لیگ برتر والیبال مردان ایران

لیگ برتر والیبال ایران

ورزش	والیبال
بنیان‌گذاری	از ۱۹۷۵ به‌طور رسمی از ۱۹۹۷ به شکل فعلی از ۲۰۱۲ با تغییرات گسترده
شمار تیم‌ها	۱۴
کشور	ایران
تازه‌ترین قهرمان	فولاد سیرجان ایرانیان (دومین قهرمانی)
بیشترین قهرمانی	پیکان تهران
شریک(ـان) تلویزیونی	شبکه سه شبکه ورزش [[]]
صعود به	والیبال قهرمانی باشگاه‌های آسیا
سقوط به	لیگ دسته یک
وبگاه رسمی	Volleyball.ir

لیگ برتر والیبال ایران یک لیگ حرفه‌ای والیبال است که میان تیم‌های ایرانی توسط فدراسیون والیبال ایران برگزار می‌شود، سوپرلیگ والیبال ایران بالاترین سطح مسابقات باشگاهی والیبال در ایران است. لیگ باشگاهی والیبال ایران در دوره پهلوی و از سال ۱۳۵۴ با عنوان جام پاسارگاد آغاز شد و برای ۳ دوره پیش از انقلاب ۱۳۵۷ برگزار شد. باشگاه دخانیات تهران در اولین دوره این مسابقات به قهرمانی ایران رسید. از سال ۱۳۶۹ به شکل فعلی آغاز شده و از سال ۱۳۸۷ با شرکت ۱۱ تیم برگزار می‌شود. موفق‌ترین تیم‌ها، تیم پیکان تهران با ۱۲ قهرمانی، صنام با ۴ قهرمانی، بانک سرمایه با ۳ قهرمانی و تیم‌های شهرداری ورامین، کاله مازندران،فولاد سیرجان ایرانیان،شهداب یزد،استقلال تهران، بنیاد شهید تهران و فجر سپاه تهران هر کدام با ۲ قهرمانی ، به ترتیب موفق‌ترین تیم‌های ادوارهای سوپر لیگ والیبال ایران هستند. تیم اول لیگ به مسابقات قهرمانی باشگاه‌های آسیا راه می‌یابد.

پیشینه

تصویر تیم دخانیات تهران قهرمان اولین دوره جام پاسارگاد، قبل از بازی دور رفت مقابل پرسپولیس تهران. این بازی را دخانیات ۳ بر صفر پیروز شد. تصویر از مجله دنیای ورزش شماره ۲۶۸.

اولین دوره لیگ والیبال ایران در سال ۱۳۵۴ به همت ابراهیم نعمتی اولین داور بین‌المللی والیبال ایران با عنوان جام پاسارگاد در زمان ریاست فرهاد مسعودی بر فدراسیون والیبال ایران با حضور ۱۲ تیم برگزار شد که در انتها دخانیات تهران قهرمان شد تا نامش به عنوان نخستین قهرمان لبگ حرفه‌ای ایران ثبت شود، دو نشریه قدیمی نیز رویکرد ایده‌آلی برای انعکاس هفتگی لیگ داشتند. این جام در سال ۱۳۵۵ با همان تعداد تیم ادامه یافت که این بار تاج تهران قهرمان شد. در سال ۱۳۵۶ مسابقات با شرکت ۱۰ تیم آغاز و در سال ۱۳۵۷ پایان یافت و استقلال بار دیگر بر سکوی اول تکیه زد. در سال ۱۳۵۷ با اوج‌گیری انقلاب اسلامی ایران تشکیلات ورزش و والیبال دستخوش تغییراتی شد و لیگ تعطیل شد.

مسابقات والیبال حذفی باشگاه‌های ایران نیز در کنار لیگ برگزار می‌شده‌است که در سال ۱۳۵۶ این مسابقات با عنوان جام ستاره‌ها برگزار شد که در آن تیم والیبال تاج پس از شکست دادن تیم ایرانا به مقام قهرمانی دست یافت. در سال ۱۳۶۸ اولین دوره جام حذفی باشگاه‌های والیبال ایران پس از انقلاب در زمان پرویز خاکی رئیس وقت فدراسیون والیبال انجام گرفت که استقلال تهران با غلبه بر تیم نئوپان گنبد قهرمان شد.

آن زمان والیبال ایران وضعیت اسف باری داشت ولی در مسابقات حذفی کشور وقتی تیمهای استقلال و پرسپولیس در دو دیدار رفت و برگشت به مصاف هم رفتند بیش از ۵ پنج هزار نفر در سالن هفت تیر حضور داشتند. که رکوردی عجیب برای والیبال ضعیف ایران بود.

دوران ریاست پرویز خاکی از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۶۸ بود و مسابقات والیبال ایران به صورت استانی انجام می‌شد که تهران قهرمان سه دوره لقب گرفت.

اواخر سال ۱۳۶۸ با انتصاب محمدرضا یزدانی‌خرم به ریاست والیبال در دوره ریاست حسن غفوری فرد بر سازمان تربیت بدنی تحولات اساسی در ساختار والیبال به وجود آمد و لیگ برتر والیبال به مسئولیت رضا هدایتی هفتمین داور جهانی والیبال راه‌اندازی شد. پس از حمله عراق به ایران و آغاز جنگ از ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ لیگ برتر والیبال ایران به مدت ۱۲ سال برگزار نشد تا اینکه در سال ۱۳۶۹ چهارمین دوره این رقابت‌ها با حضور ۱۰ تیم به صورت دوره‌ای برگزار شد . از سال ۱۹۷۹ در جام موسوم به صلح رقابت‌های والیبال باشگاهی در ایران وارد فاز جدیدی شد که هر روز تکامل بیشتری یافت. از سال ۱۳۶۹ لیگ برتر والیبال با شرکت ۱۰ تیم با عنوان جام فجر شروع شد و تا سال ۱۳۷۷ که با این نام انجام می‌شد هر سال تعداد تیم‌ها به صورت عجیبی زیاد یا کم می‌شد. با وجود آنکه گاهی تعداد تیمها یه ٩،،، ٨ و حتی به ٧ رسید اما فدراسیون به بهانه‌ی نرسیدن تعداد تیمها به حدنصاب، لیگ را تعطیل نکرد.

در سال ۱۳۸۳ لیگ والیبال ١٨ تیمی شد و به مدت پنج سال ادامه یافت، سال سال ۱۳۸۸ مسابقات به ۱۶ تیم کاهش یافت و با نام جام وحدت پیگیری شد. در سال ۱۳۸۹ که لیگ به صورت قانونی، حرفه ای شد، با حضور ۱۲ تیم تا ۱۳۹۲ ادامه یافت. سال ۱۳۹۳ تصمبم بر آن شد که لیگ با ۱۴ تیم در دو گروه هفت تیمی انجام شود ولی تیمها از این روش استقبال نکردند و عمر آن یکسال بیشتر نبود. در نهایت از سال ١٣٩۴ لیگ برتر والیبال با ١۴ تیم در یک گروه برگزار میشود. از آنجا که فدراسیون والیبال اولین فدراسیونی بود که مسابقات باشگاهی خودش را تحت عنوان «لیگ برتر» برگزار کرد و بعد از برگزاری رقابت‌ها به این شیوه بوذدر دیگر فدراسیون‌ها هم فراگیر شد. در حال حاضر هر سال سوپر لیگ ایران به نام‌های مختلف یا همان پسوند نامگذاری می‌شود.

در مجموع باید گفت در دوران رکود و نگاه سرد به والیبال و در شرایطی که بالاترین افتخار گرفتن یک ست از پاکستان بود، ابتدا حضور مدیران مجرب و کاربلد و از همه مهمتر دلسوز و پرتلاش و راه اندازی هرساله‌ی لیگ به هر نحو ممکن و با هر تعداد تیم مسابقات والیبال به گونه ای شکوفا شدکه حیرت آور بود. لازم است اشاره کنیم به تلاش معمار والیبال نوین ایران مرحوم محمدرضا یزدانی خرم که در کنار راه اندازی لیگ، با استعدادیابی در شهرها و روستاها و معرفی آنها به باشگاه ها چنان بنای والیبال را محکم و استوار قرار داد که نتیجه‌ی آن شد بزرگی والیبال ایران در جهان.

رقابت‌ها

جام پاسارگاد

دوره	فصل	قهرمان	نایب‌قهرمان	جایگاه سوم
۱	۱۳۵۴	دخانیات تهران	پرسپولیس تهران	تاج تهران
۲	۱۳۵۵	تاج تهران	پرسپولیس تهران	ذوب آهن اصفهان
۳	۱۳۵۶	تاج تهران	ایرانا تهران	لیفتراک‌سازی تبریز
–	۱۳۵۷- ۱۳۶۸	لیگ ملی وجود نداشت و تنها لیگ‌های استانی برگزار می‌شد. (به خاطر انقلاب ایران و جنگ ایران و عراق)

دسته‌یک

دوره	فصل	قهرمان	نایب‌قهرمان	جایگاه سوم
۴	۱۳۶۹	بنیاد شهید تهران	بانک ملی تهران	بانک ساری
۵	۱۳۷۰	بنیاد شهید تهران	بانک ملی تهران	بانک تجارت تهران
۶	۱۳۷۱	بانک ملی تهران	بانک تجارت تهران	ذوب آهن اصفهان
۷	۱۳۷۲	آبگینه قزوین	بانک ملی تهران	بانک تجارت تهران
۸	۱۳۷۳	فجر سپاه تهران	فولاد خوزستان	ریخته‌گری تبریز
۹	۱۳۷۴	فجر سپاه تهران	پرسپولیس تهران	ذوب آهن اصفهان
۱۰	۱۳۷۵	پیکان تهران	ذوب آهن اصفهان	فجر سپاه تهران

لیگ برتر

دوره	فصل	قهرمان	نایب‌قهرمان	جایگاه سوم
۱۱	۱۳۷۶	پیکان تهران	ذوب آهن اصفهان	آبگینه قزوین
۱۲	۱۳۷۷	پیکان تهران	صنام تهران	ذوب آهن اصفهان
۱۳	۱۳۷۸	پیکان تهران	موتوژن تبریز	صنام تهران
۱۴	۱۳۷۹	صنام تهران	پیکان تهران	ابومسلم خراسان
۱۵	۱۳۸۰	صنام تهران	پیکان تهران	پاس تهران
۱۶	۱۳۸۱	پیکان تهران	صنام تهران	پاس تهران
۱۷	۱۳۸۲	صنام تهران	پیکان تهران	پگاه ارومیه
۱۸	۱۳۸۳	صنام تهران	پگاه ارومیه	پیکان تهران
۱۹	۱۳۸۴	پیکان تهران	سایپا تهران	آذرپیام ارتباطات ارومیه
۲۰	۱۳۸۵	پیکان تهران	گل‌گهر سیرجان	سایپا تهران
۲۱	۱۳۸۶	پیکان تهران	سایپا تهران	پگاه ارومیه
۲۲	۱۳۸۷	پیکان تهران	سایپا تهران	فولاد ارومیه بیم مازندران
۲۳	۱۳۸۸	پیکان تهران	سایپا کرج	کاله مازندران
۲۴	۱۳۸۹	پیکان تهران	سایپا البرز	کاله مازندران
۲۵	۱۳۹۰	کاله مازندران	سایپا البرز	پیکان تهران شهرداری ارومیه
۲۶	۱۳۹۱	کاله مازندران	متین ورامین	پیکان تهران
۲۷	۱۳۹۲	متین ورامین	کاله مازندران	شهرداری ارومیه
۲۸	۱۳۹۳	پیکان تهران	شهرداری ارومیه	شهرداری تبریز
۲۹	۱۳۹۴	بانک سرمایه تهران	پیکان تهران	شهرداری ارومیه ثامن‌الحجج خراسان
۳۰	۱۳۹۵	بانک سرمایه تهران	پیکان تهران	شهرداری ارومیه
۳۱	۱۳۹۶	بانک سرمایه تهران	خاتم اردکان	پیکان تهران شهرداری تبریز
۳۲	۱۳۹۷	شهرداری ورامین	سایپا تهران	پیام خراسان کاله مازندران
۳۳	۱۳۹۸	لیگ نیمه کاره ماند. (به علت همه گیری بیماری کووید–۱۹ در ایران)
۳۴	۱۳۹۹	فولاد سیرجان ایرانیان	شهرداری ارومیه	هراز آمل سپاهان اصفهان
۳۵	۱۴۰۰	مقاومت شهداب یزد	پیکان	فولاد سیرجان ایرانیان، سپاهان اصفهان
۳۶	۱۴۰۱	مقاومت شهداب یزد	هراز آمل	پاس گرگان، پیکان
۳۷	۱۴۰۲	فولاد سیرجان ایرانیان	مقاومت شهداب یزد	شهرداری ارومیه، پیکان

رده‌بندی باشگاه‌ها بر اساس عنوان

}

• در سال‌های ۱۳۹۰، ۱۳۹۴، ۱۳۹۶، ۱۳۹۷ و ۱۳۹۹ الی ۱۴۰۲ عنوان سوم مشترک برای دو تیم در نظر گرفته شده است.
• تیم شهرداری ارومیه قبلاً با نام پگاه ارومیه در لیگ حضور داشت.

رده‌بندی باشگاه‌ها بر اساس بیشترین قهرمانی

باشگاه	قهرمانی	نایب‌قهرمانی	سال‌های قهرمانی	سال‌های نایب‌قهرمانی
پیکان تهران	۱۲	۶	۱۳۷۵، ۱۳۷۶، ۱۳۷۷، ۱۳۷۸، ۱۳۸۱، ۱۳۸۴، ۱۳۸۵، ۱۳۸۶، ۱۳۸۷، ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۳	۱۳۷۹، ۱۳۸۰، ۱۳۸۲، ۱۳۹۴، ۱۳۹۵، ۱۴۰۰
صنام تهران	۴	۲	۱۳۷۹، ۱۳۸۰، ۱۳۸۲، ۱۳۸۳	۱۳۷۷، ۱۳۸۱
بانک سرمایه تهران	۳	۰	۱۳۹۴، ۱۳۹۵، ۱۳۹۶	–
کاله مازندران	۲	۱	۱۳۹۰، ۱۳۹۱	۱۳۹۲
شهرداری ورامین	۲	۱	۱۳۹۲، ۱۳۹۷	۱۳۹۱
استقلال تهران	۲	۰	۱۳۵۵، ۱۳۵۶	–
بنیاد شهید تهران	۲	۰	۱۳۶۹، ۱۳۷۰	–
فجر سپاه تهران	۲	۰	۱۳۷۳، ۱۳۷۴	–
مقاومت شهداب یزد	۲	۰	۱۴۰۰،۱۴۰۱	–
بانک ملی تهران	۱	۳	۱۳۷۱	۱۳۶۹، ۱۳۷۰، ۱۳۷۲
دخانیات تهران	۱	۰	۱۳۵۴	–
آبگینه قزوین	۱	۰	۱۳۷۲	–
فولاد سیرجان ایرانیان	۱	۰	۱۳۹۹	–
سایپا تهران	۰	۷	–	۱۳۸۴، ۱۳۸۶، ۱۳۸۷، ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۰، ۱۳۹۷
پرسپولیس تهران	۰	۳	–	۱۳۵۴، ۱۳۵۵، ۱۳۷۴
شهرداری ارومیه	۰	٣	–	۱۳۸۳، ۱۳۹۳، ۱۳۹۹
ذوب آهن اصفهان	۰	۲	–	۱۳۷۵، ۱۳۷۶
ایرانا تهران	۰	۱	–	۱۳۵۶
بانک تجارت تهران	۰	۱	–	۱۳۷۱
فولاد خوزستان	۰	۱	–	۱۳۷۳
موتوژن تبریز	۰	۱	–	۱۳۷۸
گل گهر سیرجان	۰	۱	–	۱۳۸۵
خاتم اردکان	۰	۱	–	۱۳۹۶
هراز آمل	۰	۱	–	۱۴۰۱

تیم	تعداد برد	باخت متوالی بعد از برد
صنام	۱۶	۰
پیکان	۲۶	۲
پیکان	۲۱	۵
پیکان	۱۳	۱
کاله	۱۰	۱
شهرداری ورامین	۹	۱

تعداد تیم‌ها

از سال ۱۳۶۹ که رقابت‌ها دوباره بعد از توقف ۱۲ ساله آغاز شد، لیگ برتر تا کنون به طور پیاپی ادامه یافته است. در سال‌های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۴ و ۱۳۷۶ (پنج دوره) این رقابت‌ها با هشت تیم برگزار شده است. از نظر تعداد تیم‌های شرکت کننده، کم‌ترین تعداد در دوره دوازدهم یعنی سال ۱۳۷۷ بوده است که رقابت‌ها با حضور هفت تیم برگزار شد و بیش‌ترین حضور تیم‌ها نیز در دوره هجدهم در سال ۱۳۸۳ که رقابت‌‌ها با حضور ۱۸ تیم برگزار شد. در حال حاضر ۱۴ تیم در لیگ برتر والیبال ایران حضور دارند.

عنوان‌ها بر اساس استان

	استان	قهرمان	نایب‌قهرمان	سوم
۱	تهران	۲۹	۲۰	۱۲
۲	مازندران	۲	۱	۵
۳	یزد	۲	۲	-
۴	کرمان	١	۱	-
۵	قزوین	۱	-	۱
۶	البرز	-	۳	-
۷	آذربایجان غربی	-	٣	۸
۸	اصفهان	-	۲	۴
۹	آذربایجان شرقی	-	۱	۴
۱۰	خوزستان	-	۱	-
۱۱	خراسان رضوی	-	-	۳

رده‌بندی مربیان بر اساس قهرمانی

	نام	قهرمانی	نایب قهرمانی	سومی
۱	مصطفی کارخانه	۱۰	۲	۱
۲	حسینعلی مهرانپور	۵	۰	۱
۳	مهدی صابرپور	۳	۱	۱
۴	محمد حیدرخان	۳	۰	۰
۵	پیمان اکبری	۲	۴	۲
۶	بهروز عطایی	۲	۱	۴
۷	فاروق فخرالدینی	۲	۰	۰
۸	علیرضا معمری	۲	۰	۰
۹	احمد پورکاشیان	۲	۰	۰
۱۰	عزیز پرتوی	۲	۰	۰
۱۱	دانیله بانیولی	۱	۰	۰
۱۲	رحمان محمدی‌راد	۱	۰	۰
۱۳	محمود دلاورخان	١	۰	٠
۱۴	محمدرضا تندروان	١	۰	٠
۱۵	حسن کبیری	١	۰	٠
۱۵	پرویز کاظمی حسین حسینی	١	۰	٠
۱۷	جبار قوچان‌نژاد	۰	۰	۱

قوانین

قوانین جدید نقل و انتقالات، محرومیت، پلی آف در سال ۹۳–۱۳۹۲:

• بازیکنان دو ساله: از سال آینده به بعد باشگاه‌ها تنها مجاز به قرارداد دو ساله با بازیکنانی هستند که زیر ۲۸ سال سن دارند و در صورت فسخ آن دیگر زیانی متوجه باشگاه یا بازیکن نیست. تا امسال اگر بازیکن یا باشگاه قرار داد فسخ می‌کرد باید ۳۰ درصد زیان می‌داد.
• بازیکنان سرباز: بازیکنان سرباز در اختیار فدراسیون والیبال هستند و اولویت نخست فدراسیون برای تعیین باشگاه آنان، باشگاهی است که قبل از شروع سربازی با آن‌ها قرارداد داشته‌اند. هر زمانی مدت سربازی این بازیکنان تمام شود، آنان بازیکن آزاد محسوب می‌شوند.
• پلی آف لیگ برتر: هشت تیم از مرحله مقدماتی لیگ برتر سال ۱۳۹۲ به مرحله پلی آف صعود می‌کنند و مرحله نهایی پلی اف با حضور چهار تیم برتر به صورت متمرکز در سالن دوازده هزار نفری آزادی برگزار خواهد شد.
• بازیکنان مصدوم: اگر بازیکنان تا قبل از نیم فصل اول مصدوم شوند، باشگاه‌ها مجاز به جذب یک بازیکن جایگزین از بازیکنان آزاد هستند. اگر بازیکنان مصدوم بعد از نیم فصل آماده حضور در مسابقات شوند، بازیکن آزاد محسوب می‌شوند و هم باشگاه قبلی و هم باشگاه جدید می‌توانند آنان را جذب کنند.
• بازیکنانی که با دو باشگاه یا بیشتر قرارداد دارند: از سال آینده هر بازیکنی که با دو باشگاه یا بیشتر قرارداد داشته باشد، این بازیکنان بدون مطرح در کمیته انضباطی به مدت یک سال از حضور در مسابقات محروم می‌شوند.
• آخرین مهلت ثبت قراردادها: باشگاه‌های لیگ برتر تا ۱۶ شهریورماه برای بازیکنان داخلی و ۳۱ شهریور برای بازیکنان خارجی فرصت دارند قرارداد بازیکنان خود را در فدراسیون والیبال ثبت کنند. همچنین در شورای عمومی سازمان لیگ امروز مقرر شد، باشگاه‌هایی که آیین‌نامه داخلی دارند یک نسخه از آن را به سازمان لیگ ارائه کنند تا در مورد جرایم بالاتر از پنج درصد بازیکنان تأیید نهایی گرفته باشند.
• ۱۴ تیمی شدن لیگ: از فصل جدید سال ۹۳ سوپر لیگ در دو گروه هفت تیمی برگزار می‌شود و از هر گروه چهار تیم به مرحله پلی‌آف صعود می‌کنند و در نهایت هم چهار تیم برتر به صورت ضربدری برای راهیابی به نیمه نهایی و فینال به مصاف هم می‌روند.

قوانین جدید برگزاری و پلی آف در سال ۱۳۹۴

• پلی آف: یکی از نکات متفاوت لیگ برتر ۹۵–۱۳۹۴ نحوه برگزاری مرحله پلی آف است. در سال‌های گذشته تیم‌های اول تا چهارم جدول در مرحله پلی آف میزبان بودند و از دیدارهای به بازی سوم می‌کشید دو باره آنان میزبان می‌شدند. یعنی تیم‌ها در مدت ۱۰ روز سه بار سفر می‌کردند، اما از این فصل تیم‌های پنجم تا هشتم جدول میزبان دیدار نخست هستند و تیم‌های اول تا چهارم جدول میزبان دو مسابقه بعدی خواهند بود.
• امتیاز: در این فصل لیگ، همانند لیگ جهانی و جام جهانی، اولویت جدول، تعداد پیروزی تیم‌ها و بعد امتیازها خواهد بود.

گزینش برای باشگاه‌ های آسیا

یک تیم از ایران در قهرمانی باشگاه‌ های آسیا حضور دارد که تیم اول (قهرمان) لیگ برتر والیبال ایران خواهد بود.

لیست تیم‌های کنونی

• در این دوره از مسابقات لیگ برتر (فصل ۱۴۰۲-۱۴۰۱) چهارده تیم حضور دارند:
  • گیتی پسند اصفهان
  • شهداب یزد
  • پیکان تهران
  • راهیاب ملل کردستان
  • سایپا تهران
  • نیان الکترونیک مشهد
  • پاس گرگان
  • شهرداری ارومیه
  • مس رفسنجان
  • شهرداری گنبد
  • ایفا سرام اردکان
  • فولاد سیرجان
  • هراز آمل
  • هورسان رامسر

فهرست بازیکنان تأثیر گذار و سرشناس خارجی

از سال ۱۳۷۷ تا به حال: (قبل از سال ۱۳۷۹ بازیکن سرشناس به لیگ ایران ترانسفر نشد و اگر هم ترانسفر شده، نام و اطلاعات دقیقی از آن‌ها موجود نیست - در لیست زیر بازیکنان سرشناس و تأثیرگذار از سال ۱۳۷۹ به بعد ذکر شده‌است)