گلیکوژن
گِلیکوژن یکی از گونه‌های پلی‌ساکاریدها است که در سلول‌های جانوران برای اندوختن کربوهیدرات بکار می‌رود. در پستانداران، گلیکوژن در جگر و عضله ها انبار میشود. این ترکیب از دید زیستی مهم است، زیرا یکی از پلی‌ساکاریدهای اصلی برای اندوخته انرژی در انسان و جانوران است و نیز به انگیزه این که در دسترس ترین منبع گلوکز میان‌وعده‌های غذا و در مواقع فعالیت فیزیکی (سخت‌کاری) می‌باشد، از اهمیت فراوانی برخوردار است. گلیکوژن با استفاده از آنزیم به گلوکز تبدیل میشود و در روده در صورت نیاز بدن به آن با تولید ATP در سلول‌ها سوخته شده و مصرف میشود و در صورتی که بدن به آن نیاز نداشته باشد در ماهیچه‌ها ذخیره میشود. گلیکوژن از نظر ساختاری بسیار شبیه به آمیلوپکتین است به همین جهت ان را نشاسته حیوانی نیز می‌نامند.
تبدیل گلوکز به گیلیکوژن[ویرایش]
نخست، آنزیم ویژه‌ای به نام فسفریلاز، گلیکوژن را به مشتقی از گلوکز به نام D-α- گلوکوپیرانوزیل ۱- فسفات، تبدیل می‌نماید درمرحله بعد آنزیمی دیگر باعث شکستن مشتقات گلوکز به گلوکز مصرفی میشود. این تبدیل، در یکی از محل‌های غیر کاهنده گروه‌های قندی مولکول گلیکوژن صورت می‌گیرد و مرحله به مرحله پیش می‌رود (یک مولکول در هر بار).
به دلیل این که گلیکوژن بسیار شاخه‌دار است، شمار فراوانی گروه پایانی هست که آنزیم می‌تواند به آن‌ها متصل شود و مطمئن باشد که در زمان نیاز به انرژی بسیار، مقدار کافی گلوکز با شتاب آماده میشود.
سنتز گلیکوژن (گلیکوژنز) پس از صرف غذا زمانی که غلظت سرم و به تبع آن کبد و عضلات بالاست آغاز می‌گردد.
عمل[ویرایش]
هنگامی که یک وعده غذایی حاوی کربوهیدرات خورده و هضم میشود، سطح گلوکز خون افزایش می‌یابد و لوزالمعده انسولین ترشح می‌کند. قند خون از ورید باب وارد سلول‌های کبدی میشود. انسولین در سلول‌های کبدی چندین آنزیم را تحریک می‌کند که موجب ایجاد فرایند سنتز گلیکوژن سنتز میشود. مولکول گلوکز تا زمانی که انسولین و قند زیاد هستند به زنجیره گلیکوژن اضافه میشود. در نتیجه بعد از خوردن غذا مقدار زیادی از گلوکز خون در کبد به گلیکوژن تبدیل میشود. پس از هضم یک وعده غذایی و کاهش گلوکز در خون، ترشح انسولین کاهش می یابدو سنتز گلیکوژن متوقف میشود و هنگامی که بدن احتیاج به انرژی دارد، گلیکوژن شکسته شده و دوباره به گلوکز تبدیل میشود. گلیکوژن فسفوریلاز کبدی آنزیم اولیه از تجزیه گلیکوژن است. سلول‌های بدن می‌تواند از گلیکوژن کبد به عنوان منبع انرژی به مدت ۸الی ۱۲ ساعت استفاده کند.
گلوکاگون، هورمون دیگری که توسط لوزالمعده تولید میشود، در بسیاری جهات به عنوان یک countersignal به انسولین عمل می‌کند. در پاسخ به سطح انسولین که در بالا عادی (زمانی که سطح خونی گلوکز شروع به زیر محدوده طبیعی قرار می‌گیرند)، گلوکاگون در افزایش میزان ترشح و تحریک هر دو glycogenolysis (از تجزیه گلیکوژن) و گلوکونئوژنز.
منابع[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گلیکوژن موجود است. |
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Glycogen». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۴.