رئیس‌جمهور

رئیس‌جُمهور یا پرزیدِنت (به انگلیسی: President) عنوانی برای رئیس کشور و بالاترین مقام در بیشتر کشورهای دارای حکومت جمهوری است. رئیس‌جمهور ممکن است، یک مقام تشریفاتی یا مقامی با اختیارات بسیار باشد.

وظایفی که یک رئیس‌جمهور بر عهده دارد بسته به نوع حکومت متفاوت است. در جمهوری‌های پارلمانی (مثلاً آلمان)، این وظایف معمولاً، اما نه همیشه، محدود به وظایف رئیس کشور است و بنابراین عمدتاً تشریفاتی است.

در جمهوری‌های ریاستی (مثلاً ایالات متحده آمریکا) و تعدادی جمهوری پارلمانی منتخب (مثلاً بوتسوانا و آفریقای جنوبی)^[۱]^[۲] نقش رئیس‌جمهور برجسته‌تر است و وظایف رئیس دولت را در بر می‌گیرد.^[۳] در جمهوری‌های نیمه‌ریاستی (مثلاً فرانسه)، رئیس‌جمهور برخی وظایف اختیاری مانند امور خارجه، انتصاب رئیس دولت و دفاع را دارد، اما خودش رئیس دولت نیست.^[۳] رهبر یک کشور تک‌حزبی (مثلاً چین) همچنین می‌تواند برای اهداف تشریفاتی یا برای حفظ یک مقام رسمی دولتی، سمت رئیس‌جمهور را بر عهده بگیرد.^[۴]

عنوان پرزیدنت ^[۵]^[۶] ممکن است برای شخصی که این عنوان را دارد یا ریاست برخی از نهادهای دولتی دیگر را بر عهده دارد، اعمال شود.^[۷] متعاقباً عبارت «پرزیدنت» توسط دولت‌ها برای اشاره به روسای دولتشان استفاده شده است. همچنین رئیس‌جمهور با عنوان رسمی عالیجناب نیز خطاب می‌شود.

پیشینه

عنوان «رئیس جمهور» از لاتین prae- به معنای «جلو» + sedere به معنای «نشستن» گرفته شده است. کلمه «رئیس جمهور» همچنین در کتاب مقدس شاه جیمز در دانیال برای ترجمه اصطلاح آرامی סָרְכִ֣ין (sā·rə·khîn) استفاده شده است، کلمه‌ای با ریشه احتمالاً فارسی، به معنای «مقامات»، «کمیسیونرها»، «ناظران» یا «رؤسا». به این ترتیب، در ابتدا به مقامی اطلاق می‌شد که ریاست یا «جلوی» یک گردهمایی را بر عهده دارد و تضمین می‌کند که بحث طبق قوانین نظام انجام شود (همچنین رئیس و سخنران)، اما امروزه معمولاً به یک مقام اجرایی در هر سازمان اجتماعی اشاره دارد. نمونه‌های اولیه از دانشگاه‌های آکسفورد و کمبریج (از سال ۱۴۶۴) و رئیس بنیانگذار انجمن سلطنتی (در سال ۱۶۶۰) هستند. این کاربرد امروزه در عنوان مناصبی مانند «رئیس هیئت تجارت» و «رئیس شورا» در بریتانیا، و همچنین «رئیس سنا» در ایالات متحده (یکی از نقش‌هایی که طبق قانون اساسی به معاون رئیس‌جمهور واگذار شده است) باقی مانده است. کشیش برگزارکننده مراسم مذهبی خاص عشای ربانی نیز گاهی اوقات در این معنا «رئیس» نامیده می‌شود.

رایج‌ترین کاربرد مدرن آن به عنوان رئیس دولت در جمهوری است. اولین استفاده از کلمه «رئیس‌جمهور» برای اشاره به بالاترین مقام رسمی در یک دولت، در دوران جمهوری انگلستان بود.

کمترین دوره

در تاریخ ۱۹ فوریه ۱۹۱۳، پس از انتخابات ریاست جمهوری کشور ایالات متحده مکزیک، پدرو لاسکورائین به مدت کمتر از یک ساعت به عنوان سی‌وچهارمین رئیس‌جمهور مکزیک فعالیت کرد، که کوتاه‌ترین دوران ریاست‌جمهوری در جهان است.^[۸]

بیشترین دوره

طولانی‌ترین دوره ریاست جمهوری متعلق به تئودور اوبیانگ انگوئما رئیس‌جمهوری کشور گینه استوایی است که از سال ۱۹۷۹ تاکنون این مقام را دارد.^[۹]

جستارهای وابسته

پانویس

↑ "Constitution of the Republic of South Africa, 1996 – Chapter 5: The President and National Executive". Gov.za. 2012. Retrieved 17 April 2019.
↑ Allard, P (2016). "Government social advertising and ethno-politics in a small, ethnically diverse nation". ResearchGate. p. 67. Retrieved 17 April 2019.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ Shugart, MS (2008). "Comparative Executive–Legislative Relations". In Binder, SA; Rhodes, RAW; Rockman, BA (eds.). The Oxford handbook of political institutions (PDF). Oxford University Press. pp. 344–365. doi:10.1093/oxfordhb/9780199548460.003.0018. ISBN 978-0-19-954846-0. Retrieved 17 April 2019.
↑ "The President, Our Government". The White House. Retrieved 26 April 2021.
↑ Williams, Stephen P. (2004). How to Be President. Chronicle Books. p. 56. ISBN 978-0-8118-4316-4.
↑ Safire, William (November 24, 1991). "On Language; Manhandling the Handlers". The New York Times.
↑ Wood, Lewis (May 13, 1945). "Mr. President Is correct". The New York Times.
↑ Braddy, Haldeen (Autumn 1969). "Revolution: Agony South of the Border". Montana: The Magazine of Western History. Montana Historical Society. 19 (4): 32, 44. JSTOR 4517403. Pedro Lascurain (Interim President for 28 minutes) became president for one day only, February 19, 1913
↑ «کدامیک از رهبران سیاسی جهان طولانی‌ترین دوره قبضه قدرت را سپری می‌کنند؟». euronews. ۲۰۲۳-۰۶-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۲۴.

این یک مقالهٔ خرد سیاست است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] "Constitution of the Republic of South Africa, 1996 – Chapter 5: The President and National Executive". Gov.za. 2012. Retrieved 17 April 2019.

[2] Allard, P (2016). "Government social advertising and ethno-politics in a small, ethnically diverse nation". ResearchGate. p. 67. Retrieved 17 April 2019.

[Comparative-Exec-Leg-relat-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ Shugart, MS (2008). "Comparative Executive–Legislative Relations". In Binder, SA; Rhodes, RAW; Rockman, BA (eds.). The Oxford handbook of political institutions (PDF). Oxford University Press. pp. 344–365. doi:10.1093/oxfordhb/9780199548460.003.0018. ISBN 978-0-19-954846-0. Retrieved 17 April 2019.

[4] "The President, Our Government". The White House. Retrieved 26 April 2021.

[5] Williams, Stephen P. (2004). How to Be President. Chronicle Books. p. 56. ISBN 978-0-8118-4316-4.

[6] Safire, William (November 24, 1991). "On Language; Manhandling the Handlers". The New York Times.

[7] Wood, Lewis (May 13, 1945). "Mr. President Is correct". The New York Times.

[8] Braddy, Haldeen (Autumn 1969). "Revolution: Agony South of the Border". Montana: The Magazine of Western History. Montana Historical Society. 19 (4): 32, 44. JSTOR 4517403. Pedro Lascurain (Interim President for 28 minutes) became president for one day only, February 19, 1913

[9] «کدامیک از رهبران سیاسی جهان طولانی‌ترین دوره قبضه قدرت را سپری می‌کنند؟». euronews. ۲۰۲۳-۰۶-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۱-۲۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]