نهنگ عنبر یا شاه‌نهنگ، بزرگ‌ترین نهنگ دندان‌دار است. نهنگ عنبر به زیرراستهٔ آب‌بازسانان دندان‌دار (Odontoceti)، خانواده عنبرنهنگیان (Physeteridae)، سردهٔ نهنگ‌های عنبر (Physeter) تعلق دارد. نهنگ‌های عنبر در تمام اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند. حداکثر طول نرها ۱۸ متر (۶۰ فوت) است و وزنشان تا ۶۰ تن می‌رسد که برابر با وزن ۱۳ فیل آفریقایی بالغ و ماده‌ها ۱۲ متر (۴۰ فوت) و وزنشان تا ۴۰ تن است. غالباً رنگ آن‌ها سیاه مایل به قهوه‌ای یا خاکستری تیره است. سر بزرگ نهنگ‌های عنبر تقریباً یک‌سوم طول بدن را تشکیل می‌دهد.
در سر نهنگ عنبر، مادهٔ روغنی اسپرماستی (Spermaceti) و روغن اسپرم وجود دارد که برای ساختن شمع مورد استفاده قرار می‌گیرد و روغن اسپرم به‌عنوان گریس یا روغن هم به کار می‌رود. نهنگ عنبر در آب‌های گرم و معتدل به سر می‌برد. نرهای بالغ در بهار به سوی آب‌های سردتر شمال یا جنوب شنا می‌کنند، ولی ماده‌ها و نهنگ‌های جوان به صورت گروهی، در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر باقی می‌مانند. نهنگ‌ها به‌طور عمده از سرپاور بزرگ تغذیه می‌کنند. این جانوران معمولاً تا عمق ۱۰۰۰ متری پایین می‌روند و می‌توانند بیش از یک ساعت زیر آب بمانند.[۲]
شاه‌نهنگ‌ها در سده‌های ۱۹ و ۲۰ تا حد انقراض شکار شدند. ماده‌ای روغنی به نام عنبر از رودهٔ این نهنگ به دست می‌آید که در تهیهٔ عطر مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیر نهنگ عنبر ماده، دارای ۳۶٪ چربی است[۳] (در مقابل حداکثر چربی شیر گاو که تنها ۴٪ است) و این میزان چربی باعث می‌شود تا شیر این نهنگ بافتار و قوامی مشابه پنیر داشته باشد[۴] و همین موضوع، باعث می‌شود که تا قبل از حل شدن در آب اقیانوس، بچه نهنگ آن را میل نماید.[۵]هرمان ملویل در کتابش با نام موبی دیک داستانی دربارهٔ صید نهنگ عنبر نوشته‌است.
آیا مشکلی با شنیدن این پرونده دارید؟ راهنمای رسانه را ببینید.
پس از کشف والنتاین ورتینگتون و ویلیام شویل وجود صدای نهنگ‌ها را تأیید کردند.[۶] مطالعات بیشتر انجام شده نشان داد که نهنگ‌های عنبر قادر به انتشار صداهایی با حجم ۲۳۰ دسی‌بل هستند - بیشتر از یک موتور جت هواپیما در هنگام برخاستن. نهنگ عنبر بلندترین صدا را در بین حیوانات جهان دارد.[۷] صدای نهنگ عنبر یک رفتار آموخته شده‌است که مختص قبیله آن‌ها است.[۸]
