیب‌الله، رهبر کمونیست سابق افغانستان، برای مردم عادی و علیه مقامات فاسد و جنگ‌سالاران بی‌رحم به پا خواهند خواست. او به نمایندگی از حزب متحد ملی در رقابت‌ها حضور یافت که برای آن انتخابات بیش از ۲۰۰ نامزد در سراسر افغانستان معرفی کرده بود. تورسن به لس‌آنجلس تایمز گفته که «دکتر نجیب‌الله جایگاه محترمی در قلب مردم افغانستان دارد. او [نجیب‌الله] همیشه می‌گفت که "اگر من دولت را ترک کنم، اتفاقات وحشتناکی برای شما پیش خواهد آمد" که دقیقاً همین‌طور هم شد.»[۸]

تورسن در انتخابات ۱۳۸۹ ولسی جرگه افغانستان به صورت مستقل از حوزهٔ ولایت کابل نامزد شد[۲۶] ولی با کسب تنها ۶۴ رأی ناکام ماند.[۲۷]

تورسن در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۳ افغانستان ثبت‌نام کرد ولی ناکام ماند.[۱۵]

تورسن در سال ۱۳۹۷ به طلوع‌نیوز گفت که در حال مذاکره با طالبان است و شماری از آنان نیز خود را به او تسلیم کرده‌اند.[۱]

پس از بروز تنش بین محمداشرف غنی و عبدالرشید دوستم که در نتیجهٔ آن دوستم به ترکیه رفت، تورسن رهسپار ترکیه شد تا دوستم را به افغانستان برگرداند.[۲]

مواضع و عقاید

تورسن در ۱۳۸۸ در مصاحبه با رادیو آزادی گفت که طرفدار سیستم پارلمانی (صدارتی) است.[۶] با وجود این، در ۱۳۹۸ به طلوع‌نیوز گفت که به شرط حذف سمت ریاست اجرایی، از نظام ریاستی کنونی حمایت می‌کند.[۲۸]

حکیم تورسن گفته‌است: «مبارزه با پیراهن و تنبان و خشتک‌های کشال در صدر کارهای من قرار دارد، تمام اعضای کابینه و کارمندان دولتی باید دریشی به تن کنند».[۲۹] هرچند تورسن بخش اول این گفته را تکذیب کرد و گفت که پیراهن و تنبان از مدت‌ها پیش در افغانستان بوده‌اند، ولی بر بخش دوم جمله‌اش صحه گذاشت و از حامد کرزی، رئیس‌جمهور اسبق افغانستان، به خاطر یخن پاکستانی وی انتقاد کرد.[۲] تورسن در برنامهٔ کاکتوس تلویزیون یک گفت که برقع «جفا در حق زن» است و از ایران به افغانستان آمده. او در همین برنامه از آریانا سعید حمایت کرد.[۲]

تورسن در مصاحبه با دویچه وله گفت که در صورت پیروزی در انتخابات، مشی مصالحهٔ ملی را پی خواهد گرفت و عفو عمومی اعلام خواهد کرد تا جنگ با طالبان پایان پذیرد.[۴] او بر این باور است «ریشه‌های تروریزم در داخل افغانستان نیست . . . افغانستان بیشترین رنج تروریزم را می‌برد».[۳۰] تورسن معتقد است هرچه بیشتر جامعهٔ جهانی به پاکستان فشار آورد، هم به نفع افغانستان خواهد شد و هم به نفع خود پاکستان، چون از یک طرف خود را «از بدنامی که دامنگیرش است نجات» می‌دهد و از طرف دیگر، خود متحمل بیشترین آسیب‌ها و حملات انتحاری بوده‌است.[۳۱]

تورسن موافق مجازات اعدام است و خواستار اعدام مسئولان قبلی افغانستان در ملأ عام پس از اثبات مجرمیت در محکمه شده است.[۳۲][۳۳]

منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ انیسه شهید (۲۳ جدی ۱۳۹۷). «تورسن: پیش از نشستن در کرسی ریاست‌جمهوری ۳۰ درصد صلح را تأمین می‌کنم». طلوع‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳۱ مه ۲۰۱۹.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ ۲٫۸ برنامهٔ کاکتوس در تلویزیون یک
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «زنده‌گی‌نامه محمد حکیم تورسن». آریانانیوز. ۱۷ جدی ۱۳۹۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳۱ مه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲ جوزا ۱۳۹۸.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ امین بهراد (۷ آگوست ۲۰۰۹). «محمد حکیم تورسن، شماره ۲۲». دویچه وله دری. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ برنامهٔ سلام افغانستان در تلویزیون میوند
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ «مصاحبه با آقای محمد حکیم تورسن کاندید ریاست جمهوری افغانستان». رادیو آزادی. ۱۰ سرطان ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  7. «انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان؛ چه کسانی داوطلب ورود به ارگ شده‌اند». بی‌بی‌سی. ۲۱ ژانویه ۲۰۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۹.
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ Paul Watson (17 September 2005). "Uproar Likely in Afghan Parliament" (به انگلیسی). Los Angeles Times. Archived from the original on 26 May 2019.
  9. «در روسیه نماینده‌گی جبهه ملی افغانستان گشایش یافت». افغانستان.رو. ۲۳ اکتبر ۲۰۰۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ مه ۲۰۱۹.
  10. «جلسه فوق‌العاده شورای رهبری حزب متحد ملی». افغانستان.رو. ۱۴ آوریل ۲۰۰۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ مه ۲۰۱۹.
  11. ایوب آروین (۴ ژوئیهٔ ۲۰۰۹). «ترکیب معاونان نامزدهای انتخابات، نماد کثرت گرایی؟». بی‌بی‌سی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  12. "Afghan Biographies" (به انگلیسی). afghan-bios. Archived from the original on 2 June 2019.
  13. «اعتراض شماری از نامزدها به "شرایط نابرابر"». بی‌بی‌سی. ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۰۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  14. «انصراف چهار نامزد به نفع حامد کرزی». بی‌بی‌سی. ۱۷ اوت ۲۰۰۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  15. ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ Haseba Atakpal (5 January 2019). "Second Candidate Registers For 2019 Presidential Elections" (به انگلیسی). TOLOnews. Archived from the original on 31 May 2019.
  16. «ریاست تدویر و مراقبت مکروریان ها». شاروالی کابل.
  17. Ali Yawar Adili (11 February 2019). "Afghanistan's 2019 elections (2): Who is running to become the next president?" (به انگلیسی). Afghanistan Analysts Network (AAN). Archived from the original on 11 April 2019.
  18. جاوید حسن‌زاده (۱۳ جدی ۱۳۹۷). «روند ثبت‌نام کاندیدان ریاست جمهوری رسماً از سوی کمیسیون انتخابات آغاز گردید». رادیو آزادی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ مه ۲۰۱۹.
  19. «روند ثبت نام کاندیدان انتخابات ریاست جمهوری به پایان رسید». کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان. ۲۱ ژانویهٔ ۲۰۱۹.
  20. «مراسم قرعه‌کشی (تعیین موقعیت کاندیدان ریاست‌جمهوری در ورق رأی‌دهی) برگزار شد». کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان. ۲۵ آوریل ۲۰۱۹.
  21. «لیست کاندیدان ریاست جمهوری سال ۱۳۹۸» (PDF). کمیسیون مستقل انتخابات. بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  22. «تحریم لویه جرگه مشورتی صلح از سوی دوازده نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان». بی‌بی‌سی. ۲۸ آوریل ۲۰۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  23. «نامزدان انتخابات افغانستان: حکومت سرپرست ایجاد شود؛ ارگ: خلاف قانون اساسی است». بی‌بی‌سی. ۱۴ مهٔ ۲۰۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  24. عصمت‌الله سروش (۱ دلو ۱۳۹۷). «نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۸ کی‌هایند؟». اطلاعات روز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ مه ۲۰۱۹.
  25. «تورسن: بالای کاندیدان دیگر جمپ هم نمی‌گیرم». اسپوتنیک. ۲۴ ژانویهٔ ۲۰۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۹.
  26. "Kabul Province Final List of Candidates for 2010 Wolesi Jirga Elections" (PDF) (به انگلیسی). Independent Election Commission. Archived from the original (PDF) on 7 April 2017.
  27. "2010 Wolesi Jirga Elections — Kabul" (به انگلیسی). National Democratic Institute (NDI). Archived from the original on 26 May 2019.
  28. Karim Amini (22 January 2019). "Four Presidential Candidates Will 'Bring Change' To System" (به انگلیسی). TOLOnews. Archived from the original on 8 February 2019. Retrieved 27 May 2019.
  29. «شعار جالب محمد حکیم تورسن نامزد ریاست جمهوری». آریانانیوز. ۱۸ جدی ۱۳۹۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲ جوزا ۱۳۹۸.
  30. سحر لیوال (۹ سرطان ۱۳۹۵). «واکنش مقام‌های ارشد افغان در مورد حمله انتحاری در ترکیه». رادیو آزادی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  31. فریبا واحدی (۵ دلو ۱۳۹۳). «آگاهان: غرب باید فشارهای سیاسی و اقتصادی را بر پاکستان افزایش دهد». رادیو آزادی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۹.
  32. سخنرانی کامل محمد حکیم تورسن نامزد انتخابات در جمع هوادارنش در کابل
  33. «حکیم تورسن: اگر رؤسای حکومت مجرم ثابت شوند، در اعدام‌شان تأخیر نمی‌کنم». افغانستان.رو. ۲۰ ژوئیهٔ ۲۰۱۹. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۵ سپتامبر ۲۰۱۹.

پیوند به بیرون