دورنگار

دورنگار، نمابر ،پست تصویری، فکس، یا فاکس (به انگلیسی:fax مخفف ِ fac simile ؛ فرانسوی: Télécopieur) تصویری از یک مدرک (یک یا چند صفحه متن یا تصویر) را به دستگاه فکسِ دیگر می فرستد. این دستگاه تصویر مدارک فرستاده شده توسط دستگاه های فکسِ دیگر را هم چاپ می کند. ماشینی که تصویر را می فرستد الگوی نقاط روشن و تاریکِ مدرک را به سیگنالِ الکتریکی تبدیل می کند. این سیگنال از طریق شبکه تلفن به دستگاه گیرنده می رسد که سیگنال را به صورت اولیه اش بر می گرداند. بعضی از دستگاه های فکس یک گوشیِتلفن هم دارند که با آن می توان با شخصی که با دستگاه دیگر کار می کند صحبت کرد. به مدارکی که ارسال می شوند فکس می گویند.

فرستادن مدرک

پس از اینکه با دستگاه فرستنده شماره تلفن دستگاه گیرنده گرفته شد و دستگاه گیرنده جواب داد، دستگاه فرستنده شروع به اسکن کردن مدرک کرد. یعنی هر لحظه قسمت کوچکی از آن را از مقابلِ ردیفی از صد ها حسگر الکترونیکی ریز می گذرانند. لامپی روی این مدرک نور می اندازد. هربار که مدرک اندکی حرکت می کند، حسگر ها نشان می دهند که کدام بیت های مدرکِ قرار گرفته زیر ردیف حسگر ها نور را باز می تابانند (و روشن اند) و کذام بیت ها نور را باز نمی تابانند (و تاریک اند). دستگاه فکس سیگنال های حاصل از سیگنال ها را به خط تلفن می فرستد. به این طریق الگوی تاریک و روشن مدرک را به دستگاه گیرنده می فرسد. وقتی آخرین صفحه مدرک فرستاده شد، دستگاه خط تلفن را قطع می کند تا تماس پایان یابد.

دریافت مدرک

دستگاه فکس گیرنده سیگنال ها را، به صورت یک خط در هر لحظه، از دستگاه فرستنده دریافت می کند. دستگاه گیرنده این سیگنال ها را به ردیفی از عناصر گرم کننده می فرستد. به ازای هر حسگر نوری ماشین فرستنده، یک عنصر گرم کننده در دستگاه گیرنده وجود دارد. جاهایی که مدرک اصلی تاریک بوده عنصر گرم کننده روشن می شود و جاهایی که مدرک اصلی تاریک بوده عنصر گرم کننده روشن و جاهایی که مدرک روشن بوده عنصر گرم کننده خاموش می شود. کاغذ حساس به گرما (که کاغذ گرمایی خوانده می شود) از روی این عناصر گرم کننده عبور می کند و جاهایی که این عناصر خاموش اند، کاغذ سیاه می شود. به تدریج الگوهای روشن و تاریکِ مدرک اصلی روی کاغذ رسم می شود. بعضی از دستگاه های فکس جدید می توانند مدارک دریافت شده را به جای کاغذ گرمایی روی کاغذ معمولی چاپ کنند

فکس های کامپیوتری

می توان مدار الکترونیکی کوچکی به کامپیوتر شخصی اضافه کرد که به کامپیوتر امکان دهد به صورت دستگاه فکس عمل کند. به این صورت می توان متن و تصویرهای موجود در کامپیوتر را به دستگاه فکسِ دیگری فرستاد یا متن و مدارکی را که روی صفحه نمایش کامپیوتر ظاهر می شود دریافت و در حافظه کامپیوتر ذخیره کرد یا آن را به کمک چاپگر کامپیوتر چاپ کرد.

تاریخچه

طرح اصلی فکس در 1902 در آلمان اختراع شد. تا سال ها از فکس عمدتاً در روزنامه ها برای دریافت سریع تصویر از سراسر جهان استفاده می شد. فکس های اداری از اوایل 1980 رایج شد.

منابع

دانشنامه کودکان و نوجوانان اکسفورد، چاپ ششم. تهران،: نشر نی، ١٣٨٨. ISBN 964-312-312-X (ج.٢)