کنترپوان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

[نسخهٔ بررسی‌نشده]

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۹ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۶:۳۹

گزیده‌ای از فوگ شماره ۱۷ یوهان سباستیان باخ، نمونه‌ای از کنترپوان پخش ^{راهنما·اطلاعات}

کنترپوان (به فرانسوی: Contrepoint) ازلحاظ لغوی به‌ معنای نقطه در مقابل نقطه و در موسیفی نت درمقابلِ نت است.^[۱] در این فن، تأکید بر روند افقی نت هاست نه روند عمودی. هریک از نت‌هایی که با هم نواخته می‌شوند دارای ریتم (ضرب‌آهنگ) و تم (زمینهٔ موسیقایی) مستقل از هم هستند، ولی در کلّیّتِ آهنگ، دارای هارمونی‌اند.

تعریف

کنترپوان اصطلاحی در موسیقی که به‌ معنای اختلاط دو یا چند خط ملودیک با توجه به استقلال هر یک از آنها و اصول فنی حاکم بر این اختلاط است.

تفاوت میان دانش هارمونی و دانش کنترپوان در آنجاست که هارمونی نوعی از موسیقی «هوموفونیک» (چند صدایی هماهنگ) و کنترپوان نوعی از موسیقی «پولیفونیک» (چند صدایی مستقل) است. در شیوه کنترپوان به علت وجود چند خط ملودیک متفاوت شنونده قادر به تفکیک آنها به علت پیچیدگی خطوط ملودیک در یک بار شنیدن نمی شود و بار اول توجه به یک خط ملودیک می کند. اما با چند بار شنیدن است که می توان بخش های دیگر را هم به خاطر سپرد. از فرم های فوگ و کانن به عنوان پیچیده ترین نوع کنتر پوان یاد می شود.

کنترپوانی که در آن، بخش یا بخش‌های پایینی می‌توانند با بخش یا بخش‌های بالایی جابه‌جا شوند، «کنترپوان معکوس‌شدنی» نامیده می‌شود. کنترپوان معکوس‌شدنیِ دوصدایی را کنترپوان دوتایی می‌نامند.^[۲]

تاریخچه

استفاده از کنترپوان از دوره رنسانس در اروپا رایج شد و در دوره باروک به اوج خود رسید. در ادامه این روند و با پیدایش هارمونی که در آن آکوردها به صورت عمودی و همزمان یک ملودی واحد را همراهی می کردند، آهنگسازان را بر آن داشت تا از هر دو شیوه برای بیان هر چه غنی تر آثار خود استفاده کنند و ضمن حفظ ساختار هارمونی، بخشهایی مستقل و کنترپوانتیک بوجود آورند. از آثار باخ به عنوان بهترین و موفقترین نوع آثار در ترکیب هارمونی و کنترپوان یاد می کنند.^[۳]

ساختار

در کنترپوان نویسی در ابتدا نت های ملودی (نت گرد) هم ارزش نوشته می شوند و بر پایه یکی از گام های مدال یا کلیسایی تنظیم می گردد. نت ها باید با فاصله های متصل و بدون پرش حرکت کرده و از حرکت های آرپژ و پی در پی به پایین یا بالا اجتناب شود و در صورت پرش، باید بلافاصله در جهت مخالف آن به پایین یا بالا حرکت کند.

ملودی داده شده را «کانتوس فیرموس» (Cantus Firmus) به معنی «ملودی ثابت» و نت های مقابل آن را «کنترپوان» می نامند.

در این ساختار، فاصله های مجاز در حرکت افقی ملودی عبارتند از : دوم کوچک، دوم بزرگ، سوم کوچک، سوم بزرگ، چهارم درست، پنجم درست و اکتاو. کاربرد فاصله های دیگر و حرکت های کروماتیک همگی خطا هستند.

در بخش نت در برابر نت، فاصله بیش از اکتاو خطا است و فواصل مطبوع به هم پیوند می خورند و فواصل نا مطبوع باید حل شوند. در ابتدا و انتهای قطعه باید فاصله اکتاو باشد و گذشتن بخش ها از یکدیگر و حرکت موازی دو بخش به فاصله پنجم و اکتاو مجاز نیست و از تکرار نت در یک بخش پرهیز می شود.

کنترپوان دو بخشی، سه بخشی و چهار بخشی در پنج نوع خلاصه می شود که عبارتند از :

نوع اول

(یک بر یک) در برابر هر نت گرد داده شده (کانتوس فیرموس)، یک نت هم ارزش (کنترپوان) قرار می گیرد.

نوع دوم

(دو بر یک) در برابر هر نت گرد داده شده، دو نت سفید قرار می گیرد. (همچنین می توان در برابر یک نت گرد نقطه دار، سه نت سفید قرار داد).

نوع سوم

(چهار بریک) در برابر هر نت گرد، چهار نت سیاه قرار می گیرد.

نوع چهارم

(یک برابر دو «تاخیر دار») در برابر هر نت، دو نت قرار می گیرد با این تفاوت که نت دوم کنترپوان با خط اتحاد به میزان بعدی وصل می شود.

نوع پنجم

(کنترپوان مخلوط) در برابر نت گرد داده شده، از انواع کشش ها حتی نت چنگ استفاده می شود.

پانویس

↑ دانشنامهٔ بریتانیکا
↑ فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
↑ «کنتر پوان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)

منابع

مقاله «کنتر پوان» در ویکی پدیای انگلیسی

این یک مقالهٔ خرد موسیقی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] دانشنامهٔ بریتانیکا

[2] فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

[3] «کنتر پوان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱۱: / خط ۱۱: @@
 استفاده از کنترپوان از دوره  [[موسیقی رنسانس|رنسانس]] در اروپا رایج شد و در [[موسیقی دوره باروک|دوره باروک]] به اوج خود رسید. در ادامه این روند و با پیدایش هارمونی که در آن [[آکورد]]<nowiki/>ها به صورت عمودی و همزمان یک ملودی واحد را [[همراهی (موسیقی)|همراهی]] می کردند، آهنگسازان را بر آن داشت تا از هر دو شیوه برای بیان هر چه غنی تر آثار خود استفاده کنند و ضمن حفظ ساختار هارمونی، بخشهایی مستقل و کنترپوانتیک بوجود آورند. از آثار باخ به عنوان بهترین و موفقترین نوع آثار در ترکیب هارمونی و کنترپوان یاد می کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کنتر پوان|نشانی=http://www.harmonytalk.com/id/1103|وب‌گاه=گفتگوی هارمونیک}}</ref>
 == ساختار ==
-در کنترپوان نویسی در ابتدا نت های ملودی (نت گرد) هم ارزش نوشته می شوند و بر پایه یکی از گام های [[مد (موسیقی)|مدال]] یا کلیسایی تنظیم می گردد. نت ها باید با فاصله های متصل و بدون پرش حرکت کرده و از حرکت های آرپژ و پی در پی به پایین یا بالا اجتناب شود و در صورت پرش، باید بلافاصله در جهت مخالف آن به پایین یا بالا حرکت کند. ملودی  داده شده را «کانتوس فیرموس» (Cantus firmus) به معنی «ملودی ثابت» و نت های مقابل آن را «کنترپوان» می نامند.
+در کنترپوان نویسی در ابتدا نت های ملودی (نت گرد) هم ارزش نوشته می شوند و بر پایه یکی از گام های [[مد (موسیقی)|مدال]] یا کلیسایی تنظیم می گردد. نت ها باید با فاصله های متصل و بدون پرش حرکت کرده و از حرکت های آرپژ و پی در پی به پایین یا بالا اجتناب شود و در صورت پرش، باید بلافاصله در جهت مخالف آن به پایین یا بالا حرکت کند.
+ملودی  داده شده را «کانتوس فیرموس» (Cantus Firmus) به معنی «ملودی ثابت» و نت های مقابل آن را «کنترپوان» می نامند.
-در این ساختار، فاصله های مجاز در حرکت افقی ملودی عبارتند از : [[دوم کوچک]]، [[دوم بزرگ]]، [[سوم کوچک]]، [[سوم بزرگ]]، [[چهارم درست]]، [[پنجم درست]] و [[اکتاو]]. کاربرد فاصله های دیگر و حرکت های [[کروماتیک|کرو ماتیک]] همگی خطا هستند.
+در این ساختار، فاصله های مجاز در حرکت افقی ملودی عبارتند از : [[دوم کوچک]]، [[دوم بزرگ]]، [[سوم کوچک]]، [[سوم بزرگ]]، [[چهارم درست]]، [[پنجم درست]] و [[اکتاو]]. کاربرد فاصله های دیگر و حرکت های [[کروماتیک|کروماتیک]] همگی خطا هستند.
 در بخش نت در برابر نت، فاصله بیش از اکتاو خطا است و فواصل مطبوع به هم پیوند می خورند و فواصل نا مطبوع باید حل شوند. در ابتدا و انتهای قطعه باید فاصله اکتاو باشد و گذشتن بخش ها از یکدیگر و حرکت موازی دو بخش به فاصله پنجم و اکتاو مجاز نیست و از تکرار نت در یک بخش پرهیز می شود.