تصفیه فاضلاب

یک مرکز تصفیه فاضلاب در اورگن آمریکا

تصفیه فاضلاب فرایند زدودن آلاینده‌ها از پساب، به‌ویژه فاضلاب خانگی است که شامل فرایندهای شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی برای زدودن این آلاینده‌ها و تأمین فاضلاب تصفیه شده که برای محیط زیست بی‌خطر است، می‌باشد. معمولاً یکی از محصولات تصفیه فاضلاب، زباله نیمه‌جامد است که لجن فاضلاب نامیده می‌شود که نیازمند تصفیه جداگانه پیش از دفن یا استفاده است.

منشأ پساب

پساب به وسیلهٔ مراکز مسکونی، صنعتی، تجاری و اداری تولید می‌شود. پساب خانگی شامل زهکشی توالت، حمام، دوش، آشپزخانه و روشویی است. در بیشتر موارد، پساب شامل زبالهٔ مایع صنعتی و تجاری نیز هست. جداسازی پساب خانگی به آب خاکستری و آب سیاه در جوامع پیشرفته رو به افزایش است. از آب خاکستری تصفیه شده می‌توان برای آبیاری گیاهان یا فلاش توالت استفاده کرد.

اختلاط پساب و آب باران

ممکن است که آب باران نیز در سامانه فاضلاب وارد شود. چنین سامانه‌ای را سامانه تصفیه مختلط می‌نامند. این طراحی در آغاز ساخت سامانه‌های فاضلاب متداول بود. سامانهٔ مختلط نیاز به تأسیسات بزرگتر و هزینهٔ بیشتر دارد. افزایش ناگهانی جریان ناشی از بارندگی ممکن است باعث پر شدن و سرریز کردن شود. در جوامع شهری از میانهٔ سدهٔ بیستم میلادی، سامانه‌های جداگانه برای آب باران و فاضلاب ساخته می‌شود؛ زیرا بارندگی جریان‌های با دبی مختلف ایجاد می‌کند که کارایی تصفیه‌خانهٔ فاضلاب را کاهش می‌دهد.

پساب صنعتی

در برخی از کشورهای پیشرفته، یک تصفیهٔ اولیه روی پساب صنعتی انجام می‌شود تا بار آلودگی آن را پیش از مخلوط شدن با فاضلاب خانگی کاهش دهد. این فرایند، تصفیه فاضلاب صنعتی نامیده می‌شود. پساب صنعتی ممکن است حاوی موادی باشد که با روش‌های معمول تصفیه، زدوده نشوند. هم‌چنین یکنواخت نبودن جریان پساب صنعتی به دلیل چرخه‌های تولید، می‌تواند تنظیمات تصفیهٔ بیولوژیکی از جمله فرایند لجن فعال را به هم بریزد.

فرایند تصفیه

مقدمه

جمع‌آوری و تصفیهٔ فاضلاب، تابع استانداردها و قواعد محلی و کشوری است.

تصفیهٔ فاضلاب عموماً از سه مرحله تشکیل می‌شود که تصفیهٔ اولیه، ثانویه و ثالثه نامیده می‌شوند.

فرآیندهای پرکاربرد

لجن فعال متعارف

در این سیستم، فاضلاب آشغالگیری و دانه‌گیری شده پس از عبور از واحد ته نشینی اولیه، وارد واحد هوادهی می‌شود و پس از آن به منظور جداسازی لخته‌های بیولوژیکی تشکیل شده، به واحد ته نشینی راه می یابد و بخشی از لجن ته نشین شده به منظور تأمین بیومس سلولی در واحد هوادهی مجدداً به این واحد برگشت داده می‌شود. این فرایند معمولاً برای فاضلاب‌های با قدرت کم استفاده می‌شود و زمان ماند در این سیستم‌ها معمولاً کوتاه می‌باشد.

هوادهی گسترده

این فرآیند در حقیقت یکی از پرکاربردترین و مؤثرترین از اصلاحات لجن فعال است که از ویژگی‌های بارز این سیستم زمان ماند طولانی و تثبیت نسبتاً کامل جامدات آلی می‌باشد. در ابتدا این سیستم برای تصفیه جریان فاضلاب تولیدی جوامع کوچک مسکونی مورد استفاده قرار می گرفت. مدت زمان هوادهی در این سیستم بین ۱۸ تا ۳۶ ساعت می‌باشد و مقدار لجن حاصل از این فرایند نسبتا کم و از نظر کیفیت بیولوژیکی تثبیت شده تر نسبت به فرایندهای مشابه می‌باشد.

روش‌های تصفیه فاضلاب

1.روش‌های فیزیکی

2.روش‌های شیمیایی

3.روش‌های بیولوژیکی

روش‌های فیزیکی شامل آشغالگیری، دانه‌گیری، فیلتراسیون و ته‌نشینی می‌باشد. روش شیمیایی شامل انعقاد و لخته‌سازی، تبادل یون و تنظیم pH می‌باشد. روش‌های شیمیایی نسبت به روش‌های فیزیکی پیچیده تر و هزینه بر بوده و همچنین از لحاظ هزینه خرید و نگهداری مواد شیمیایی و بهره‌برداری نیز مناسب نیستند. به همین دلایل سعی می‌شود حتی الامکان از این روش برای حذف آلاینده‌ها استفاده نشود. در فرآیند بیولوژیکی با توجه به کیفیت فاضلاب از یکی از روش‌های هوازی یا بی‌هوازی و یا هر دو استفاده می‌شود.

گندانبار یا سپتیک تانک

گندانبار یا سپتیک تانک را می‌توان از یکی از اجزاء ابتدایی و کلیدی سیستم‌های تصفیه فاضلاب به حساب آورد. در اصل تانک برای متقاضیانی که امکان فضایی و یا امکان مالی اجرای تصفیه خانه فاضلاب را ندارند، کاربرد دارد. داخل سپتیک تانک‌ها با توجه به زمان ماند فرایندهای فیزیکی و بیولوژیکی تصفیه فاضلاب انجام می‌گیرد. فرایندهایی که انجام می گردد، شامل فرایندهای ته نشینی، شناور سازی، فرایندهای بیهوازی بیولوژیکی می‌باشند. با انجام فرایندهای مذکور بخش بزرگی از آلودگی موجود در فاضلاب داخل سپتیک تانک کاهش می یابد. به دلیل جلوگیری از اختلال در عملکرد سپتیک تانک بهتر است از ورود مواد زیر به داخل سپتیک تانک جلوگیری به عمل آید:

• روغن و چربی ها
• الیاف‌های کاغذی
• پوشک و پد بهداشتی
• موادی نظیر حلال‌ها ، رنگ ها، سموم کشاورزی و شیمیایی

نکته! ورود این‌گونه مواد به داخل سپتیک تانک به همراه فاضلاب باعث گرفتگی لوله‌ها و اختلال در کامل شدن فرایندهای داخل سپتیک تانک می‌شود.

جستارهای وابسته

• مدیریت پسماند
• آلودگی آب
• مجرای فاضلاب