گاهشماری میلادی: تفاوت میان نسخه‌ها
Amir.Vector (بحث | مشارکتها) ویرایش |
1992 FARHAAD (بحث | مشارکتها) چندین اصلاح و بهبود -- + مطلب راجع به تغییر تقویم در عربستان سعودی به بخش آغازین |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده: |
[[پرونده:Pope Gregory XIII.jpg|بندانگشتی|چپ|یک حکاکی از پاپ [[گریگوری سیزدهم]]، ایجادشده در اوایل قرن ۱۷ام]] |
||
[[پرونده:Calendars world map.svg|بندانگشتی|{{زیرنویس نقشه|#008000|کشورهایی که از تقویم میلادی استفاده می‌کنند.}}{{زیرنویس نقشه|#008080|کشورهایی که از نسخه دستکاری شده تقویم میلادی استفاده می‌کنند.}}{{زیرنویس نقشه|#ff8000|کشورهایی که در کنار تقویم میلادی از تقویم های دیگری نیز استفاده می کنند.}}{{زیرنویس نقشه|#ff0000|کشورهایی که از تقویم میلادی استفاده نمی کنند.}}]] |
[[پرونده:Calendars world map.svg|بندانگشتی|{{زیرنویس نقشه|#008000|کشورهایی که از تقویم میلادی استفاده می‌کنند.}}{{زیرنویس نقشه|#008080|کشورهایی که از نسخه دستکاری شده تقویم میلادی استفاده می‌کنند.}}{{زیرنویس نقشه|#ff8000|کشورهایی که در کنار تقویم میلادی از تقویم های دیگری نیز استفاده می کنند.}}{{زیرنویس نقشه|#ff0000|کشورهایی که از تقویم میلادی استفاده نمی کنند.}}]] |
||
{{امروز خورشیدی/میلادی/قمری-عمودی}} |
{{امروز خورشیدی/میلادی/قمری-عمودی}} |
||
'''گاهشماری میلادی''' [[گاهشماری]] با ریشهٔ [[مسیحیت|مسیحی]] است که هم‌اکنون در بیشتر کشورهای جهان استفاده می‌شود و |
'''گاهشماری میلادی''' یا '''تقویم میلادی''' یک [[گاهشماری]] با ریشهٔ [[مسیحیت|مسیحی]] است که هم‌اکنون در بیشتر از ۹۵درصد کشورهای جهان استفاده می‌شود و یک تقویم بین‌المللی است. این گاهشماری برگرفته از [[گاهشماری ژولینی]] با مبدأ میلاد [[عیسی]] است و نخست از سوی [[آلویسیوس لیلیوس]] ([[w:en:Aloysius Lilius|en]]) که پزشکی از اهالی [[کالابریا]] بود پیشنهاد شد. تعدیل کبیسه‌گیری این گاهشماری در [[۲۴ فوریه|۲۴ فوریهٔ]] [[۱۵۸۲ (میلادی)|۱۵۸۲]] از سوی پاپ [[گریگوری سیزدهم]] پذیرفته شد و از آن پس به '''گاهشماری گریگوری (گِرِگوری)''' مشهور شد ولی در ایران و کشورهای عربی به آن '''تقویم میلادی''' می‌گویند. عربستان سعودی آخرین کشوری است که در سال ۲۰۱۶ تقویم میلادی را به‌عنوان تقویم رسمی کشور انتخاب و جایگزین [[تقویم هجری قمری]] کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2016/12/15/saudi-arabia-adopts-the-gregorian-calendar |عنوان=Saudi Arabia adopts the Gregorian calendar | ناشر =[[اکونومیست]] |تاریخ =Dec 15, 2016 |تاریخ بازبینی= 10 نوامبر 2019}}</ref> |
||
== تاریخچه و ویژگی‌ها == |
== تاریخچه و ویژگی‌ها == |
||
[[گاهشماری ژولینی]] که از [[گاهشماری رومی]] |
[[گاهشماری ژولینی]] (گاهشماری میلادی قدیم) که از [[گاهشماری رومی]] گرفته‌شده بود در دورهٔ مسیحی با مبدأ میلادی پذیرفته شد. این گاهشماری ۳۶۵ روز بود که برای هر ۴ سال یک روز به روزهای سال اضافه می‌شد (سال ۳۶۵٫۲۵ روزه). به علت دقیق نبودن کسر سال نسبت به سال اعتدالی هر ۱۲۸ سال یک روز عقب می‌افتاد. در سال ۱۵۸۲ میلادی جهت تصحیح آن «گاهشماری گرگوری» (میلادی جدید) ایجادشد. در گاهشماری ژولیانی اعتدال بهاری در سال ۳۲۵ میلادی که شورای نیقیه تشکیل شده بود در ۲۱ مارس صورت گرفته بود و در سال ۱۵۸۲ به ۱۱ مارس افتاده بود و ده روز عقب مانده بود. در گاهشماری گرگوری ده روز از تاریخ حذف گردید و کبیسه‌گیری‌های یکنواخت چهارساله نسبتاً کاهش یافت بدینگونه که سال‌های قرن غیرقابل قسمت به ۴۰۰ (مانند: ۱۷۰۰، ۱۸۰۰ و ۱۹۰۰) بدون کبیسه‌گیری باشند. در نتیجه، با احتساب سال گریگوری ۳۶۵٫۲۴۲۵ روز (نسبت به سال حقیقی ۳۶۵٫۲۴۲۱۹۸۷۹ روز) میزان دقت گاهشماری میلادی را به عقب‌ماندگیِ یک روز در هر ۳٬۳۲۰ سال رساند.<ref>''گاهشماری ایرانی''، موسی اکرمی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۸۰، ص۴۱.</ref> |
||
{{چپ‌چین}} |
{{چپ‌چین}} |
||
طول زمانیِ سال گریگوری -> ۳۶۵٬۲۴۲۵ روز = (۳:۴۰۰) - ۳۶۵٬۲۵ |
طول زمانیِ سال گریگوری -> ۳۶۵٬۲۴۲۵ روز = (۳:۴۰۰) - ۳۶۵٬۲۵ |
||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
=== کبیسه‌گیری === |
=== کبیسه‌گیری === |
||
کبیسه‌گیری تقویم میلادی دارای دو دورهٔ |
کبیسه‌گیری تقویم میلادی دارای دو دورهٔ زمانی است. در دورهٔ ژولینی سال‌های مضرب عدد ۴ کبیسه‌اند. در دورهٔ گریگوری هر چهار سال یک‌بار (سال‌های مضرب ۴) کبیسه است، با این استثنا که در سال‌های رأس سده، تنها سال‌های مضرب عدد ۴۰۰ کبیسه‌اند. در تصحیح گاهشماری میلادی، با حذف ده روز از تقویم ژولینی، روزِ پس از پنجشنبه ۴ اکتبر ۱۵۸۲ ژولینی، جمعه ۱۵ اکتبر گریگوری است؛ و ازنظر تاریخی، روزهای ماقبل ۵ اکتبر ۱۵۸۲ میلادی بر اساس [[گاهشماری ژولینی]] در نظر گرفته می‌شود و عملاً ده روز از تاریخ میلادی حذف‌شده قلمداد می‌گردد.<ref>''تقویم تطبیقی''، حیات نبوی، ایرج ملک‌پور، تهران: پَرَشکوه، چاپ اوّل، ۱۳۸۰، جلد ۱، ص۶.</ref> |
||
== ماه‌های گاهشماری میلادی == |
== ماه‌های گاهشماری میلادی == |
||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
کاستی‌های تقویم میلادی برخی را به فکر تدوین یک تقویم معتبر جهانی انداخته‌است چنان‌که چنین طرحی در [[سازمان ملل]] مطرح شد که به جایی نرسید. در گذشته نیز پس از [[انقلاب فرانسه]] به فکر تغییر تقویم در این کشور افتادند و [[تقویم جمهوری فرانسه]] را جایگزین تقویم میلادی کردند. از آن جمله شخصی به نام سیلون مارشال طرحی ارائه داد که مورد تأیید انجمن ریاضی‌دانان و کنگرهٔ ملی فرانسه قرار گرفت. سرآغاز سال در این تقویم [[اعتدال پاییزی]] و مبدأ آن سال ۱۷۸۷ (انقلاب فرانسه) بود که البته بعداً منسوخ شد.<ref>''گاهشماری در تاریخ''، ابوالفضل نبئی، تهران: [[سمت (انتشارات)|انتشارات سمت]]، ۱۳۸۱، ص ۱۰۱</ref> |
کاستی‌های تقویم میلادی برخی را به فکر تدوین یک تقویم معتبر جهانی انداخته‌است چنان‌که چنین طرحی در [[سازمان ملل]] مطرح شد که به جایی نرسید. در گذشته نیز پس از [[انقلاب فرانسه]] به فکر تغییر تقویم در این کشور افتادند و [[تقویم جمهوری فرانسه]] را جایگزین تقویم میلادی کردند. از آن جمله شخصی به نام سیلون مارشال طرحی ارائه داد که مورد تأیید انجمن ریاضی‌دانان و کنگرهٔ ملی فرانسه قرار گرفت. سرآغاز سال در این تقویم [[اعتدال پاییزی]] و مبدأ آن سال ۱۷۸۷ (انقلاب فرانسه) بود که البته بعداً منسوخ شد.<ref>''گاهشماری در تاریخ''، ابوالفضل نبئی، تهران: [[سمت (انتشارات)|انتشارات سمت]]، ۱۳۸۱، ص ۱۰۱</ref> |
||
== جستارهای وابسته == |
|||
== چند گاهشماری مشهور جهان == |
|||
* [[گاهشماری هجری خورشیدی]] |
* [[گاهشماری هجری خورشیدی]] |
||
* [[گاهشماری هجری قمری]] |
* [[گاهشماری هجری قمری]] |
||
* [[گاهشماری چینی]] |
* [[گاهشماری چینی]] |
||
* [[گاهشماری |
* [[گاهشماری عبری]] |
||
* [[شب سال نو]] |
* [[شب سال نو]] |
||
== منابع == |
== منابع == |
||
{{پانویس}} |
{{پانویس}} |
||
{{گاه‌شماری‌ها}} |
|||
{{موضوعات زمان}} |
{{موضوعات زمان}} |
||
{{گاه‌نگاری}} |
{{گاه‌نگاری}} |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[رده:گاهشماری میلادی|*]] |
[[رده:گاهشماری میلادی|*]] |
||
[[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۵۸۲ (میلادی)]] |
[[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۵۸۲ (میلادی)]] |
||
نسخهٔ ۱۰ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۹:۳۵
گاهشماری میلادی یا تقویم میلادی یک گاهشماری با ریشهٔ مسیحی است که هم‌اکنون در بیشتر از ۹۵درصد کشورهای جهان استفاده می‌شود و یک تقویم بین‌المللی است. این گاهشماری برگرفته از گاهشماری ژولینی با مبدأ میلاد عیسی است و نخست از سوی آلویسیوس لیلیوس (en) که پزشکی از اهالی کالابریا بود پیشنهاد شد. تعدیل کبیسه‌گیری این گاهشماری در ۲۴ فوریهٔ ۱۵۸۲ از سوی پاپ گریگوری سیزدهم پذیرفته شد و از آن پس به گاهشماری گریگوری (گِرِگوری) مشهور شد ولی در ایران و کشورهای عربی به آن تقویم میلادی می‌گویند. عربستان سعودی آخرین کشوری است که در سال ۲۰۱۶ تقویم میلادی را به‌عنوان تقویم رسمی کشور انتخاب و جایگزین تقویم هجری قمری کرد.[۱]
تاریخچه و ویژگی‌ها
گاهشماری ژولینی (گاهشماری میلادی قدیم) که از گاهشماری رومی گرفته‌شده بود در دورهٔ مسیحی با مبدأ میلادی پذیرفته شد. این گاهشماری ۳۶۵ روز بود که برای هر ۴ سال یک روز به روزهای سال اضافه می‌شد (سال ۳۶۵٫۲۵ روزه). به علت دقیق نبودن کسر سال نسبت به سال اعتدالی هر ۱۲۸ سال یک روز عقب می‌افتاد. در سال ۱۵۸۲ میلادی جهت تصحیح آن «گاهشماری گرگوری» (میلادی جدید) ایجادشد. در گاهشماری ژولیانی اعتدال بهاری در سال ۳۲۵ میلادی که شورای نیقیه تشکیل شده بود در ۲۱ مارس صورت گرفته بود و در سال ۱۵۸۲ به ۱۱ مارس افتاده بود و ده روز عقب مانده بود. در گاهشماری گرگوری ده روز از تاریخ حذف گردید و کبیسه‌گیری‌های یکنواخت چهارساله نسبتاً کاهش یافت بدینگونه که سال‌های قرن غیرقابل قسمت به ۴۰۰ (مانند: ۱۷۰۰، ۱۸۰۰ و ۱۹۰۰) بدون کبیسه‌گیری باشند. در نتیجه، با احتساب سال گریگوری ۳۶۵٫۲۴۲۵ روز (نسبت به سال حقیقی ۳۶۵٫۲۴۲۱۹۸۷۹ روز) میزان دقت گاهشماری میلادی را به عقب‌ماندگیِ یک روز در هر ۳٬۳۲۰ سال رساند.[۲]
طول زمانیِ سال گریگوری -> ۳۶۵٬۲۴۲۵ روز = (۳:۴۰۰) - ۳۶۵٬۲۵
دورهٔ عقب‌ماندگی یک‌روزهٔ گاهشماری گریگوری -> ۳۳۲۰ سال = (تفاضل سال حقیقی با گریگوری): ۱
کبیسه‌گیری
کبیسه‌گیری تقویم میلادی دارای دو دورهٔ زمانی است. در دورهٔ ژولینی سال‌های مضرب عدد ۴ کبیسه‌اند. در دورهٔ گریگوری هر چهار سال یک‌بار (سال‌های مضرب ۴) کبیسه است، با این استثنا که در سال‌های رأس سده، تنها سال‌های مضرب عدد ۴۰۰ کبیسه‌اند. در تصحیح گاهشماری میلادی، با حذف ده روز از تقویم ژولینی، روزِ پس از پنجشنبه ۴ اکتبر ۱۵۸۲ ژولینی، جمعه ۱۵ اکتبر گریگوری است؛ و ازنظر تاریخی، روزهای ماقبل ۵ اکتبر ۱۵۸۲ میلادی بر اساس گاهشماری ژولینی در نظر گرفته می‌شود و عملاً ده روز از تاریخ میلادی حذف‌شده قلمداد می‌گردد.[۳]
ماه‌های گاهشماری میلادی
سال در گاهشماری گرگوری ۱۲ ماه دارد. نام‌های رایج در فارسی ایران از فرانسوی، نام‌های رایج در فارسی افغانستان از انگلیسی، و نام‌های رایج در فارسی تاجیکستان از روسی هستند.
| ترتیب | فارسی ایران | فارسی افغانستان | فارسی تاجیکستان | شمار روز |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | ژانویه | جَنیوری | январ یَنوَر | ۳۱ |
| ۲ | فوریه | فِبریوری | феврал فیروْرَل | ۲۸ یا ۲۹ |
| ۳ | مارس | مارچ | март مَرت | ۳۱ |
| ۴ | آوریل | آپریل | апрел اَپریل (با یای مجهول) | ۳۰ |
| ۵ | مه | می | май مَی | ۳۱ |
| ۶ | ژوئن | جون | июн اییُن | ۳۰ |
| ۷ | ژوئیه | جولای | июл اییُل | ۳۱ |
| ۸ | اوت | آگَست | август اَوْگُست | ۳۱ |
| ۹ | سپتامبر | سِپتِمبر | сентябр سینتْیَبر | ۳۰ |
| ۱۰ | اکتبر | اکتوبر | октябр اوکتیَبر | ۳۱ |
| ۱۱ | نوامبر | نووِمبر | ноябр نویَبر | ۳۰ |
| ۱۲ | دسامبر | دیسِمبر | декабр دیکَبر | ۳۱ |
پذیرش گاهشماری میلادی در نقاط مختلف جهان
گاهشماری گریگوری ابتدا در میان کشورهای اروپایی کاتولیک و سپس در میان پروتستان‌ها و ارتدکس‌ها پذیرفته شد. در میان کشورهای اروپایی، یونان آخرین کشوری بود که در سال ۱۹۲۳ اقدام به پذیرش این گاهشماری کرد. ژاپن، کُره و چین به‌ترتیب در سال‌های ۱۸۹۵، ۱۸۷۲ و ۱۹۱۲ گاهشماری میلادی را پذیرفتند. امروزه در اکثر کشورهای جهان، ازجمله در اغلب کشورهای اسلامی، گاهشماری میلادی به‌عنوان تقویم رسمی شناخته می‌شود. مصر در سال ۱۸۷۵ و ترکیه در سال ۱۹۱۷ اقدام به پذیرش تقویم میلادی کردند. کشورهای افغانستان، ایران، اتیوپی و نپال تنها کشورهای جهان هستند که تقویم میلادی در آن‌ها تقویم رسمی به‌شمار نمی‌رود.
کاستی‌های گاهشماری میلادی
نقص نخست گاهشماری گریگوری، سرآغار سال است که امروزه ۱ ژانویه به صورت جهانی رسمی شناخته شده‌است. پیشتر در اینباره اتفاق‌نظری میان کشورها و فرقه‌های مسیحی نبود. با توجه به اینکه اول ژانویه برابر با ۱۰ یا ۱۱ دی گاهشماری خورشیدی (اوایل زمستان در نیم کرهٔ شمالی و اوایل تابستان در نیم کرهٔ جنوبی) است، این زمان از لحاظ حرکت انتقالی زمین و در مقایسه با سرآغاز گاه‌شماری‌های معتبر جهان برای آغاز سال مناسب نیست. از همین جاست که اشکال‌های بزرگ در ازمنهٔ تاریخ برای آن به وجود آمده‌است (چنان‌که سال مالی کشورهایی که از این تقویم استفاده می‌کنند با سال میلادی منطبق نیست و تقریباً از اوایل فروردین آغاز می‌شود).
گاهشماری میلادی با وضعیت فصلها و موقعیت خاص زمین مانند اعتدالین و انقلابین هم خوانی ندارد و شمار روزهای هر ماه نیز نامنظم است. سرآغاز سال و سرآغاز ماه‌ها در گاهشماری مسیحی کلاً قراردادی هستند و به مسائل نجومی یا حرکت انتقالی زمین مربوط نیستند و با بروج سروکاری ندارند. برای بهره‌گیری از این روش هیچ دلیل منطقی وجود ندارد و از سوی دیگر در طول تاریخ بسیاری به دلخواه دخل و تصرفی در این گاهشماری کرده‌اند.
هم چنین این گاهشماری پایهٔ دقیق مذهبی ندارد و مشکلات مذهبی مسیحیان را برطرف نکرده‌است و ایام مذهبی را به‌طور دقیق مشخص نمی‌کند و برای تعیین این ایام باید از تقویم قمری کمک گرفت و منجمین ناچارند هر سال با کمک گرفتن از روش اپاکت (Epacte) محل آن را در ماه‌های قمری پیدا کنند؛ در نتیجه عید پاک در فاصلهٔ ۲۲ مارس تا ۲۵ آوریل دائماً در تغییر است همچون سایر اعیاد و روزهای مذهبی مسیحیان و مسلمانان.[۴]
تغییر تاریخ میلادی
کاستی‌های تقویم میلادی برخی را به فکر تدوین یک تقویم معتبر جهانی انداخته‌است چنان‌که چنین طرحی در سازمان ملل مطرح شد که به جایی نرسید. در گذشته نیز پس از انقلاب فرانسه به فکر تغییر تقویم در این کشور افتادند و تقویم جمهوری فرانسه را جایگزین تقویم میلادی کردند. از آن جمله شخصی به نام سیلون مارشال طرحی ارائه داد که مورد تأیید انجمن ریاضی‌دانان و کنگرهٔ ملی فرانسه قرار گرفت. سرآغاز سال در این تقویم اعتدال پاییزی و مبدأ آن سال ۱۷۸۷ (انقلاب فرانسه) بود که البته بعداً منسوخ شد.[۵]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ «Saudi Arabia adopts the Gregorian calendar». اکونومیست. دسامبر ۱۵, ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ گاهشماری ایرانی، موسی اکرمی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۸۰، ص۴۱.
- ↑ تقویم تطبیقی، حیات نبوی، ایرج ملک‌پور، تهران: پَرَشکوه، چاپ اوّل، ۱۳۸۰، جلد ۱، ص۶.
- ↑ گاهشماری در تاریخ، ابوالفضل نبئی، انتشارات سمت، ۱۳۸۱، صص ۲–۲۶۱
- ↑ گاهشماری در تاریخ، ابوالفضل نبئی، تهران: انتشارات سمت، ۱۳۸۱، ص ۱۰۱
| مفاهیم کلیدی | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
سنجشها و زمان استاندارد | |||||||
| ساعت | |||||||
| مذهب و اسطورهشناسی | |||||||
| فلسفه فضا و زمان | |||||||
| فیزیک | |||||||
زیستشناسی / روانشناسی / جامعهشناسی / اقتصاد / حسابداری / مدیریت | |||||||
| نوشتارهای وابسته | |||||||
| موضوعهای کلیدی | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| گاه‌شماری‌ها |
| ||||||||
| زمان نجومی | |||||||||
| زمینشناسی |
| ||||||||
| روشهای باستانشناسی |
| ||||||||
| روشهای ژنتیکی | |||||||||
| موضوعات وابسته | |||||||||
