سایکوپتی

«سایکوپتی» یا «روان‌آزاری»
تلفظ	‎/saɪˈkɒpəθi/‎
تخصص	روان‌پزشکی، روان‌شناسی بالینی
علامت‌ها	خیره‌سری، خودباوری زیاد، نبود همدلی، تمایل به خشونت و دستکاری روان‌شناختی، تکانشگری
علت	ژنتیکی و محیطی
عامل خطر	پیشینه خانوادگی، فقر، نادیده گرفته شدن از سوی پدر و مادر
تشخیص افتراقی	اختلال شخصیت ضداجتماعی، اختلال شخصیت خودشیفته، اختلال شخصیت مرزی، اختلال دوقطبی (شیدایی)
پیش‌آگهی	ضعیف
فراوانی	۱٪ از کل جمعیت

روان‌آزاری یا سایکوپَتی (به انگلیسی: Psychopathy) نوعی اختلال شخصیت است. مهمترین شاخصه آن عدم حس همدردی\دلسوزی و عدم حس پشیمانی (فقدان عذاب وجدان) پس از انجام کار ناشایست است. این افراد بدون حس ترحم، قادر به آزار دادن دیگران هستند.

همچنین، معمولاً فرد رفتارهای تکانشی، فقدان ترس، بی‌احتیاطی، بی‌قیدی و بی‌مسئولیتی و رفتارهای ضد اجتماعی نیز دارد. روان‌آزاری هرچند با اختلال شخصیت ضداجتماعی مشابهت زیادی دارد ولی در طبقه‌بندی‌های گوناگون تفاوت‌هایی دارند.

گستردگی

برآورد می‌شود که ۱٪ از مردم به روان‌آزاری دچار باشند.

ویژگی‌های مغزی

اسکن‌های مغزی نشان داده‌اند که فعالیت برخی بخش‌های مغز در سایکوپات‌های خشن با افراد دیگر متفاوت است. بخش جلویی مغز (که در درک احساسات دیگران نقشی کلیدی دارد) این افراد، ماده خاکستری کمتری دارد. همچنین آمیگدال (بخش کنترل احساس ترس) در سایکوپات‌ها کوچک‌تر از مردم عادی است.

علت

علت دقیق روان‌آزاری، معلوم نیست. به نظر می‌رسد که هر ۲ عامل ژنتیک و محیط بر آن مؤثر باشند. به این معنی که ممکن است به دلیل پیشینه خانوادگی شخص با این ویژگی زاده شود. اما محیط پیرامون و تربیت خانوادگی، در برانگیختن ژن‌ها در دوران کودکی، تغییرات قشر جلویی مغز، و بروز این رفتار روان‌آزارانه، تأثیر داشته باشند.

برتری

افراد روان‌آزار، درگیر احساس نمی‌شوند و در تصمیم‌گیری، عواطف خود را درگیر نمی‌کنند. این افراد برای جامعه بیشتر تلاش می‌کنند، پول بیشتری اهدا می‌کنند، و بیشتر درگیر انجام کارها به شکل واقعی هستند.

منابع

• کارل هافمن، مارک ورنوری، جودیت ورنوری، روان‌شناسی عمومی (از نظریه تا کاربرد)، شابک ۹۶۴-۶۳۸۹-۰۱-۵