گلیکوژن

ساختار گلیکوژن

گلیکوژن یکی از گونه‌های پلی‌ساکاریدها است که در یاخته‌های جانوران برای اندوختن کربوهیدرات بکار می‌رود. در پستانداران، گلیکوژن در جگر و عضلات انبار می‌شود. این ترکیب از دید زیستی مهم است، زیرا یکی از پلی‌ساکاریدهای اصلی برای اندوخته انرژی در انسان و جانوران است و نیز به انگیزه این که در دسترسترین منبع گلوکز میان وعده‌های غذا و در مواقع فعالیت فیزیکی (سخت‌کاری) می‌باشد، از اهمیت فراوانی برخوردار است.

تبدیل گلیکوژن به گلوکز

نخست، آنزیم ویژه‌ای به نام فسفریلاز، گلیکوژن را به مشتقی از گلوکز به نام D-α- گلوکوپیرانوزیل ۱- فسفات، تبدیل می‌نماید. این تبدیل، در یکی از محل‌های غیر کاهنده گروه‌های قندی مولکول گلیکوژن صورت می‌گیرد و مرحله به مرحله پیش می‌رود(یک مولکول در هر بار).

به دلیل این که گلیکوژن بسیار شاخه‌دار است، شمار فراوانی گروه پایانی هست که آنزیم می‌تواند به آنها متصل شود و مطمئن باشد که در زمان نیاز به انرژی بسیار، مقدار کافی گلوکز با شتاب آماده می‌شود.

سنتز گلیکوژن (گلیکوژنز) پس از صرف غذا زمانی که غلظت سرم و به تبع آن کبد و عضلات بالاست آغاز می گردد.

عمل

کبد: هنگامی که یک وعده غذایی حاوی کربوهیدرات خورده و هضم می شود، سطح گلوکز خون افزایش می یابد و لوزالمعده انسولین ترشح می کند . قند خون از ورید باب وارد سلول های کبدی (سلولهای کبدی) می شود. انسولین در سلولهای کبدی برای تحریک عمل چندین آنزیم، از جمله گلیکوژن سنتز عمل می کند . مولکول گلوکز تا زمانی که هم انسولین و هم قند فراوان هستند به زنجیره گلیکوژن اضافه می شود. در این پس از صرف غذا و یا دولت "تغذیه"، کبد گلوکز بیشتری از خون از آن را منتشر می گیرد.

پس از یک وعده غذایی که هضم و قند شروع به افتادن، ترشح انسولین کاهش می یابد، و سنتز گلیکوژن متوقف می شود. هنگامی که آن را برای تولید انرژی مورد نیاز است، گلیکوژن شکسته شده و دوباره به گلوکز تبدیل می شود. گلیکوژن فسفوریلاز کبدی آنزیم اولیه از تجزیه گلیکوژن است. برای 8-12 ساعت بعد، گلوکز مشتق شده از گلیکوژن کبد منبع اصلی گلوکز خون توسط بقیه بدن برای سوخت استفاده می شود.

گلوکاگون، هورمون دیگری که توسط لوزالمعده تولید، در بسیاری جهات به عنوان یک countersignal به انسولین عمل می کند. در پاسخ به سطح انسولین که در بالا عادی (زمانی که سطح خونی گلوکز شروع به زیر محدوده طبیعی قرار می گیرند)، گلوکاگون در افزایش میزان ترشح و تحریک هر دو glycogenolysis (از تجزیه گلیکوژن) و گلوکونئوژنز.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Glycogen»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۴).