محمد مؤمن

محمد مؤمن
نماینده مجلس خبرگان رهبری دوره‌های ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵
مشغول به کار ۴ خرداد ۱۳۹۵ – ۲ اسفند ۱۳۹۷
پیش از	محمد یزدی
حوزه انتخاباتی	استان قم
اکثریت	۳۳۱٬۱۴۹ (۷۰٫۰٪)
مشغول به کار ۱ اسفند ۱۳۸۵ – ۳ خرداد ۱۳۹۵
حوزه انتخاباتی	استان قم
اکثریت	۱۸۱٬۶۴۰ (۵۰٫۸٪)
مشغول به کار ۱۲ شهریور ۱۳۸۰ – ۳۰ بهمن ۱۳۸۵
پس از	سید مهدی روحانی
حوزه انتخاباتی	استان قم
اکثریت	۱۷۴٬۹۶۹
مشغول به کار ۲ اسفند ۱۳۶۹ – ۳ اسفند ۱۳۷۷
پیش از	محمدعلی عالمی
حوزه انتخاباتی	استان سمنان
مشغول به کار ۲۳ تیر ۱۳۶۲ – ۱ اسفند ۱۳۶۹
حوزه انتخاباتی	استان سمنان
اکثریت	۱۴۷٬۳۹۰ (۷۸٫۸٪)
عضو شورای نگهیان دوره‌های ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶ و ۷
مشغول به کار ۲۶ تیر ۱۳۶۲ – ۲ اسفند ۱۳۹۷
گمارنده	سید روح‌الله خمینی سید علی خامنه‌ای
دبیر	لطف‌الله صافی گلپایگانی محمد محمدی گیلانی احمد جنتی
پس از	محمدمهدی ربانی املشی
پیش از	علیرضا اعرافی
عضو شورای عالی قضایی
مشغول به کار ۱۳۶۰ – ۱۳۶۱
اطلاعات شخصی
زاده	محمد دانش‌زاده قمی ۲۳ دی ۱۳۱۶ قم، ایران
درگذشته	۲ اسفند ۱۳۹۷ (۸۱ سال) تهران، ایران
ملیت	ایرانی
حزب سیاسی	جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
محل تحصیل	حوزه علمیه نجف
پیشه	فقیه • سیاستمدار
تخصص	اجتهاد
دین	اسلام (شیعه)
وبگاه	m-momen.ir

محمد دانش‌زاده قمی (زادهٔ ۲۳ دی ۱۳۱۶ قم – درگذشتهٔ ۲ اسفند ۱۳۹۷ تهران) مشهور به محمد مؤمن، روحانی و فقیه ایرانی و از فقهای شورای نگهبان و عضو مجلس خبرگان رهبری از استان قم و همچنین عضو شورای بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ بود.

به گفته رسانه‌های ایران، او از شخصیت‌های تأثیر گذار در نظام جمهوری اسلامی است که علاوه بر عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸، به عنوان یکی از اعضای شورای نگهبان تأثیر زیادی در تحولات نظام جمهوری اسلامی بر جای گذاشته‌است.

او از مجتهدین معاصر بود که از اواسط دوره اول شورای نگهبان (یعنی از سال ۱۳۶۲) با حکم سید روح‌الله خمینی به عضویت فقهای شورای نگهبان منصوب شد و تا ۱۳۹۷ عضو این شورا بود. وی همچنین عضو مجلس خبرگان در چندین دوره بوده‌است. محمد مؤمن آخرین بار در ۲۵ تیر ۱۳۹۲ با حکم علی خامنه‌ای، در سمت خود (فقیه شورای نگهبان) ابقاء شد.

اوایل زندگی

محمد مؤمن، در ۲۳ دی‌ماه سال ۱۳۱۶ در قم متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در قم و ابتدا در مکتب خانه و سپس در «مدرسه جامع تعلیمات دینی» گذراند و همزمان به تحصیل در حوزه علاقه‌مند شد. او زیر نظر افرادی چون روح‌الله خمینی، علامه طباطبایی، علی مشکینی، شیخ مرتضی حائری و سید محمدرضا گلپایگانی به درجه اجتهاد دست یافت.

مؤمن در سال ۱۳۷۴ در جریان تصادف شدیدی در راه قم به شدت مجروح شد. او پس از این تصادف یک ماه بیهوش و ۴۲ روز بستری بود.

محمد مؤمن قبل از پیروزی انقلاب ۵۷، با عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در مبارزات علیه حکومت محمدرضا پهلوی نقش داشت و این فعالیت‌ها به تبعید خودش و ۲۴ تن از اعضای جامعه مدر سین انجامید. او به تویسرکان تبعید گردید.

نظریات

او به همراه برخی علمای دیگر، اقتدارگراترین تبیین نظریه نصب و اختیارات فقیه حاکم در نظام جمهوری اسلامی ایران را ارائه داده‌است؛ ثانیاً حضور طولانی او در منصب فقهای شورای نگهبان، حداقل در برخی موارد، باعث تزریق عملی این نظریه در تصمیم سازی‌ها، قوانین و برخی جهت‌گیری‌های راهبردی مرتبط با شورای نگهبان بوده‌است.

نظریات وی پیرامون ولایت فقیه شبیه به نظرات محمدتقی مصباح یزدی و سید کاظم حائری بوده و ولایت مطلقه فقیه را در مقابل دموکراسی می‌دانست. وی در نقد وکالت، انتخاب، یا حتی انشای ولایت از طریق بیعت، نه تنها انتخاب حاکمان را از حق الناس و حقوق مردم نمی‌داند، بلکه حتی از حقوق مشترکه بین خدا و مردم نیز نمی‌داند و به تصریح می‌گوید: «صرفاً حق الله است و از حقوق مشترکه به این معنی که مردم بیایند به امام و ولی امر اختیار بدهند، نیست».

در خصوص رابطه ولی امر و شورا، وی معتقد بود مجلس شورای مقننه، نه «وکیل» و «عصاره ملت» که صرفاً بازوی تقنینی ولی امر است و لاجرم تابعی از مصلحت و اراده اوست. به نظر مؤمن، «راه بهتر با اصول شرعی آن است که گروهی اسلام‌شناس زبر دست و فقیه عالم مقام، مسئول تدوین… احکام فراگیر اسلام باشند و از طرح و تصویب این احکام در مجلس شورای اسلامی که اکثریت نمایندگانش در این مرتبه از شناخت احکام نیستند، خودداری شود تا حدود الهی تحت تأثیر افکار ناآشنایان به موازین شرعی قرار نگیرند.»

مسئولیت‌ها

• عضویت فقهای شورای نگهبان (هفت دوره)
• عضو مجلس خبرگان رهبری (پنج دوره)
• نائب رئیس مجلس خبرگان رهبری
• عضو شورای بازنگری قانون اساسی
• عضو شورای عالی قضایی
• رئیس دادگاه عالی انقلاب اسلامی (دادگاه عالی قم)
• مسئول انتخاب و اعزام قضات شرع دادگاه‌های انقلاب در سراسر کشور به دستور سید روح‌الله خمینی
• عضو شورای عالی سیاستگذاری و رئیس حوزه علمیه قم
• عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
• عضو مجمع جهانی اهل بیت
• رئیس مجمع فقه اهل بیت
• عضو هیئت امنای دانشگاه قم
• رئیس دادگاه عالی قم

مرگ

محمد مؤمن در یکم دی ماه ۱۳۹۷ در یکی از بیمارستان‌های قم بستری شد و در ۲ اسفند ۱۳۹۷ در سن ۸۱ سالگی درگذشت.

منابع

کرسی پارلمانی
پیشین: اکبر هاشمی رفسنجانی	نایب اول رئیس مجلس خبرگان رهبری ۱۳۸۶ – ۱۳۸۷	پسین: سید محمود هاشمی شاهرودی