زحل: تفاوت میان نسخه‌ها
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| زیرنویس = تصویر به دست آمده از عکس‌های ارسالی [[وویجر ۲]] از زحل |
| زیرنویس = تصویر به دست آمده از عکس‌های ارسالی [[وویجر ۲]] از زحل |
||
| مبدا = [[J2000]] |
| مبدا = [[J2000]] |
||
|حضیض = ۱٬۳۴۹٬۸۲۳٬۶۱۵ کیلومتر<ref name=nasafacts> |
|حضیض = ۱٬۳۴۹٬۸۲۳٬۶۱۵ کیلومتر<ref name=nasafacts>{{یادکرد وب |عنوان=Solar System Exploration: Planets: Saturn: Facts & Figures |نشانی=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Saturn&Display=Facts |بازبینی=29 Dec 2011 |اثر= |تاریخ=22 Mar 2011 |ناشر=NASA |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=en}}</ref><ref name=horizons>اعداد ذکر شده تقریبی هستند و از جدول حقایق ناسا درباره‌ی زحل (منبع پیشین) آورده شده‌اند. برای گرفتن نتایج دقیق‌تر، به [http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi HORIZONS System] بروید؛ Ephemeris Type را «ELEMENTS» و Target Body را «Saturn Barycenter» و Center را «Sun (body center)» بگذارید.</ref>{{سخ}}۹٫۰۲۳ [[واحد نجومی|AU]] |
||
|اوج = ۱٬۵۰۳٬۵۰۹٬۲۲۹ کیلومتر<ref name=nasafacts /><ref name=horizons />{{سخ}}۱۰٫۰۵ [[واحد نجومی|AU]] |
|اوج = ۱٬۵۰۳٬۵۰۹٬۲۲۹ کیلومتر<ref name=nasafacts /><ref name=horizons />{{سخ}}۱۰٫۰۵ [[واحد نجومی|AU]] |
||
|نیممحور بزرگ = ۱٬۴۲۶٬۶۶۶٬۴۲۲ کیلومتر<ref name=nasafacts /><ref name=horizons />{{سخ}}۹٫۵۳۶۶۷۵۹۴ [[واحد نجومی|AU]] |
|نیممحور بزرگ = ۱٬۴۲۶٬۶۶۶٬۴۲۲ کیلومتر<ref name=nasafacts /><ref name=horizons />{{سخ}}۹٫۵۳۶۶۷۵۹۴ [[واحد نجومی|AU]] |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
|طول گره صعودی = ۱۱۳٫۶۴۲۸۱۱° |
|طول گره صعودی = ۱۱۳٫۶۴۲۸۱۱° |
||
|تناوب = ۱۰٬۷۵۵٫۷ روز زمین{{سخ}}۲۹٫۴۴۷۴۹۸ سال زمین |
|تناوب = ۱۰٬۷۵۵٫۷ روز زمین{{سخ}}۲۹٫۴۴۷۴۹۸ سال زمین |
||
|قمرها = [[ماه‌های زحل|۶۲ قمر]] تایید شده<ref> |
|قمرها = [[ماه‌های زحل|۶۲ قمر]] تایید شده<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Planetary Satellite Discovery Circumstances - Satellites of Saturn |نشانی=http://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_discovery |بازبینی=29 Dec 2011 |اثر= |تاریخ=09 Nov 2011 |ناشر=NASA JPL |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=en }}</ref> |
||
|شعاع استوایی = ۴ ± ۶۰۲۶۸ کیلومتر<ref name=siedelmann06>{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =Siedelmann | نام =P. Kenneth | نام خانوادگی۲ =Archinal | نام۲ =B. A. | نام خانوادگی۳ =others | نام۳= | عنوان =Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006 | ژورنال =Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy | زبان =en | ناشر =Springer | دوره =98 | شماره =3 | سال =2007 | صفحه =155-180 | پیوند =http://www.springerlink.com/content/e637756732j60270/ | تاریخ بازبینی =29 Dec 2011 | doi =10.1007/s10569-007-9072-y }}</ref>{{سخ}}۹٫۴۵۵ برابر زمین |
|||
| ⚫ | |||
|شعاع قطبی = ۱۰ ± ۵۴۳۶۴ کیلومتر{{سخ}}۸٫۵۵۲ برابر زمین |
|شعاع قطبی = ۱۰ ± ۵۴۳۶۴ کیلومتر<ref name=siedelmann06 />{{سخ}}۸٫۵۵۲ برابر زمین |
||
| ⚫ | |||
|پختگی = ۰٫۰۰۰۱۸ ± ۰.۰۹۷۹۶ |
|پختگی = ۰٫۰۰۰۱۸ ± ۰.۰۹۷۹۶ |
||
|مساحت سطح = ۴۲٬۶۱۲٬۱۳۳٬۲۸۵ km<sup>2</sup>{{سخ}}۸۳٫۵۴۳ برابر زمین |
|مساحت سطح = ۴۲٬۶۱۲٬۱۳۳٬۲۸۵ km<sup>2</sup>{{سخ}}۸۳٫۵۴۳ برابر زمین |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۸: | ||
|sidereal_day = ۱۰٫۵۷ ساعت{{سخ}}(۱۰ ساعت و ۳۴ دقیقه) |
|sidereal_day = ۱۰٫۵۷ ساعت{{سخ}}(۱۰ ساعت و ۳۴ دقیقه) |
||
|سرعت چرخش استوایی = ۹٫۸۷ km/s{{سخ}}(۳۵٬۵۰۰ km/h) |
|سرعت چرخش استوایی = ۹٫۸۷ km/s{{سخ}}(۳۵٬۵۰۰ km/h) |
||
|axial_tilt = ۲۶٫۷۳° |
|||
|بعد قطب شمال = ۲<sup>س</sup> ۴۲<sup>د</sup> ۲۱<sup>ث</sup>{{سخ}}۴۰٫۵۸۹° |
|||
|میل = ۸۳٫۵۳۸° |
|||
| temperatures = yes |
|||
| temp_name1 =در فشار ۱ جو |
|||
| min_temp_1 = |
|||
| mean_temp_1 = ۱۳۴ [[کلوین|K]] |
|||
| max_temp_1 = |
|||
| temp_name2 = 0.1 bar |
|||
| min_temp_2 = |
|||
| mean_temp_2 = ۸۴ K |
|||
| max_temp = |
|||
|قدر = +۱٫۴۷ تا −۰٫۲۴ |
|||
|قطر زاویه‌ای = ۱۴٫۵"–۲۰٫۱"{{سخ}}(بدون درنظرگرفتن حلقه‌ها) |
|||
|فشار سطح = |
|||
|scale_height = ۵۹٫۵ کیلومتر |
|||
}} |
}} |
||
'''زحل''' یا '''کیوان'''، پس از [[مشتری (سیاره)|مشتری]]، دومین سیارهٔ بزرگ [[منظومه شمسی]] و ششمین سیاره دور از [[خورشید]] است. زحل یک [[غول گازی|گلوله گازی غول‌پیکر]] است که با وجود حجم زیادش تنها ۹۵ برابر [[زمین]] [[جرم]] دارد. [[چگالی]] این سیاره حدود یک‌هشتم زمین و کمتر از آب است. |
'''زحل''' یا '''کیوان'''، پس از [[مشتری (سیاره)|مشتری]]، دومین سیارهٔ بزرگ [[منظومه شمسی]] و ششمین سیاره دور از [[خورشید]] است. زحل یک [[غول گازی|گلوله گازی غول‌پیکر]] است که با وجود حجم زیادش تنها ۹۵ برابر [[زمین]] [[جرم]] دارد. [[چگالی]] این سیاره حدود یک‌هشتم زمین و کمتر از آب است. |
||
نسخهٔ ۳۰ دسامبر ۲۰۱۱، ساعت ۲۱:۳۳
_large.jpg) تصویر به دست آمده از عکس‌های ارسالی وویجر ۲ از زحل | |||||||||||||
| ویژگی‌های مداری | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مبدأ J2000 | |||||||||||||
| اوج | ۱٬۵۰۳٬۵۰۹٬۲۲۹ کیلومتر[۱][۲] ۱۰٫۰۵ AU | ||||||||||||
| حضیض | ۱٬۳۴۹٬۸۲۳٬۶۱۵ کیلومتر[۱][۲] ۹٫۰۲۳ AU | ||||||||||||
| خروج از مرکز مداری | ۰٫۰۵۳۸۶۱۷۹[۱][۲] | ||||||||||||
| ۱۰٬۷۵۵٫۷ روز زمین ۲۹٫۴۴۷۴۹۸ سال زمین | |||||||||||||
| ۳۲۰٫۳۴۶۷۵۰° | |||||||||||||
| انحراف | ۲٫۴۸۵۲۴۰° | ||||||||||||
| ۱۱۳٫۶۴۲۸۱۱° | |||||||||||||
| ماه‌های شناخته‌شده | ۶۲ قمر تایید شده[۳] | ||||||||||||
| ویژگی‌های فیزیکی | |||||||||||||
شعاع استوایی | ۴ ± ۶۰۲۶۸ کیلومتر[۴] ۹٫۴۵۵ برابر زمین | ||||||||||||
شعاع قطبی | ۱۰ ± ۵۴۳۶۴ کیلومتر[۴] ۸٫۵۵۲ برابر زمین | ||||||||||||
| تخت‌شدگی | ۰٫۰۰۰۱۸ ± ۰.۰۹۷۹۶ | ||||||||||||
| ۴۲٬۶۱۲٬۱۳۳٬۲۸۵ km2 ۸۳٫۵۴۳ برابر زمین | |||||||||||||
| حجم | ۸۲۷٬۱۲۹٬۹۱۵٬۱۵۰٬۸۹۷ km۳ ۷۶۳٫۵۹۴ برابر زمین | ||||||||||||
| جرم | ۱۰۲۶ × ۵٫۶۸۳۱۹ کیلوگرم ۹۵٫۱۶۱ برابر زمین | ||||||||||||
میانگین چگالی | ۰٫۶۸۷ g/cm3 (کمتر از آب) | ||||||||||||
| ۱۰٫۴۴ m/s2 ۱٫۰۶۵ برابر g | |||||||||||||
| ۱۲۹٬۹۲۴ km/h | |||||||||||||
دوره چرخش Sidereal | ۱۰٫۵۷ ساعت (۱۰ ساعت و ۳۴ دقیقه) | ||||||||||||
سرعت چرخش استوایی | ۹٫۸۷ km/s (۳۵٬۵۰۰ km/h) | ||||||||||||
| ۲۶٫۷۳° | |||||||||||||
بُعدِ قطب شمال | ۲س ۴۲د ۲۱ث ۴۰٫۵۸۹° | ||||||||||||
مِیل قطب شمال | ۸۳٫۵۳۸° | ||||||||||||
| |||||||||||||
| +۱٫۴۷ تا −۰٫۲۴ | |||||||||||||
| ۱۴٫۵"–۲۰٫۱" (بدون درنظرگرفتن حلقه‌ها) | |||||||||||||
| جو | |||||||||||||
فشار سطح | |||||||||||||
| ۵۹٫۵ کیلومتر | |||||||||||||
زحل یا کیوان، پس از مشتری، دومین سیارهٔ بزرگ منظومه شمسی و ششمین سیاره دور از خورشید است. زحل یک گلوله گازی غول‌پیکر است که با وجود حجم زیادش تنها ۹۵ برابر زمین جرم دارد. چگالی این سیاره حدود یک‌هشتم زمین و کمتر از آب است. یک روز کامل در زحل برابر ۱۰ ساعت و ۳۹ دقیقه در زمین و یک سال آن برابر ۲۹٫۵ برابر سال زمین است. از آنجایی که مدار استوایی زحل تقریباً همانند زمین در ۲۷ درجه است، تغییرات زاویه سیاره نسبت به خورشید شبیه به زمین می‌باشد و در این سیاره نیز همان چهار فصل مشاهده می‌شود. جرم سیاره زحل همانند مشتری از گاز است که بیشتر آن را هیدروژن تشکیل می‌دهد. میزان اندکی هلیوم و متان در رده‌های بعدی گازهای تشکیل‌دهندهٔ سیاره قرار دارند.
در آسمان شب زمین، زحل به دلیل اندازه بزرگ، دارای جوی درخشان است. زیبایی آسمان زحل به خاطر نوارهای روشن حلقه‌های اطراف آن و نیز به خاطر قمرهای زیادش است.
به علت سرعت حرکت زحل به دور خود در قطبهای آن نوعی حالت پخی مشاهده می‌شود که سیاره را از شکل کرهٔ کامل دور می‌کند. زحل از جنبه‌های زیادی شبیه مشتری است، جز اینکه در اطراف آن چندین حلقه شگفت انگیز وجود دارد.
حرکت زحل
زحل با طول ۹٫۵۳۹AV و دوره تناوب گردش نجومی ۲۹٫۴۵۸ سال، در مداری که با دایرة البروج زاویه ۴۹٫۲ درجه می‌سازد، می‌گردد.
از روی زمین قطر زاویه‌ای زحل در نقطه مقابله حدود ۲۰ ثانیه قوسی است. مانند مشتری، زحل دارای جو پر از ابری است که به صورت جزئی می‌چرخد. از مشاهدات انتقالات دوپلری در عرض سیاره و با زمان بندی دقیق علامتهای جوی، دوره تناوب چرخش نجومی آن، در نزدیک استوایش ۱۰ ساعت و ۱۴ دقیقه و در عرضهای جفرافیایی بالا ۱۰ ساعت و ۳۸ دقیقه محاسبه شده است. در اینجا هم مجدداً چرخش جزئی مشابه مشتری داریم. استوای زحل به اندازه ۲۶ درجه و ۴۵ دقیقه با صفحه مداری آن زاویه می‌سازد، بطوری که قطبهای سیاره در فاصله‌های زمانی حدود ۱۵ سال یک بار سمت زمین متمایل می‌شوند. چرخش باعث پخی زیاد (۹۶٪) زحل می‌گردد، بطوریکه شعاعهای قطبی و استوایی به نسبت ۱۰/۹ هستند.
ویژگی‌های فیزیکی زحل
زحل شباهت قابل توجهی با مشتری دارد، ولی کمی کوچک‌تر است و جرم آن کمتر از جرم مشتری (۹۵M)است. زحل کمترین چگالی حجمی را نسبت به سایر سیارات دارد. ساختار جو زحل با کمربندهایی که به موازات استوا امتداد دارند، همانند است. آشفتگیهای کمربندهای زحل خیلی کمتر از مشتری است (تاکنون از روی زمین فقط ۱۰ لکه مشاهده شده‌اند). جو زحل ترکیب خیلی مشابه‌ای با جو مشتری دارد. تاکنون متان (CH4)، آمونیاک (NH3)، اتان (C2H۶)، فسفین (PH3)، استیلن (C2H2)، متیل استیل (C3H۴)، پروپان (C3H۸) و هیدروژن مولکولی (H۲) آشکار شده است.
ابرهای زحل خیلی کمرنگ تر از ابرهای مشتری به نظر می‌رسند.ابرهای مشتری اغلب به رنگ زرد کم رنگ و نارنجی هستند، به این دلیل که دما در زحل کمتر از مشتری است، ابرهای زحل در لایه پایین تر جوش قرار می‌گیرند. درون زحل احتمالاً ترکیب مشتری را دارد. تخمینهای نظری مقادیر حدود ۷۴٪ هیدروژن، ۲۴٪ هلیوم، ٪۲ عناصر سنگین تر را پیشنهاد می‌کند. این ترکیب تقریباً مشابه ترکیبات خورشید است. زحل ممکن است یک هسته سنگین کوچک به قطر ۲۰ هزار کیلومتر و جرمی معادل ۲۰Mφ را داشته باشد.
شش ضلعی زحلی
تصاویر فروسرخ جدید فضاپیمای کسینی از زحل یکی از عجیب‌ترین عوارض سطح این سیاره را نمایان کرد. ساختار ابر مانند یک شش ضلعی که به دور نقطهٔ قطب شمال زحل در گردش است می‌باشد. این ساختار بیست سال پیش درگذر فضاپیمای ویجر از کنار زحل کشف شده است.
شناسه‌های زحل
- فاصله متوسط از خورشید ۱٫۴۳ میلیارد کیلومتر
- قطر استوا ۱۲۰,۵۰۰ کیلومتر
- مدت حرکت وضعی ۱۰٫۲۳ ساعت
- مدت حرکت انتقالی ۲۹٫۴۴ سال زمینی
- سرعت مداری ۹٫۴۴ کیلومتر در ثانیه
- دمای ابر فوقانی ۱۸۰- درجه سانتیگراد
- جرم (زمین=۱) ۹۵٫۱۸
- چگالی متوسط (آب=۱) ۰٫۶۹
- جاذبه(زمین=۱) ۰٫۹۳
- تعداد قمر ۶۲
قمرهای زحل
حلقه‌های زحل
حلقه‌ها یا کمربندهای زحل در فاصله ۱۱۲۰۰ کیلومتری آن جای گرفته‌اند. حلقه‌های زحل از تکه‌های یخ و همچنین تکه‌های سنگ و غبار تشکیل شده‌اند برخی به اندازه یک غبار ریز و برخی به اندازه یک خانه. حلقه‌های زحل پهن هستند ولی بسیار تخت و نازک. پهنای آنها ۲۸0 هزار کیلومتر است اما کلفتی آنها تنها یک کیلومتر است. بنابراین هنگامیکه از پهلو به زحل بنگریم حلقه‌ها تیغه باریکی می‌شوند و دیده نمی‌شوند. مشتری و نپتون و اورانوس هم حلقه دارند اما حلقه زحل از همه بهتر دیده می‌شود. به باور دانشمندان دلیل درخشانتر بودن حلقه‌های زحل تازه تر بودن و جوانتر بودن آن هاست. آنها می‌انگارند که این حلقه‌ها در پی نزدیک شدن یک ماهک (قمر) به زحل و فروپاشی آن ماهک در اثر گرانش زحل پدید آمده اند. حلقه‌های زحل به ترتیبی که کشف شده‌اند با حروف الفبا نامگذاری شده اند. ای، بی، سی، دی، ای، اف و جی A B C D E F G در میان حلقه‌ها سه شکاف وجود دارد به نام‌های انکه Encke، کیلر Keeler و مکسول Maxwell. و یک بازه بزرگ به نام شکاف کاسینی. شکاف کاسینی ۴۷۰۰ کیلومتر پهنا دارد.
نخستین کسی که به حلقه رازآمیز پیرامون زحل علاقمند شد و آن را کشف کرد گالیله بود. او در سال ۱۶۱۰ به این موضوع پی برد و در آغاز بر این باور بود که این حلقه از جنس جامد می‌باشد. اما امروزه ثابت شده است که این حلقه از قطعات سنگ و آب یخ زده تشکیل شده است که برخی از آنها در اندازه‌های یک خودروی معمولی می‌باشند. مجموع گرانش (جاذبه) زحل و گرانش ماهکهای آن حالتی را پدید می‌آورند که این قطعات همواره بصورت حلقه‌های نازک به دور این سیاره به نظر ثابت ایستاده اند.
شناسایی زحل
فضاپیمای پایونیر ۱۱ (Pioneer 11) برای نخستین بار در سال ۱۹۷۹ از این سیاره دیدن کرد و پس از آن در سالهای بعد وویجر ۱ (Voyager) و سپس وویجر ۲. از جمله مواردی که فضاپیمای وویجر ۲ در ماموریت خود توانست به آن دست پیدا کند اثبات وجود باد، میدان‌های مغناطیسی، شفق صبحگاهی و همچنین تندر و آذرخش در این سیاره زیبا می‌باشد. سرعت بادهایی که در قسمت استوایی این سیاره می‌وزد به ۵۰۰ کیلومتر بر ثانیه نیز می‌رسد.
شکاف کاسینی
در سال ۱۶۷۵ میلادی (۱۰۵۴ خورشیدی) جووانی دومنیکو کاسینی، اخترشناس ایتالیایی، کشف کرد که حلقه زحل از دو حلقه تشکیل یافته است و میان آن دو جدایی وجود دارد. این جدایی شکاف کاسینی نامیده می‌شود و در اثر کشش گرانشی قمر غول پیکر تیتان بوجود آمده است. بررسی‌های واپسین نشان داده‌اند که در اطراف زحل، بر روی هم چهار حلقه وجود دارد.درونی‌ترین آنها بسیار کم نور و تقریباً با بالای ابرها در تماس است. قطر حلقه نورانی بیرونی به ۱۴۰۰۰۰ کیلومتر می‌رسد.
میدان مغناطیسی زحل
میدان مغناطیسی دارای یک گشتاور کلی برابر ۳۵/۱ گشتاور مشتری است. اما این مقدار به حد کافی قوی است که یک میدان مغناطیسی سپهر مشتری گون با کمربندهای تابشی مشابه زمین ایجاد کند. گشتاور دو قطبی مغناطیسی با میل یک درجه نسبت به محور چرخش زحل قرار می‌گیرد که این مقدار با انحراف مشخص محورهای مغناطیسی مشتری و زمین تفاوت آشکار دارد. مغناطیس‌سپهر(magnetosphere) زحل ذرات بسیار کمتری از ذرات مغناطیسرسپهر مشتری را در خود جای می‌دهد.
دو دلیل عمده این تفاوت شامل کمبود یک منبع محلی ذرات بار دار که در مورد مشتری توسط فورانهای آیو تولید می‌شوند و حلقه‌های قابل رویت زحل که بطور موثری ذرات باردار را جذب کرده و مغناطیس‌سپهر داخلی را از ذرات باردار خالی می‌کنند، است. در خارج لبه حلقه‌ها چگالی ذرات باردار به سرعت افزایش می‌یابد و در حدود ۵Rs تا ۱۰Rs به یک قله می‌رسد. در اینجا، ذرات باردار بطور محکم به میدان مغناطیسی در حال دوران سریع جفت می‌شوند. این برهمکنش، لایه‌ای از پلاسما به ضخامت تقریباً ۲Rs ایجاد می‌کند که تا حدود ۱۵Rs ادامه می‌یابد.در ورای این مقدار، مغناطیس‌سپهر شکل خود را از دست می‌دهد. اندازه آن با دمای خورشید تغییر می‌یابد.
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ "Solar System Exploration: Planets: Saturn: Facts & Figures" (به انگلیسی). NASA. 22 Mar 2011. Retrieved 29 Dec 2011.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ اعداد ذکر شده تقریبی هستند و از جدول حقایق ناسا درباره‌ی زحل (منبع پیشین) آورده شده‌اند. برای گرفتن نتایج دقیق‌تر، به HORIZONS System بروید؛ Ephemeris Type را «ELEMENTS» و Target Body را «Saturn Barycenter» و Center را «Sun (body center)» بگذارید.
- ↑ "Planetary Satellite Discovery Circumstances - Satellites of Saturn" (به انگلیسی). NASA JPL. 09 Nov 2011. Retrieved 29 Dec 2011.
{{cite web}}: Check date values in:|تاریخ=(help) - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ Siedelmann, P. Kenneth; Archinal, B. A.; others (2007). "Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006". Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy (به انگلیسی). Springer. 98 (3): 155-180. doi:10.1007/s10569-007-9072-y. Retrieved 29 Dec 2011.
منبع
- دانشنامهٔ رشد
- بخشی از مطالب برگرفته از وب‌گاه سیمرغ
الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link GA الگو:Link GA الگو:Link GA الگو:Link FA الگو:Link FA الگو:Link FA