گولاگ

اداره کل اردوگاه‌های کار و اصلاح که سرواژه آن به زبان روسی واژه «گولاگ» را تشکیل می‌داد، نام نهادی بود که اردوگاه‌های کار اجباری در نواحی دور افتاده اتحاد جماهیر شوروی از قبیل سرزمین سردسیر و یخبندان سیبری و استپ‌های قزاقستان، بیابان‌های ترکمنستان را در زمان حکومت ژوزف استالین اداره می‌کرد. محکومین سیاسی که حدود یک دهم شهروندان شوروی شامل محکومین عادی و سیاسیون در اردوگاه‌های کار اجباری به سر بردند، درزمان استالین سه چهارم افسران و تمام پیشکسوتان کمونیست و یاران لنین بجز خود استالین محاکمه و بجرم خیانت اعدام شدند یا با یک درجه تخفیف محکوم به کار اجباری در گولاگ شدند در ضمن تمام افراد خانواده محکومین بجرم خیانت زندانی می‌شدند، حتی کودکان و سالخوردگان را نیز شامل می شد. بسیاری از زندانیان از سرما، گرسنگی و خستگی جان باختند.

زندانیان کاراجباری مشغول ساخت کانال دریای سفید-بالتیک سال ۱۹۳۱-۱۹۳۳

نام

گولاگ مخفف اداره کل کار اصلاحی اردوگاه‌ها و مستعمرات (روسی: Главное управление исправительно-трудовых лагерей и колоний; Glavnoye upravlyeniye ispravityel'no-trudovih lagyeryey i koloniy) در سال ۱۹۲۹ به عزم حزب کمونیست اتحادیه شوروی اردوگاه کار اصلاحی نامیده شد.

آمار

از سال ۱۹۲۹ میلادی تا ۱۹۵۳ حدود ۱۴ میلیون مردم روسیه محکوم به کار اجباری شدند که بعدها نیز حدود ۶ الی ۷ میلیون اضافه شد. ساکنین سالیانه این اردوگاه‌ها بین ۵۱۰٬۳۰۷ (سال ۱۹۳۴ میلادی) تا ۱٬۷۲۷٬۹۷۰ (سال ۱۹۵۳ میلادی) متغیر بوده است. اکثر این افراد در اصل بی‌گناه بودند یا خطایی جزیی داشتند. در آن زمان هر مخالفتی با حزب سرخ حاکمه، حکم اعدام را داشت. گاه توطئه خبرچینی علیه افراد یا اخبار غلط همسایه‌ها یا حتی غیبت غیر موجه از کار یا خطای جزیی آماری در شمارش اجناس یا گفتن یک جک ضد کمونیزم، حکم اعزام به گولاگ را داشت.

افشا وجود گولاگ

در شب ۲۴ فوریه سال ۱۹۵۶ میلادی، درجلسه کنگره بیستم حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی، خروشچف در یک سخنرانی محرمانه در یک گزارش چهار ساعته جنایات استالین را آشکارا محکوم نمود و وجود گولاگ‌ها را مایه شرم و نهایت بی رحمی خواند. بعد از آن، آزادی و رجوع بازماندگان گولاگ‌ها به جامعه و موقعیت قبلی مهیا شد..

گولاگ درقرن ۲۱

اتحادیه حمایت از زندانیان سیاسی کره جنوبی درسال ۱۳۸۸ با استناد به شهادت زندانیان آزاد شده و نگهبانان، وجود گولاگ را در کره شمالی تایید کرد. حداقل ۲۰۰ هزار زندانی سیاسی در این اردوگاه‌های کار اجباری وجود دارد.

عملیات عمرانی

• ساخت کانال دریای سفید-بالتیک سال ۱۹۳۱-۱۹۳۳

• ساخت کانال بزرگ قره قوم ترکمنستان بطول تقریبی ۸۰۰ کیلومتر که فاز اول در سال‌های ۵۹-۱۹۵۴ به طول ۴۰۰ کیلومتر بدست زندانیان گولاگ اجرا گردید.
• جاده و راهسازی در باتلاق‌های تایگا و سیبری بطول ۲۰۰۰ کیلومتر
• استخراج معادن زغال سنگ و اورانیوم
• راه آهن سراسری اتحاد شوروی
• مترو مسکو
• پناهگاه‌های زیرزمینی
• تاسیس و راه اندازی کالخوزها(مزارع شوراها)

ادبیات گولاگ

مجمع الجزایر گولاگ مجموعه تحقیقاتی هنری-تاریخی آلکساندر سولژنیتسین درباره اردوگاه‌های کار اجباری در سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۵۶ می‌باشد.

درزبان فارسی چند کتاب در مورد خاطرات زندانیان اردوگاه‌های شوروی منتشر شده است، از جمله کتاب "اجاق سرد همسایه" است که توسط اتابک فتح‌الله‌زاده تالیف شده است.