تَراجـِنسی[۱] که ترنسکشوال (به انگلیسی: transsexual) و به‌اختصار تی‌اس[۲] یا ترنس[۳] هم گفته می‌شود، افرادی هستند که دارای هویت جنسیتی متناقص از روح و روان خود هستند. برای مثال، ممکن است فرد اعضای جنسی مردانه داشته باشد، درحالی‌که شخصیت و رفتار و خواسته های جنسیتی‌اش زنانه باشد، یا برعکس. این تضاد ممکن است در ذهن، رفتار خصوصی، یا رفتار اجتماعی باشد[۴]
تراجنسی یک اصطلاح برای شناسایی افرادی است که دارای هویت جنسیتی (Gender) متناقض هستند یا تطبیق فرهنگی درستی با هویت جسمی خویش (Sex) ندارند. در واقع تراجنسی فردی است که تشخیص روانی خود فرد از جنسیتش با اندام‌های جنسی زمان تولدش متفاوت است[۵]
تراجنسی‌ها علاقه برای طی کردن مراحل تغییر و پیوستن به جنس مخالف را دارند. این مراحل می‌تواند شامل هورمون تراپی ، تغییر در رفتار اجتماعی، پوشش در لباس جنس مخالف یا جراحی تغییر جنسیت باشد[۶] عدم دسترسی به جراحی می‌تواند باعث خودکشی تراجنسی‌ها شود.[۷]
در سال ۱۹۲۱ Dora-R در آلمان تحت نظارت کلینیک روانی Magnus Hirschfeld مراحل تغییر جنسیت خود را آغاز کرد و در سال ۱۹۳۰ این اقدام به سر انجام رسید.[۸]
در سال ۱۹۳۰ کلینیک روانی Magnus Hirschfeld جزئیات جراحی دوم را بر روی فردی به نام Lili Elbe دانمارکی در مقاله‌ای منتشر کرد.
اصطلاح Transsexualismus اولین بار توسط کلینیک Hirschfeld در سال ۱۹۲۳ مطرح و ابداع شد.[۹]
در لاتین اصطلاح " psychopathia transexualis" و در زبان انگلیسی اصطلاح "Transeaxual" (با یک s) توسط David Oliver Cauldwell در سال ۱۹۴۹ مطرح شد،[۱۰] وی همچنین اصطلاح Trans-Sexual را نیز در سال ۱۹۵۰ به عنوان جایگزین اصطلاحات قبلی مطرح کرد.[۱۱] وی اولین فردی بود که که این اصطلاح را به صورت عمومی برای افرادی که مایل هستند جنس فیزیکی خود را عوض کنند، مطرح کرد[۱۲](در سال ۱۹۶۹ هری بنجامین ادعا کرد وی اولین فردی بوده که اصطلاح Transsexual را در سخنرانی خود در سال ۱۹۵۳ مطرح کرده[۱۳]) این اصطلاح کماکان بین عموم و مراکز پزشکی استفاده می‌شود و رایج است.
این اصطلاح اولین بار در سال ۱۹۸۰ در DSM-III وارد شد و پس از ان در سال ۱۹۸۷ در DSM-III-R به عنوان «اختلالاتی که در کودکی، نوجوانی و بزرگسالی رخ می‌دهد» شناخته شد.در سال ۲۰۱۳ نسخه پنجم دی اس ام منتشر شدو تغییر بزرگ انجام شد
در این نسخه یک تغییر بنیادی ایجاد شد و اصطلاح “اختلال هویت جنسیتی” کلا حذف شد و به جای آن اصطلاح آشفتگی، بی قراری یا ملال جنسیتی (gender dysphoria) جایگزین شد.
ترنسکشوالیسم در دو راهنمای رسمی و اصلی پزشکان و متخصصان جهان نام برده شده که در اخرین ویرایش ICD-11درقسمت سلامت جنسی قرار گرفته است؛ راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders یا همان DSM) و طبقه‌بندی بین‌المللی آماری بیماری‌ها (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems یا همان ICD). در ICD-10 تراجنسی به همراه دگر پوشی و اختلال هویت جنسی کودکان در دسته اختلالات هویت جنسی قرار گرفته بود و تراجنسی را این‌گونه تشریح کرده‌بود: «تصمیم یک فرد برای زندگی در نقش جنس مخالف، که این حالت همیشه همراه با احساس تضاد در اندام جنسی زمان تولد است و فردی است که تقاضا برای جراحی و درمان‌های هورمونی برای تطبیق جسم خود و ملحق شدن به جنس مخالف دارد.»[۱۴]
DSM تفاوتی بین تراجنسی و اختلال هویت جنسی نمی‌بیند
در DSM ۴ شرط را برای اختلال هویت جنسی لازم می‌داند:
یک آرزو یا اصرار شدید برای شناخته شدن و بودن در نقش جنس مخالف (شامل افرادی که برای سود یا منفعت خاصی این اقدام را انجام می‌دهند، نمی‌شود)
وجود شواهد و مدارک از ناراحتی و عذاب فرد از جنسیت فیزیکی خود در رفتار اجتماعی
تشخیص فعلی برای تراجنسی‌هایی که برای درمان اقدام می‌کنند " آشفتگی جنسی (Gender Identity Disorder) " است.
بر طبق استاندارد " انجمن جهانی حمایت از سلامتی ترنسجندرها " یا همان (WPTAH) و پیش از ان انجمن بین‌المللی هری بنجامین برای بررسی بی‌قراری جنسی، این تشخیص ( ناهمگونی جنسیتی) را برای بهری‌گیری از بیمه‌های اجتماعی و تطبیق جنس لازم می‌داند و همچنین بیان می‌کند این اصطلاح به عنوان یک بیماری یا یک توهین نیست و باعث ازبین رفتن حقوق شهروندی و مدنی فرد نمی‌شود
در هر حال تمام افرادی که دچار ناهمگونی جنسیتی هستند، لزوماً مایل به انجام دادن مراحل تطبیق جنس نیستند به خصوص جراحی اندام‌های جنسی.
