یخ

یک قطعه یخ طبیعی

بلور برف(کریستال‌های یخ)، اثر Wilson Bentley, 1902

یخ عبارت است از حالت جامد آب که چگالی ان ۰/۹ گرم در سانتیمتر مکعب است و به همین جهت در مقایسه با شکل ابگون ان (با چگالی ۱ گرم در سانتیمتر مکعب) سبک تر بوده و حالت شناور پیدا می‌کند. نقطه انتقال میان آب جامد و مایع در فشار، یک اتمسفر صفر درجه سانتیگراد و همچنین با صفر درجه سلسیوس تعریف می‌شود. یخ فرم جامد آب است. تقریباً حدود یک درصد سطح زمین به وسیلهٔ یخسارهای وسیعی مانند نواحی قطب جنوب و گروئنلند پوشیده شده که ضخامت انها در بعضی از ۲۰۰۰ متر تجاوز می‌کند. یخ همچنین به شکل بلورهای کوچکی مانند ذرات برف و تگرگ و شبنم یخ زده دیده می‌شود. یخ با افزایش فشار دمای انجماد کاهش می‌یابد. در یخ مولکول‌های آب با پیوندهای هیدروژنی به همدیگر پیوسته‌اند.

تولید یخ به صورت صنعتی در کشورهای توسعه یافته، در ابتدای قرن بیستم شروع شد ولی در ایران در ابتدای دهه ۵۰ خورشیدی صنعت تولید یخ از حالت طبیعی (تولید یخ در یخچال‌های طبیعی) به حالت صنعتی تغییر کرد. تولید یخ صنعتی، با استفاده از آب چاه و پس از افزودن کلر، به عنوان ماده ضد عفونی کننده به آب و استفاده از حوضچه‌های آب نمک و کندانسورهای آمونیاکی، انجام می‌شد. در دهه‌های اخیر و به دلیل ازدیاد بی‌رویه جمعیت، آب‌های سطحی و سفره‌های آب زیرزمینی به شدت آلوده شد و به تبع آن، یخ‌های تولیدی از این آب‌های آلوده، آلوده به انواع میکروب‌ها و آلاینده‌های شیمیایی شدند. در کشورهای توسعه یافته در نیمه‌های قرن بیستم و به دلیل افزایش نیاز به یخ خوراکی و به دلیل اهمیت روزافزون مقوله بهداشت و سلامت جامعه، دستگاه‌های تولید تمام مکانیزه یخ، برای تولید یخ لیوانی بهداشتی و بدون دخالت دست، توسعه یافت و نسل جدیدی از یخ تولید شد.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ice». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۸ ژوئن ۲۰۱۱.

• Peter Atkins and Julio de Paula, Physical chemistry, W. H. Freeman; 8th edition, U.S.A, 2006. ISBN 0-7167-8759-8