سامانه

سامانه یا سیستم (به انگلیسی: System) مجموعه یا گروهی از اشیاء مرتبط یا غیر مرتبط است که هدف یا اهدافی خاص را دنبال می‌کنند، به گونه‌ای که واحدی پیچیده را تشکیل دهند.

سیستم مجموعه ای از اجزایی است که با هم کار می کنند و هدف معینی را دنبال می کنند. سیستم تنها به نوع فیزیکی آن محدود نمی شود. مفهوم سیستم را در مورد پدیده های مجرد پویا نظیر اقتصاد نیز می توانیم بکار بریم.

در تعریف علوم انسانی، سیستم را می‌توان مجموعه‌هایی از عناصر که برای انجام ماموریت یا رسیدن به هدف خاصی با کمیت و کیفیت معلوم طراحی و ساخته شده و با کمیت و کیفیت معلوم با هم ترکیب شده‌اند، تعریف نمود.

در تعریف علوم انسانی عناصر تشکیل‌دهنده سیستم به دو بخش اصلی قابل تقسیم هستند:

1. هستهٔ اصلی شامل عناصر اجراکننده ماموریت
2. عوامل و امکانات پشتیبانی، شامل وسایل و امکانات بررسی و آزمایش شرایط فنی و تکنولوژیکی، ابزار نگهداری و تعمیرات، قطعات یدکی، اسناد و مدارک فنی شامل نقشه‌ها و دستورالعملهای نگهداری و تعمیر و بهره‌برداری و پرسنل آزموده و آماده برای بکارگیری روشها.

ترکیب کلی اجزا که برحسب طرح یا برنامه‌ای نظم یافته باشد.

مجموعه منظم قابل درکی از حقایق، اصول، نظریه‌ها و امثال آن‌ها در زمینه خاصی از دانش یا اندیشه، سیستم گفته می‌شود.

سامانه یا سیستم (منظومه، و دستگاه هم گفته شده است؛ مانند: منظومهء شمسی - Solar system، و دستگاه معادلات خطّی - System of linear equations) همچیده‌ای از عناصر همپیوسته‌ای است که یک تمامیت یگانه را تشکیل می‌دهند. چنین ترکیب و همچیده‌ای معمولاً مجموعه‌ای سامانمند و منظم را درست می‌کند و به همین رو به آن سامانه می‌گویند که از واژه پارسی سامان به معنی نظم و ترتیب گرفته شده‌است. به بخشی از یک سامانه که خود جزئی از یک سامانه دیگر باشد زیرسامانه می‌گویند. یک سامانه معمولاً دربرگیرنده بخش‌ها و عناصری است که بهم پیوسته شده‌اند تا جریان و روند داده‌ها، ماده یا انرژی را آسانتر سازند. یک سامانه معمولاً واحدهایی دارای برهمکنش دارد که برای آنها می‌توان الگوهای ریاضی تشکیل داد.

جستارهای وابسته

• سیبرنتیک
• نظریه سامانه‌ها
• سامانه‌های خطّی
• سامانه‌های غیر خطّی
• سامانه‌های دینامیکی
• نظریه بی‌نظمی‌ها
• سامانه‌های پیچیده
• سامانه‌های هوشمند
• نظریه عمومی سیستم‌ها
• سیستم ترمودینامیکی

پیوند به بیرون

• سیستم‌های خطّی، تئوری و طراحی
• آنالیز و کنترل سامانه‌های فرایند غیر خطی
• جهان‌بینی سیستمی، دیدی کل‌نگرانه برای عصر ما (پیش‌رفت‌های مربوط به نظریه سیستم‌ها، پیچیدگی، و علوم انسانی) (انگلیسی)
• سامانه مهندسی فرهنگی
• منظور از سیبرنتیک و دانش سامانه‌ها چیست؟
• کتاب کنترل ، تالیف کاتسو هیکو اگاتا ترجمه علی کافی چاپ مرکز نشر دانشگاهی