برهان‌الدین ربانی

برهان الدین ربانی
پرونده:Burhanuddin Rabbani addressing scholars-3.jpg
دهمین رئیس جمهور افغانستان (دولت اسلامی)
پس از	حامد کرزی
پیش از	صبغت‌الله مجددی
اطلاعات شخصی
زاده	۲۹ شهریور ۱۳۱۹ (۲۰ سپتامبر ۱۹۴۰) فیض‌آباد بدخشان، افغانستان
استاد ربانی / پروفسور ربانی
درگذشته	۲۹ شهریور ۱۳۹۰ (۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱) کابل، افغانستان
حزب سیاسی	رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان

برهان‌الدین ربانی (۲۹ شهریور ۱۳۱۹ در فیض‌آباد-۲۹ شهریور ۱۳۹۰ در کابل) رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان، رئیس جمهور سابق این کشور و نماینده مجلس نمایندگان افغانستان از ولایت بدخشان بود. وی در ۲۹ سنبله (شهریور) ۱۳۹۰ (۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱)، در یک حمله انتحاری در خانه‌اش در محله وزیر اکبرخان کابل کشته شد. آقای ربانی در زمان مرگ رئیس شورای عالی صلح در افغانستان و مذاکره کننده ارشد دولت با گروه طالبان بود.

تولد

ربانی زادۀ ۲۹ شهریور ۱۳۱۹ (۲۰ سپتامبر ۱۹۴۰) در شهر فیض آباد مرکز ولایت بدخشان افغانستان است.

وی در افغانستان، به استاد ربانی و پروفسور ربانی نیز مشهور است.

تحصیلات

او در سال ۱۹۶۳ از دانشکده شرعیات(الهیات) کابل فارغ التحصیل شد و در سال ۱۹۶۸ بخاطر ادامه تحصیلات عالی به مصر رفت و در دانشگاه الازهر به تحصیل پرداخت. وی در مصر تحت تاثیر اندیشه‌های اخوان المسلمین قرار گرفت.

جمعیت اسلامی افغانستان

مقالهٔ اصلی: جمعیت اسلامی افغانستان

در سال ۱۳۳۶ در دانشگاه شرعیات کابل همراه دیگر استادان آن دانشگاه نظیر استاد غلام محمد نیازی، سید محمد موسی توانا، وفی الله سمیعی(آخرین وزیر عدلیهٔ حکومت ظاهرشاه)، استاد محمد فاضل، عبدالعزیز فروغ ، سید احمد ترجمان و هدایت نهضت جوانان مسلمان را تأسیس نمودند که با استعفای غلام محمد نیازی از رهبری آن در سال ۱۳۵۱ رهبری آن را ربانی با نام جمعیت اسلامی افغانستان بدوش گرفت.

با کودتای محمد داوود خان در سال ۱۳۵۲ اعضا و هواداران نهضت اسلامی افغانستان(اخوانی‌ها) تحت فشار رژیم وقت که تحت تاثیر شاخهٔ پرچم حزب دموکراتیک خلق افغانستان بود قرار گرفتند. افسران و نظامیانی که محمد داوود خان را در کودتا یاری رسانیده بودند به احزاب کمونیستی افغانستان تعلق داشتند که در آن سالها و در دههٔ دموکراسی مبارزان رقیب هم محسوب می‌شدند که در مکاتب و دانشگاه‌ها و مراکز علمی و ادوار دولتی درگیری‌هایی با هم داشتند. با قدرت گرفتن آنها، مخصوصاً وزیر داخلهٔ وقت که عضو حزب خلق بود، دستگیری وسیع و گستردهٔ اعضای اسلامگرای رقیب آنها در شهرهای مختلف افغانستان شروع شد.

در سال ۱۳۵۳ ربانی و عده‌ای دیگر از فعالان اسلامگرا که تحت تعقیب حکومت داوود خان بودند از افغانستان خارج شده و به پاکستان فرار نمودند و در آنجا احزاب اسلامگرا و حکومت ذوالفقار علی بوتو که روابط سردی با دولت افغانستان به خاطر مسئلهٔ پشتونستان داشت از آنها پذیرایی نموده و دست به تسلیح مهاجرین نهضت اسلامی زد تا آنها را برای بر اندازی حکومت داوود خان آماده بسازد. اما عده‌ای از رهبران نهضت اسلامی از جمله ربانی مخالف جنگ مسلحانه علیه حکومت داوودخان بوده‌اند، و به خاطر نزدیکی روابط بعضی از حلقه‌های نهضت اسلامی به دولت وقت پاکستان عناصر میانه روتر مهاجرین که زیر فشار قرار می‌گیرند پاکستان را ترک می‌کنند و ربانی در آن میان به عربستان سعودی می‌رود.۱

مشی حزبی

حزب او یکی از قویترین احزاب سیاسی در کنار دیگر احزاب مخالف دولت افغانستان بود. این حزب مشی معتدل داشته و به باور کارشناسان مسائل سیاسی افغانستان از آغاز تأسیس تحت تأثیر جنبش اخوان المسلمین مصر بوده‌است.

ربانی تا پایان حکومت‌های تحت حمایه شوروی سابق همواره با آن حکومت‌ها درگیر و خواهان خروج نیروهای شوروی سابق از افغانستان و سپردن حکومت به مجاهدین افغان بود.

ریاست جمهوری

ربانی پس از پیروزی مجاهدین و شکست دولت نجیب الله احمد زی در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۹۲ رئیس جمهور موقت افغانستان شد و تعیین رئیس جمهور افغانستان به شورای اهل حل و عقد واگذار گردید که خود ربانی آنرا تشکیل داده بود و عمدتاً متشکل از جمعیتی‌ها بود.

شورای حل و عقد نیز در ۳۰ دسامبر سال ۱۹۹۲ برهان الدین ربانی را به عنوان نخستین رئیس جمهور رسمی حکومت مجاهدین در افغانستان انتخاب نمود.

عقب‌نشینی از کابل

برهان الدین ربانی - صدای آمریکا - ۳۰ نوامبر ۲۰۰۱

حکومت مجاهدین در ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۶ کابل را که زیر حملات شدید قرار داشت ترک کرد و این شهر به دست طالبان افتاد. اما ربانی که مقر حکومت را به شهر مزار شریف انتقال داده بود هنوز به عنوان رئیس جمهور رسمی افغانستان شناخته می‌شد هرچند به مرور زمان قلمروش کوچکتر می شد، تا اینکه در اواخر حکومت طالبان، فقط بر ده درصد خاک کشور تسلط داشت و بقیه نقاط به دست طالبان افتاده بود.

پایان ریاست جمهوری

با حمله آمریکا به افغانستان و شکست طالبان حامد کرزی در اجلاس بن رئیس جمهور دولت موقت افغانستان شد. برهان الدین ربانی در ۲۲ دسامبر سال ۲۰۰۱ طی مراسم رسمی حکومت را به اداره موقت افغانستان تحویل داد.

حمایت از کرزی

ربانی در انتخابات ریاست جموری افغانستان از حامد کرزی برای کسب مقام ریاست جمهوری افغانستان حمایت کرد و در پایان حامد کرزی نیز در این انتخابات پیروز شد.

ربانی در پارلمان

او در انتخابات پارلمانی افغانستان خود را کاندید نمود و به‌عنوان اولین نماینده مردم ولایت بدخشان با بیشترین آراء عضویت پارلمان افغانستان را بدست آورد.

جبهه ملی

ربانی در سال ۲۰۰۷ میلادی با جمعی از سران جهادی و احزاب کمونیستی سابق جبهه‌ای را تشکیل داد که به باور کارشناسان این جبهه بزرگ‌ترین جبهه سیاسی مهم در افغانستان است.

ربانی در زمان حیاتش عضو پارلمان افغانستان و همچنین رهبر جبهه ملی افغانستان نیز بود.

احمد ضیاء مسعود، همسر دختر برهان‌الدین ربانی معاون اول رئیس جمهور افغانستان و برادر احمدشاه مسعود، فرمانده ای که ه به نظر عده ای از مردم افغانستان جنایتکارجنگی وبه نظر عده ای دیگر که عمدتا هم نژادان او(تاجیک) هستند قهرمان ملی آن کشور است.

ریاست شورای عالی صلح

وی از سال ۲۰۱۰ میلادی (۱۳۸۹ه.ش) تا پایان زندگی اش ، ریاست شورای عالی صلح افغانستان که با حکم حامد کرزی تشکیل شده بود را بر عهده داشت .

این شورا وظیفه مذاکره با گروه طالبان با هدف دستیابی به صلح پایدار و یافتن راهی مسالمت آمیز برای پایان دادن به درگیری ها در افغانستان را بر عهده دارد.

مرگ

برهان الدین ربانی در بیست و نهم شهریور ۱۳۹۰ در اثر یک انفجار انتحاری در منزل خود کشته شد.

در زمان انفجار بمب، تعدادی از اعضای شورای عالی صلح افغانستان در منزل وی با دو نفر از اعضای طالبان در حال گفت و گو بودند که فردی با مواد منفجره در دستانش خود را منفجر کرد.

برهان الدین ربانی از مخالفان طالبان بود و مدتی قبل از مرگش در سخنانی از طالبان به دلیل استفاده از "کودکان" در حملات انتحاری و درگیری ها به شدت انتقاد کرده بود.

آقای ربانی ، یک هفته قبل از ترور شدنش ، برای شرکت در اجلاس "بیداری اسلامی" به تهران سفر کرد و در حاشیه این اجلاس با آیت الله خامنه ای ،رهبر ایران دیدار کوتاهی داشت . وی در سالروز زایش خود (۲۰ سپتامبر) و در آستانه ۷۱ سالگی کشته شد.

منابع

• تحولات سیاسی جهاد افغاننستان، جلد اول، دکتر نصری حق شناس

پیوند به بیرون

• گزارش دیده بان حقوق بشر در مورد افغانستان هنگام زمامداری برهان الدین ربانی