سین (خدای ماه)

سین
خدای ماه
نقش مهر استوانه‌ای حاشخامر انسی (والی) ایشکون سین حدود ۲۱۰۰ ق.م. چهره نشسته احتمالاً پادشاه اورنامو است که فرمانروایی را به حاشامر می‌دهد که توسط لما (الهه محافظ) پیش از او رهبری می‌شود. خود سین به صورت هلال نشان داده شده است.
نام‌های دیگر	نانا, نانا-سوئن, دیلیمبابر
مرکز فرهنگی غالب	اور, حران, توتوب
سیاره	ماه
جانوران	گاو نر
نماد	هلال
شماره	۳۰
مرکوب	کرجی
معبدها	Ekišnugal, Eḫulḫul
اطلاعات شخصی
والدین	انلیل و نین‌لیل
خواهر و برادر	نرگال, نینازو, انبیلولو
شریک زندگی	نین‌گال
فرزندان	اینانا/ایشتار اوتو/شمش نینگوبلاگا, نوموشدا Amarazu, Amaraḫea نوسکا
همتایان
همتای هوری‌ها	Kušuḫ
همتای اوگاریتی	یاریخ
همتای هیتی و لوویان	آرما
همتای حتیان	Kašku
همتای صابئه	سین

سین (‎/ˈsiːn/‎) یا سوئن (اکدی: 𒀭𒂗𒍪، ^dEN.ZU) که به نانا (سومری: 𒀭𒋀𒆠 ^DŠEŠ.KI, ^DNANNA) نیز مشهور است، خدای بین‌النهرینی و نماد ماه بود. این دو نام از دو زبان متفاوت ریشه گرفتند (به ترتیب اکدی و سومری)؛ با این وجود، از دوره دودمان نخستین بین‌النهرین به جای یکدیگر برای اشاره به یک خدا استفاده می‌شدند. گاهی به صورت اسم دوگانهٔ نانا-سوئن ترکیب می‌شدند. سومین نام رایج که گواهی شده دیلیمبابار (𒀭𒀸𒁽𒌓) است.

نام‌ها

توافق بر این است که دو نام اصلی خدای ماه از دو زبان متفاوت ریشه گرفته‌اند (به ترتیب سومری و اکدی). با این وجود، نمی‌توان بین آنها به عنوان نام‌های خدایان جداگانه تمایز قائل شد (از زمانی بسیار اولیه با هم ادغام شده بودند).

نانا

ریشه‌شناسی دقیق نام نانا ناشناخته است؛ با این حال، توافق بر این است که ساختار آن اضافی نیست.

سین

در زبان اکدی، خدای ماه سین (Sîn) یا سوئن (Su’en) نامیده می‌شد.

دیلیمبابار

در کنار سین و نانا، بهترین نام گواهی‌شده برای خدای ماه، ^dAŠ-im₄-babbar (𒀭𒀸𒁽𒌓) است.

شخصیت

سین را هم خدایی انسان‌انگار که نماد ماه است و نیز به عنوان خود جسم سماوی در نظر می‌گرفتند.

اساطیر

حماسه گیلگمش

در نسخه «بابلی معیار» حماسه گیلگمش، برخی از اشیای قبر که برای انکیدوی درگذشته در نظر گرفته شده، به سین تقدیم شده، که در این قسمت به نام نامرصیت به او اشاره شده است. به گفته اندرو آر. جورج، این موضوع ممکن است منعکس‌کننده این باور باشد که او مردگان را در زمانی که در آسمان دیده نمی‌شود همراهی می‌کند. قطعه‌ای که در بخش بعدی حماسه به خوبی حفظ نشده است، به سرگردانی گیلگمش در بیابان و سوگواری انکیدو می‌پردازد، ممکن است کردار قهرمان را توصیف کند که دو شیر را می‌کشد و آنها را به سین در معبدی که به او اختصاص داده شده تقدیم می‌کند، شاید پس از اطمینان دادن خدای ماه در خواب به او.

سین همچنین در لوح XII نسخه معیار حماسه، اقتباس اکدی از بیلگمس، انکیدو و جهان زیرین ذکر شده است که روایت جداگانه‌ای را تشکیل می‌دهد. هنگامی که انکیدو در جهان اموات زندانی می‌شود، گیلگمش به سین، انلیل و ائا التماس می‌کند تا به او کمک کنند تا همراهش را دوباره ببیند، اما دو خدای اول از این کار امتناع می‌کنند.

گونه‌ای غیرمعمول از حماسه گیلگمش نام قهرمان نام‌بخش و انکیدو را با لوگوگرام‌هایی جایگزین می‌کند که معمولاً برای نشان دادن سین و ائا، ^d30 and ^d40، استفاده می‌شود. علاوه بر این، اور به جای اوروک به کار رفته است. دلایل پشت این امر نامشخص است، زیرا یافتن شباهت بین شخصیت‌های سین و ائا و قهرمانان حماسه گیلگمش دشوار است. تنها لوح شناخته شده در مقطعی بین پایان دوره بابلی باستان و آغاز دوره بابلی میانه، احتمالاً در پادشاهی دریا-زمین، رونوشت شده است. بخش‌های بازمانده مربوط به بخشی از حماسه است که به «متمدن شدن انکیدو» می‌پردازد.

منابع

• Abdi, Kamyar; Beckman, Gary (2007). "An Early Second-Millennium Cuneiform Archive from Chogha Gavaneh, Western Iran". Journal of Cuneiform Studies. American Schools of Oriental Research. 59: 39–91. doi:10.1086/JCS40024318. hdl:2027.42/77474. ISSN 0022-0256. JSTOR 40024318. S2CID 160622315. Retrieved 2022-02-11.
• Abusch, Tzvi (2015). The witchcraft series Maqlu. Atlanta, Georgia: SBL Press. ISBN 978-1-62837-082-9. OCLC 908065326.
• Alster, Bendt (2004). "Exit Ašimbabbar? The Reading of ^dAŠ/dili-ím-barbar". Journal of Cuneiform Studies. American Schools of Oriental Research. 56: 1–3. ISSN 0022-0256. JSTOR 3515916. Retrieved 2023-07-31.
• Archi, Alfonso (2013). "The West Hurrian Pantheon and Its Background". In Collins, B. J.; Michalowski, P. (eds.). Beyond Hatti: a tribute to Gary Beckman. Atlanta: Lockwood Press. ISBN 978-1-937040-11-6. OCLC 882106763.
• Archi, Alfonso (2015). Ebla and Its Archives. De Gruyter. doi:10.1515/9781614517887. ISBN 978-1-61451-716-0.
• Archi, Alfonso (2019). "Šamagan and the Mules of Ebla. Syrian Gods in Sumerian Disguise". Between Syria and the Highlands: studies in honor of Giorgio Buccellati & Marilyn Kelly-Buccellati. Rome: Arbor Sapientiae editore. ISBN 88-31341-01-4. OCLC 1137837171.
• Asher-Greve, Julia M.; Westenholz, Joan G. (2013). Goddesses in Context: On Divine Powers, Roles, Relationships and Gender in Mesopotamian Textual and Visual Sources (PDF). ISBN 978-3-7278-1738-0.
• Bartelmus, Alexa (2017). "Die Götter der Kassitenzeit. Eine Analyse ihres Vorkommens in zeitgenössischen Textquellen". Karduniaš. Babylonia under the Kassites. De Gruyter. doi:10.1515/9781501503566-011.
• Beaulieu, Paul-Alain (2003). The Pantheon of Uruk During the Neo-Babylonian Period. Leiden Boston: Brill STYX. ISBN 978-90-04-13024-1. OCLC 51944564.
• Beaulieu, Paul-Alain (2013). "Mesopotamian Antiquarianism from Sumer to Babylon". World antiquarianism: comparative perspectives. Los Angeles, California: Getty Research Institute. ISBN 978-1-60606-148-0. OCLC 835951343.
• Beckman, Gary (1999). "The Goddess Pirinkir and Her Ritual from Ḫattuša (CTH 644)". Ktèma: Civilisations de l'Orient, de la Grèce et de Rome antiques. PERSEE Program. 24 (1): 25–39. doi:10.3406/ktema.1999.2206. hdl:2027.42/77419. ISSN 0221-5896.
• Black, Jeremy A. (2006). The Literature of Ancient Sumer. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-929633-0. Retrieved 2023-08-16.
• Blömer, Michael (2023). "Sîn City: Notes on the Moon God of Ḫarrān/Carrhae in the Partho-Roman Period". Electrum. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego. 30: 307–338. doi:10.4467/20800909el.23.011.17328. ISSN 2084-3909.
• Bhayro, Siam (2020-02-10). "Cosmology in Mandaean Texts". Hellenistic Astronomy. BRILL. pp. 572–579. doi:10.1163/9789004400566_046. ISBN 9789004243361. S2CID 213438712.
• Boivin, Odette (2018). The First Dynasty of the Sealand in Mesopotamia. De Gruyter. doi:10.1515/9781501507823. ISBN 978-1-5015-0782-3.
• Cavigneaux, Antoine; Krebernik, Manfred (1998), "Nin-gublaga", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-02-09
• Cavigneaux, Antoine; Krebernik, Manfred (1998a), "Numušda", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-02-09
• Ceccarelli, Manuel (2009). "Einige Bemerkungen zum Synkretismus BaU/Ninisina". In Negri Scafa, Paola; Viaggio, Salvatore (eds.). Dallo Stirone al Tigri, dal Tevere all'Eufrate: studi in onore di Claudio Saporetti (به آلمانی). Roma: Aracne. ISBN 978-88-548-2411-9. OCLC 365061350.
• Clayden, Tim (2020). "Ur in the Kassite Period". Babylonia under the Sealand and Kassite Dynasties. De Gruyter. pp. 88–124. doi:10.1515/9781501510298-005.
• Collon, Dominique (1997), "Mondgott B. In der Bildkunst · Moon god B. In visual art", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2023-07-28
• Drewnowska-Rymarz, Olga (2008). Mesopotamian goddess Nanāja. Warszawa: Agade. ISBN 978-83-87111-41-0. OCLC 263460607.
• Feliu, Lluís (2006). "Concerning the Etymology of Enlil: the An=Anum Approach". Šapal tibnim mû illakū: studies presented to Joaquín Sanmartín on the occasion of his 65th birthday. Barcelona: Editorial AUSA. ISBN 84-88810-71-7. OCLC 157130833.
• Fink, Sebastian (2015). "Metaphors for the Unrecognizability of God in Balaĝs and Xenophanes". Mesopotamia in the Ancient World. Ugarit-Verlag. pp. 231–244. doi:10.2307/j.ctv1t4m1zc.18.
• Gadotti, Alhena (2014). Gilgamesh, Enkidu, and the Netherworld and the Sumerian Gilgamesh Cycle. De Gruyter. doi:10.1515/9781614515456. ISBN 978-1-61451-708-5.
• George, Andrew R. (1993). House most high: the temples of ancient Mesopotamia. Winona Lake: Eisenbrauns. ISBN 0-931464-80-3. OCLC 27813103.
• George, Andrew R. (2003). The Babylonian Gilgamesh epic: introduction, critical edition and cuneiform texts. Oxford New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-814922-0. OCLC 51668477.
• George, Andrew R. (2007). "The Civilizing of Ea-Enkidu: an Unusual Tablet of the Babylonian Gilgameš Epic". Revue d'Assyriologie et d'archéologie orientale. Presses Universitaires de France. 101: 59–80. ISSN 0373-6032. JSTOR 23281273. Retrieved 2023-08-09.
• George, Andrew; Krebernik, Manfred (2022). "Two Remarkable Vocabularies: Amorite-Akkadian Bilinguals!". Revue d'assyriologie et d'archéologie orientale. CAIRN. 116 (1): 113–166. doi:10.3917/assy.116.0113. ISSN 0373-6032.
• Gomes de Almeida, Isabel; Fátima Rosa, Maria de (2021). "The Moon Watching Over the Sun and Venus: Revisiting the Attributes and Functions of Nanna/Sîn in Mesopotamia". Ur in the Twenty-First Century CE. Penn State University Press. pp. 91–104. doi:10.1515/9781646021512-008.
• Green, Tamara M. (1992). The city of the moon god: religious traditions of Harran. Leiden New York: E.J. Brill. ISBN 90-04-09513-6. OCLC 24872476.
• Groß, Melanie (2014). "Ḫarrān als kulturelles Zentrum in der altorientalischen Geschichte und sein Weiterleben". Kulturelle Schnittstelle: Mesopotamien, Anatolien, Kurdistan. Selbstverlag des Instituts für Orientalistik der Universität Wien.
• Hall, Mark Glenn (1985). A Study of the Sumerian Moon-God, Nanna-Suen (PhD).
• Hätinen, Aino (2021). The Moon God Sin in Neo-Assyrian and Neo-Babylonian Times. ISBN 3-96327-140-X.
• Holloway, Steven W. (2002). Aššur is king! Aššur is king! Religion in the exercise of power in the Neo-Assyrian Empire. Leiden: Brill. ISBN 1-4175-9092-0. OCLC 60245860.
• Hutter, Manfred (2003). "Aspects of Luwian Religion". In Melchert, Craig (ed.). The Luwians. Handbook of Oriental Studies. Section 1 The Near and Middle East. Vol. 68. Leiden: Brill. ISBN 90-474-0214-6. OCLC 995012566.
• Katz, Dina (2003). The Image of the Netherworld in the Sumerian Sources. Bethesda, MD: CDL Press. ISBN 1883053773. OCLC 51770219.
• Krebernik, Manfred (1997), "Mondgott A. I. In Mesopotamien", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2022-02-08
• Krebernik, Manfred; Lisman, Jan J. W. (2020). The Sumerian Zame Hymns from Tell Abū Ṣalābīḫ. ISBN 978-3-96327-034-5.
• Krul, Julia (2018). The Revival of the Anu Cult and the Nocturnal Fire Ceremony at Late Babylonian Uruk. Brill. doi:10.1163/9789004364943_004. ISBN 9789004364936.
• Lambert, Wilfred G. (1987), "Lugal-irra and Meslamta-ea", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2023-08-31
• Lambert, Wilfred G. (2013). Babylonian Creation Myths. Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns. ISBN 978-1-57506-861-9. OCLC 861537250.
• Nett, Seraina (2023). "The Office and Responsibilities of the En Priestess of Nanna: Evidence from Votive Inscriptions and Documentary Texts". In Brisch, Nicole Maria; Karahashi, Fumi (eds.). Women and Religion in the Ancient Near East and Asia. De Gruyter. pp. 93–120. doi:10.1515/9781501514821-007. ISBN 978-1-5015-1482-1.
• Peterson, Jeremiah (2011). "Nanna/Suen Convenes in the Divine Assembly as King". Aula orientalis: Revista de estudios del Próximo Oriente Antiguo. 29 (2): 279–288. ISSN 0212-5730. Retrieved 2022-02-08.
• Peterson, Jeremiah (2014). "Two New Sumerian Texts Involving the Deities Numushda and Gibil". Studia Mesopotamica: Jahrbuch für altorientalische Geschichte und Kultur. Band 1. Münster: Ugarit-Verlag. ISBN 978-3-86835-076-0. OCLC 952181311.
• Peterson, Jeremiah (2019). "The Sexual Union of Enlil and Ninlil: an uadi Composition of Ninlil". Zeitschrift für Assyriologie und vorderasiatische Archäologie. Walter de Gruyter GmbH. 109 (1): 48–61. doi:10.1515/za-2019-0002. ISSN 0084-5299. S2CID 199546991.
• Peterson, Jeremiah (2020). "Christopher Metcalf: Sumerian Literary Texts in the Schøyen Collection, Volume 1: Literary Sources on Old Babylonian Religion. (Cornell University Studies in Assyriology and Sumerology 38) (review)". Zeitschrift für Assyriologie und vorderasiatische Archäologie. Walter de Gruyter GmbH. 111 (1). doi:10.1515/za-2020-0025. ISSN 1613-1150.
• Pizzimenti, Sara (2014). "The Astral Family in Kassite Kudurrus Reliefs". La famille dans le Proche-Orient ancien: réalités, symbolismes et images. Penn State University Press. pp. 151–162. doi:10.1515/9781575068886-011.
• Sallaberger, Walther (1998), "Nin-MAR.KI", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2023-08-08
• Selz, Gebhard J. (1995). Untersuchungen zur Götterwelt des altsumerischen Stadtstaates von Lagaš (به آلمانی). Philadelphia: University of Pennsylvania Museum. ISBN 978-0-924171-00-0. OCLC 33334960.
• Steinkeller, Piotr (2016). "Nanna/Suen, the Shining Bowl". In Devecchi, Elena; Corò, Paola; Maiocchi, Massimo; de Zorzi, Nicla (eds.). "Libiamo ne’ lieti calici". Ancient Near Eastern Studies Presented to Lucio Milano on the Occasion of his 65th Birthday by Pupils, Colleagues and Friends. Ugarit-Verlag. ISBN 9783868351972.
• Stone, Adam (2016), "Nanna/Suen/Sin (god)", Ancient Mesopotamian Gods and Goddesses, Open Richly Annotated Cuneiform Corpus, UK Higher Education Academy, retrieved 2022-02-19
• Taracha, Piotr (2009). Religions of Second Millennium Anatolia. Harrassowitz. ISBN 978-3447058858.
• Wasserman, Nathan (2008). "On Leeches, Dogs, and Gods in Old Babylonian Medical Incantations". Revue d'Assyriologie et d'archéologie orientale. Presses Universitaires de France. 102: 71–88. doi:10.3917/assy.102.0071. ISSN 0373-6032. JSTOR 23281369. Retrieved 2021-08-05.
• Weiershäuser, Frauke; Novotny, Jamie (2020). The Royal Inscriptions of Amēl-Marduk (561–560 BC), Neriglissar (559–556 BC), and Nabonidus (555–539 BC), Kings of Babylon (PDF). Royal Inscriptions of the Neo-Babylonian Empire. Vol. 2. Penn State University Press. doi:10.1515/9781646021178. ISBN 978-1-64602-117-8.
• Widell, Magnus (1999). "Der Mondgott Sin in der altakkadischen Periode: einige Bemerkungen über die Erwähnungen in den schriftlichen Quellen und die Darstellungen in der Glyptik". Journal of Ancient Civilizations (به آلمانی). Institute for the History of Ancient Civilizations. 14. ISSN 1004-9371.
• Wiggermann, Frans A. M. (1989). "Tišpak, his seal, and the dragon mušḫuššu". To the Euphrates and beyond: archaeological studies in honour of Maurits N. van Loon. Rotterdam Brookfield, VT: CRC Press. ISBN 978-90-6191-866-0. OCLC 20332607.
• Wiggermann, Frans A. M. (1998), "Nin-azu", Reallexikon der Assyriologie, retrieved 2022-02-09
• Wiggins, Steve A. (1998). "What's in a name? Yarih at Ugarit". Ugarit-Forschungen (30): 761–780. ISSN 0342-2356. Retrieved 2022-02-08.
• Wyatt, Nick (2007). Word of tree and whisper of stone: and other papers on Ugaritian thought. Piscataway, NJ: Gorgias Press. ISBN 978-1-59333-716-2. OCLC 171554196.