رئوس مطالب خداناباوری

سرنویس‌ها و جستارهای زیر به عنوان مروری کلی و راهنمایی موضوعی برای خداناباوری است:

بی‌خدایی، رد اعتقاد به وجود خدایان است.^[۱] در حالت محدودتر، بی‌خدایی جایگاهی است که خدایان وجود ندارند.^[۲]^[۳] در حالت جامع‌تر، بی‌خدایی صرفاً فقدان باور به وجود خدایان است.^[۳]^[۴] بی‌خدایی در تقابل با خداباوری قرار دارد،^[۵]^[۶] که در حالت عمومی این باور است که حداقل یک خدا وجود دارد.^[۶]^[۷]

طبیعت بی‌خدایی

بی‌خدایی را می‌توان به عنوان هر یک از این موارد تعریف کرد:

یک فلسفه؛
یک باور؛
یک موضع؛ موضع‌گیری در مقابل یک برهان.

انواع بی‌خدایی

بی‌خدایی مثبت: گونه‌ای از بی‌خدایی که ادعا می‌کند هیچ خدایی وجود ندارد.^[۸] همچنین «بی‌خدایی قوی» نامیده می‌شود.
- بی‌خدایی صریح: «فقدان باور خداباوری در نتیجه انکار آگاهانه آن».^[۹]
بی‌خدایی منفی: به هر گونه نا-خداباوری به جز بی‌خدایی مثبت گفته می‌شود، که در آن فرد به وجود خدایی اعتقاد ندارد، بدون اینکه ادعا کند خدایی وجود ندارد.^[۸] همچنین «بی‌خدایی ضعیف» نامیده می‌شود.
- بی‌خدایی ضمنی: «فقدان باور خداباوری بدون انکار آگاهانه آن».^[۹]
  - بی‌خدایی ندانم‌گرا: موضع‌گیری فلسفی که هر دوی بی‌خدایی و ندانم‌گرایی را در بر می‌گیرد. بی‌خدایان ندانم‌گرا، بی‌خدا هستند زیرا باوری به وجود هیچ خدایی ندارد، و همچنین ندانم‌گرا هستند زیرا مدعی‌اند وجود خدا اصولاً قابل شناخته شدن نیست یا هنوز شناخته نشده‌است.

دلایل بی‌خدایی

«برهان‌های وجود نداشتن خدا»
- برهان اراده آزاد؛ می‌گوید که علم لایتناهی با اراده آزاد ناسازگار است، و هر تعریفی از خدا که هر دوی این خاصیت‌ها را داشته باشد ذاتاً متناقض است.^[۱۰]^[۱۱]^[۱۲] همچنین «پارادکس اراده آزاد» و «سرنوشت‌گرایی خداباورانه» نامیده شده‌است.
- برهان وحی‌های متناقض؛ می‌گوید خدا نامحتمل است زیرا بسیاری الهیدانان و معتقدان وفادار، وحی‌های متناقض و دوبه دو منحصر به فرد تولید کرده‌اند. این برهان عنوان می‌کند چون فردی که به او وحی نشده، تنها بر اساس ادعای موافقان وحی را یا باید بپذیرد یا رد کند، و چون هیچ راهی برای حل این ادعاهای متناقض به وسیله تحقیق وجود ندارد، احتیاط آن است که قضاوت تعلیق شود. همچنین این برهان «مشکل اجتناب از جهنم اشتباه» نامیده شده‌است.
- برهان اختفای الهی؛ بر این فرض که خدا وجود داشته باشد (و بخواهد انسان از وجودش آگاه باشد)، موقعیتی را به وجود می‌آورد که در آن هر فرد معقولی وجودش را باور کند؛ با این حال، خداناباوران معقول وجود دارند، و بنابراین، این وزنه‌ای علیه وجود خدا است. این برهان مدعی تناقضی است میان جهانی که وجود دارد، و جهانی که می‌بایست وجود می‌داشت، در صورتی که خدا یک سری خواسته‌های خاص به همراه قدرت انجام آن‌ها را داشت.
- برهان طراحی ضعیف؛ استدلال می‌کند که یک خدای آفریننده که قادر مطلق، دانای مطلق و خیر مطلق است، جانداران را با طراحی بهینه خواهد ساخت. موجودات زنده دارای خصیصه‌های کمتر از مطلوب هستند؛ بنابراین، یا خدا این موجودات را نساخته، یا خدا قادر مطلق، دانای مطلق و خیر مطلق نیست. این برهان همچنین «برهان بی‌غایتی» نامیده شده‌است.
- براهین ناسازگاری صفات الهی؛ گروهی از برهان‌ها که وجود موجودی با صفات و ویژگی‌های خدا را رد می‌کنند. این براهین ابتدا تعاریف و صفات رایج خدا را مطرح می‌کنند، سپس با نشان دادن ناسازگار بودن این صفات با هم و با واقعیت‌های جهان، خدا را ممتنع الوجود می‌دانند.
- پارادوکس قدرت مطلق؛ عنوان می‌کند: اگر موجودی بتواند هر کاری را انجام دهد، در این صورت باید قادر باشد وظیفه‌ای را ایجاد کند که از انجامش ناتوان باشد؛ بنابرین، این موجود نمی‌تواند هر کاری را انجام دهد. این پارادوکس معمولاً جهت تبیین نامحتملی وجود خدای قادر مطلق کاربرد دارد.
- مسئله شر؛ این پرسش که چگونه می‌توان شر را توضیح داد، اگر یک خدای خیر مطلق، قادر مطلق و دانای مطلق وجود دارد.^[۱۳]^[۱۴] برخی فیلسوفان مدعی‌اند موجودیت چنین خدایی و شر، منطقا ناسازگار یا بعید است.
- سرنوشت مطلع‌نشده؛ پرسش مبحث آخرت، در مورد سرنوشت نهایی کسانی که در معرض یک خداشناسی یا عقیده خاص قرار نگرفته‌اند و در نتیجه هیچ شانسی برای پذیرفتن آن ندارند. این برهان این سؤال را مطرح می‌کند که آیا کسانی که هیچ وقت از الزامات صادرشده از طریق وحی الهی آگاهی نیافته‌اند، به خاطر عدم پیروی از این الزامات مجازات خواهند شد؟
- مسئله دوزخ؛ مشکل اخلاقی با ادیانی که در آن وجهه جهنم بی‌رحمانه ابراز شده‌است، و در نتیجه مغایر با مفهوم یک خدای عادل، اخلاقی و خیراندیش است.^[۱۵]
شرط‌بندی بی‌خدا؛ به این شکل مطرح می‌شود که: «چه به خدا باور داشته یا نداشته باشید، شما بهتر است زندگی کنید و تلاش کنید آن را به مکان بهتری تبدیل نمایید. اگر خدایی وجود نداشت، شما ضرری نکرده‌اید و کسانیکه پشت سر گذاشتید از شما به نیکی یاد می‌کنند؛ و اگر خدای خیرخواهی وجود داشت، شما را بر اساس قابلیت‌ها و کارهایتان قضاوت می‌کند نه بر این اساس که به او معتقد بوده یا نبودید.»^[۱۶]
قوری چای راسل؛ تمثیلی که نخستین بار توسط فیلسوف، برتراند راسل به کار رفت، با این منظور که نشان دهد بار فلسفی اثبات بر دوش کسی است که ادعایی از نظر علمی ابطال‌ناپذیر مطرح می‌کند، نه بر دوش دیگران. راسل گفت اگر من مدعی می‌شدم که در منظومه شمسی میان زمین و مریخ یک قوری چینی دور خورشید می‌گردد، هیچ‌کس قادر نبود ادعای مرا رد کند، و غیر منطقی است که از دیگران بخواهم ثابت کنند من اشتباه می‌کنم. گاهی به نام «قوری آسمانی» یا «قوری کیهانی» شناخته می‌شود.
ناشناخت‌گرایی الهیاتی؛ این مدعی که زبان مذهبی، و به‌طور ویژه لغاتی مانند «خدا» از نظر ادراکی معنی‌دار نیستند. ناشناخت‌گرایان خداباوری، منتظر یک تعریف منسجم از خدا (یا هر موجود متافیزیکی که ادعا شده قابلیت بحث دارد) هستند، قبل از اینکه درگیر براهین له/علیه وجود خدا شوند.
گشایش بوئینگ ۷۴۷ غایی؛ برهانی ضد برهان نظم، که توسط ریچارد داوکینز مطرح شده‌است. تز اصلی این برهان این است که، برخلاف خلقت‌زایی ماوراءالطبیعه، تکامل به وسیله انتخاب طبیعی نیازمند پیش‌فرض‌های کمتری است، و در نتیجه طبق تیغ اوکهام، توضیح بهتری از فرضیه خدا است.

تاریخ بی‌خدایی

تاریخ بی‌خدایی
- بی‌خدایی نو
- بی‌خدایی دولتی

مفاهیم کلی بی‌خدایی

مواضع مرتبط

سازمان‌های بی‌خدایی

اتحاد جهانی بی‌خدا^[۱۷]
کلیسای شیطان^[۱۸]
جنبش روشن‌ها (Brights movement)
خردگرا جهانی (Rationalist International)
فدراسیون انسان‌گرای اروپایی (European Humanist Federation)
اتحادیه بین‌المللی غیر مذهبی و بی‌خدایان (International League of non-religious and atheists)
اتحادیه جهانی انسان‌گرا و اخلاق‌گرا (International Humanist and Ethical Union)

استرالیا

بنیاد بی‌خدای استرالیا (Atheist Foundation of Australia)
انجمن خردگرای استرالیا (Rationalist Society of Australia)
حزب سکولار استرالیا (Secular Party of Australia)

برزیل

انجمن زمین گرد (Sociedade da Terra Redonda)
لیگ انسان‌گرای سکولار برزیل (Secular Humanist League of Brazil)

کانادا

انسان‌گرا کانادا (Humanist Canada)
جنبش لائیسیته کبک (Mouvement laïque québécois)
مرکز جستار کانادا (Centre for Inquiry Canada)
انجمن اندیشه آزاد کانادا (Freethought Association of Canada)

آلمان

شورای مرکزی مسلمانان سابق (Central Council of Ex-Muslims)
لیگ آزاداندیشان آلمانی (German Freethinkers League)
بنیاد جوردانو برونو (Giordano Bruno Foundation)

ایسلند

سیدمنت (Sidmennt)

هند

انجمن خردگرای هندی (Indian Rationalist Association)
مرکز بی‌خدا (Atheist Centre)
انجمن علم و خردگرای هند (Science and Rationalists' Association of India)

اندونزی

خداناباوران اندونزیایی (Indonesian Atheists)

ایران

ایرلند

ایرلند بی‌خدا (Atheist Ireland)
انجمن خردگرای ایرلند (Humanist Association of Ireland)
هومانی (Humani organisation)

ایتالیا

اتحادیه ایتالیای ندانم‌گرایان و بی‌خدایان خردگرا (Union of Rationalist Atheists and Agnostics)

کویت

انجمن جوانان کویت (Youth Association of Kuwait)

نیوزیلند

جامعه خردگرای نیوزیلند (Humanist Society of New Zealand)
انجمن خردگرایان و انسان‌گرایان نیوزیلند (New Zealand Association of Rationalists and Humanists)

نروژ

انجمن انسان‌گرای نروژی (Norwegian Humanist Association)
جامعه بی‌دینان نروژی (Norwegian Heathen Society)

انگلستان

بنیاد خرد و دانش
انجمن سکولار ملی (National Secular Society)
انجمن انسان‌گرای بریتانیایی (British Humanist Association)
انجمن انسان‌گرای اسکاتلند (Humanist Society Scotland)
انجمن خردگرا (Rationalist Association)

ایالات متحده

پروژه خرد
بی‌خدایان آمریکایی
بنیاد خرد و دانش
بنیاد رهایی از دین
مرکز جستار (Center for Inquiry)
انجمن انسان‌گرای آمریکایی (American Humanist Association)
شورای انسان‌گرایی سکولار (Council for Secular Humanism)

انتشارات بی‌خدایی

The Encyclopedia of Unbelief
The New Encyclopedia of Unbelief

افراد اثرگذار بی‌خدایی

پانویس

↑
*Nielsen, Kai (2011). "Atheism". Encyclopædia Britannica. Retrieved 2011-12-06. Instead of saying that an atheist is someone who believes that it is false or probably false that there is a God, a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for the following reasons... : for an anthropomorphic God, the atheist rejects belief in God because it is false or probably false that there is a God; for a nonanthropomorphic God... because the concept of such a God is either meaningless, unintelligible, contradictory, incomprehensible, or incoherent; for the God portrayed by some modern or contemporary theologians or philosophers... because the concept of God in question is such that it merely masks an atheistic substance—e.g. , “God” is just another name for love, or … a symbolic term for moral ideals.
- Edwards, Paul (2005) [1967]. "Atheism". In Donald M. Borchert (ed.). The Encyclopedia of Philosophy. Vol. Vol. 1 (2nd ed.). MacMillan Reference USA (Gale). p. 359. ISBN 978-0-02-865780-6. On our definition, an 'atheist' is a person who rejects belief in God, regardless of whether or not his reason for the rejection is the claim that 'God exists' expresses a false proposition. People frequently adopt an attitude of rejection toward a position for reasons other than that it is a false proposition. It is common among contemporary philosophers, and indeed it was not uncommon in earlier centuries, to reject positions on the ground that they are meaningless. Sometimes, too, a theory is rejected on such grounds as that it is sterile or redundant or capricious, and there are many other considerations which in certain contexts are generally agreed to constitute good grounds for rejecting an assertion. {{cite encyclopedia}}: |volume= has extra text (help)(page 175 in 1967 edition)
↑ Rowe, William L. (1998). "Atheism". In Edward Craig (ed.). Routledge Encyclopedia of Philosophy. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-07310-3. Retrieved 2010-02-01. As commonly understood, atheism is the position that affirms the nonexistence of God. So an atheist is someone who disbelieves in God, whereas a theist is someone who believes in God. Another meaning of "atheism" is simply nonbelief in the existence of God, rather than positive belief in the nonexistence of God. …an atheist, in the broader sense of the term, is someone who disbelieves in every form of deity, not just the God of traditional Western theology.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ Simon Blackburn, ed. (2008). "atheism". The Oxford Dictionary of Philosophy (2008 ed.). Oxford: Oxford University Press. Retrieved 2011-12-05. Either the lack of belief that there exists a god, or the belief that there exists none. Sometimes thought itself to be more dogmatic than mere agnosticism, although atheists retort that everyone is an atheist about most gods, so they merely advance one step further.
↑
Religioustolerance.org's short article on Definitions of the term "Atheism" بایگانی‌شده در ۶ دسامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine suggests that there is no consensus on the definition of the term. Most dictionaries (see the OneLook query for "atheism") first list one of the more narrow definitions.
- Runes, Dagobert D.(editor) (1942 edition). Dictionary of Philosophy. New Jersey: Littlefield, Adams & Co. Philosophical Library. ISBN 0-06-463461-2. Retrieved 2011-04-09. (a) the belief that there is no God; (b) Some philosophers have been called "atheistic" because they have not held to a belief in a personal God. Atheism in this sense means "not theistic". The former meaning of the term is a literal rendering. The latter meaning is a less rigorous use of the term though widely current in the history of thought {{cite book}}: |first= has generic name (help); Check date values in: |year= (help) – entry by Vergilius Ferm
↑ "Definitions: Atheism". Department of Religious Studies, University of Alabama. Retrieved 2011-04-09.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ Oxford English Dictionary (2nd ed.). 1989. Belief in a deity, or deities, as opposed to atheism
↑ "Merriam-Webster Online Dictionary". Retrieved 2011-04-09. belief in the existence of a god or gods
↑ ^۸٫۰ ^۸٫۱ Flew, Antony (1976). "The Presumption of Atheism". The Presumption of Atheism, and other Philosophical Essays on God, Freedom, and Immortality. New York: Barnes and Noble. pp. 14ff. Archived from the original on 12 October 2005. Retrieved 2011-12-10. In this interpretation an atheist becomes: not someone who positively asserts the non-existence of God; but someone who is simply not a theist. Let us, for future ready reference, introduce the labels 'positive atheist' for the former and 'negative atheist' for the latter.
↑ ^۹٫۰ ^۹٫۱ Smith, George H. (1979). Atheism: The Case Against God. Buffalo, New York: Prometheus. pp. 13–18. ISBN 0-87975-124-X. Archived from the original on 31 August 2000. Retrieved 19 June 2012.
↑ See the various controversies on God's Omniscience, and in particular on the critical notion of Foreknowledge
↑ Stanford Encyclopedia of Philosophy, Foreknowledge and Free Will
↑ Internet Encyclopedia of Philosophy, Foreknowledge and Free Will
↑ The Stanford Encyclopedia of Philosophy, "The Problem of Evil", Michael Tooley
↑ The Internet Encyclopedia of Philosophy, "The Evidential Problem of Evil", Nick Trakakis
↑ Kvanvig, Jonathan L. (1994). The Problem of Hell. Oxford University Press, USA. pp. 24. ISBN 0-19-508487-X.
↑ «Atheist's Wager». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ مارس ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۲.
↑ Atheist Alliance International website, 2008 (Accessed 18 june 2012)
↑ https://www.churchofsatan.com/
↑ سکولارهای سبز

پیوند به بیرون

رئوس مطالب به صورت نقشه ذهنی، در wikimindmap.com

[Nielsen-EB-1] *Nielsen, Kai (2011). "Atheism". Encyclopædia Britannica. Retrieved 2011-12-06. Instead of saying that an atheist is someone who believes that it is false or probably false that there is a God, a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for the following reasons... : for an anthropomorphic God, the atheist rejects belief in God because it is false or probably false that there is a God; for a nonanthropomorphic God... because the concept of such a God is either meaningless, unintelligible, contradictory, incomprehensible, or incoherent; for the God portrayed by some modern or contemporary theologians or philosophers... because the concept of God in question is such that it merely masks an atheistic substance—e.g. , “God” is just another name for love, or … a symbolic term for moral ideals.
Edwards, Paul (2005) [1967]. "Atheism". In Donald M. Borchert (ed.). The Encyclopedia of Philosophy. Vol. Vol. 1 (2nd ed.). MacMillan Reference USA (Gale). p. 359. ISBN 978-0-02-865780-6. On our definition, an 'atheist' is a person who rejects belief in God, regardless of whether or not his reason for the rejection is the claim that 'God exists' expresses a false proposition. People frequently adopt an attitude of rejection toward a position for reasons other than that it is a false proposition. It is common among contemporary philosophers, and indeed it was not uncommon in earlier centuries, to reject positions on the ground that they are meaningless. Sometimes, too, a theory is rejected on such grounds as that it is sterile or redundant or capricious, and there are many other considerations which in certain contexts are generally agreed to constitute good grounds for rejecting an assertion. {{cite encyclopedia}}: |volume= has extra text (help)(page 175 in 1967 edition)

[2] Edwards, Paul (2005) [1967]. "Atheism". In Donald M. Borchert (ed.). The Encyclopedia of Philosophy. Vol. Vol. 1 (2nd ed.). MacMillan Reference USA (Gale). p. 359. ISBN 978-0-02-865780-6. On our definition, an 'atheist' is a person who rejects belief in God, regardless of whether or not his reason for the rejection is the claim that 'God exists' expresses a false proposition. People frequently adopt an attitude of rejection toward a position for reasons other than that it is a false proposition. It is common among contemporary philosophers, and indeed it was not uncommon in earlier centuries, to reject positions on the ground that they are meaningless. Sometimes, too, a theory is rejected on such grounds as that it is sterile or redundant or capricious, and there are many other considerations which in certain contexts are generally agreed to constitute good grounds for rejecting an assertion. {{cite encyclopedia}}: |volume= has extra text (help)(page 175 in 1967 edition)

[RoweRoutledge-2] Rowe, William L. (1998). "Atheism". In Edward Craig (ed.). Routledge Encyclopedia of Philosophy. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-07310-3. Retrieved 2010-02-01. As commonly understood, atheism is the position that affirms the nonexistence of God. So an atheist is someone who disbelieves in God, whereas a theist is someone who believes in God. Another meaning of "atheism" is simply nonbelief in the existence of God, rather than positive belief in the nonexistence of God. …an atheist, in the broader sense of the term, is someone who disbelieves in every form of deity, not just the God of traditional Western theology.

[oxdicphil-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ Simon Blackburn, ed. (2008). "atheism". The Oxford Dictionary of Philosophy (2008 ed.). Oxford: Oxford University Press. Retrieved 2011-12-05. Either the lack of belief that there exists a god, or the belief that there exists none. Sometimes thought itself to be more dogmatic than mere agnosticism, although atheists retort that everyone is an atheist about most gods, so they merely advance one step further.

[religioustolerance-4] Religioustolerance.org's short article on Definitions of the term "Atheism" بایگانی‌شده در ۶ دسامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine suggests that there is no consensus on the definition of the term. Most dictionaries (see the OneLook query for "atheism") first list one of the more narrow definitions.
Runes, Dagobert D.(editor) (1942 edition). Dictionary of Philosophy. New Jersey: Littlefield, Adams & Co. Philosophical Library. ISBN 0-06-463461-2. Retrieved 2011-04-09. (a) the belief that there is no God; (b) Some philosophers have been called "atheistic" because they have not held to a belief in a personal God. Atheism in this sense means "not theistic". The former meaning of the term is a literal rendering. The latter meaning is a less rigorous use of the term though widely current in the history of thought {{cite book}}: |first= has generic name (help); Check date values in: |year= (help) – entry by Vergilius Ferm

[6] Runes, Dagobert D.(editor) (1942 edition). Dictionary of Philosophy. New Jersey: Littlefield, Adams & Co. Philosophical Library. ISBN 0-06-463461-2. Retrieved 2011-04-09. (a) the belief that there is no God; (b) Some philosophers have been called "atheistic" because they have not held to a belief in a personal God. Atheism in this sense means "not theistic". The former meaning of the term is a literal rendering. The latter meaning is a less rigorous use of the term though widely current in the history of thought {{cite book}}: |first= has generic name (help); Check date values in: |year= (help) – entry by Vergilius Ferm

[reldef-5] "Definitions: Atheism". Department of Religious Studies, University of Alabama. Retrieved 2011-04-09.

[OED-theism-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ Oxford English Dictionary (2nd ed.). 1989. Belief in a deity, or deities, as opposed to atheism

[7] "Merriam-Webster Online Dictionary". Retrieved 2011-04-09. belief in the existence of a god or gods

[Flew1976-8] ۸٫۰ ^۸٫۱ Flew, Antony (1976). "The Presumption of Atheism". The Presumption of Atheism, and other Philosophical Essays on God, Freedom, and Immortality. New York: Barnes and Noble. pp. 14ff. Archived from the original on 12 October 2005. Retrieved 2011-12-10. In this interpretation an atheist becomes: not someone who positively asserts the non-existence of God; but someone who is simply not a theist. Let us, for future ready reference, introduce the labels 'positive atheist' for the former and 'negative atheist' for the latter.

[smith-9] ۹٫۰ ^۹٫۱ Smith, George H. (1979). Atheism: The Case Against God. Buffalo, New York: Prometheus. pp. 13–18. ISBN 0-87975-124-X. Archived from the original on 31 August 2000. Retrieved 19 June 2012.

[10] See the various controversies on God's Omniscience, and in particular on the critical notion of Foreknowledge

[stanford-11] Stanford Encyclopedia of Philosophy, Foreknowledge and Free Will

[iep-12] Internet Encyclopedia of Philosophy, Foreknowledge and Free Will

[Stanford-13] The Stanford Encyclopedia of Philosophy, "The Problem of Evil", Michael Tooley

[IepEvidential-14] The Internet Encyclopedia of Philosophy, "The Evidential Problem of Evil", Nick Trakakis

[15] Kvanvig, Jonathan L. (1994). The Problem of Hell. Oxford University Press, USA. pp. 24. ISBN 0-19-508487-X.

[AW-16] «Atheist's Wager». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ مارس ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۲.

[17] Atheist Alliance International website, 2008 (Accessed 18 june 2012)

[18] ttps://www.churchofsatan.com/

[19] سکولارهای سبز

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]