مذهب شیعه در افغانستان

مسجد جامع کابل در سال ۲۰۰۸, بزرگ‌ترین مسجد شیعه‌های افغانستان.

اسلام شیعه در افغانستان یکی از اقلیت‌های مذهبی افغانستان است ۱۵ درصد یا ۲۰درصد یا بین ۲۵ تا ۳۰ درصد یا ۳۰ تا ۳۵ درصد بنا بر ادعای (حزب اسلامی افغانستان) افغانستانی‌ها شیعه هستند.

درصد شیعیان در این کشور، غالبا بین ۲۵٪ تا ۳۰٪ برآورد شده است. هزاره بزرگ‌ترین قوم شیعه مذهب و قزلباش‌، سادات، برخی پارسیوان های هرات و اقلیت هایی از بلوچ‌ها، تاجیک‌ها و پشتون‌ها نیز دیگر اقوام شیعه هستند.

شیعیان افغانستان به دو فرقه تقسیم می‌شوند: جعفری اثنی عشری؛ اسماعیلیه. شیعیان اسماعیلی اندک اند و بیشتر در بدخشان زندگی می‌کنند.

بنا بر اعلام جمهوری اسلامی ایران نزدیک ۳ میلیون مهاجر افغانستانی با مدرک و بی مدرک در این کشور وجود دارد و نزدیک ۱.۶۰۰.۰۰۰ آن شیعه و هزاره هستند ( رجوع شود به مهاجرین افغانستانی ساکن ایران )

محل سکونت شیعیان افغانستان

• غالبا در سرزمین هزارستان ( هزاره جات ) در مرکز افغانستان و در مناطقی مانند بامیان ، مالستان ، بلخاب ، سرپل ، ناوور ، کابل ، مزارشریف ، هرات ، دایکندی ، غزنی ، شیخ علی ، لعل و سرجنگل ، جاغوری و ... زندگی می کنند.

• شهر باستانی بامیان بعنوان مرکز اصلی فعالیت سیاسی قوم هزاره و شیعیان محسوب می شود.

• شهر تاریخی سرپل نیز که محل آغاز قیام سیاه جامگان به رهبری ابومسلم خراسانی در انتقام خون حضرت یحیی بن زید بن علی از نوادگان امام حسین (ع) بوده‌ است از دیگر مناطق مورد احترام و سکونت گاه شیعیان در افغانستان محسوب می شود

• بطور تخمینی حدود ۳۰٪ معادل با بیش از یک میلیون و سیصد هزار نفر از جمعیت شهر کابل اهل تشیع هستند.

پرونده:Yahya ibn zayd AfghanTravel 03-350x263.jpg

امامزاده یحیی بن زید شهر سرپل

پرونده:مراسم نوروز مزارشریف.jpg

مراسم عید نوروز در زیارتگاه منسوب به حضرت علی در مزارشریف

کابل پرجمعیت ترین شهر شیعه نشین در افغانستان محسوب می شود . اهل تشیع اکثرا در غرب کابل و در محلاتی مانند افشار ، دشت برچی ، چنداول ، کارته سخی ، کوته سنگی ، پل سوخته و... ساکن هستند.

پیشینه تاریخی

شیعیان افغانستان از سال‌های دور و جدایی افغانستان از ایران به دلایل مختلف و به‌خصوص مذهب همواره در معرض خطر و تهدید بوده‌اند.

در زمان حکومت عبدالرحمان خان قتل‌عام‌های گسترده‌ای صورت گرفت و بنا بر گزارش‌ها نزدیک ۶۰ درصد شیعیان که اکثراً هزاره هم بودند قتل‌عام شدند و اگر این اتفاق نمی‌افتاد احتمالاً امروز اکثریت افغانستان با شیعیان بود یکی از دلایل کشتار شیعیان هم همین بود زیرا اکثریت افغانستان را تشکیل می‌دادند و از طرفی بیش از نیمی از مردم افغانستان هزاره بودند به همین علت عبدالرحمان خان با ارتش جدید خود و فتوای علمای اهل سنت و جمع‌آوری قبایل مختلف اکثرا از قوم پشتون دست به قتل‌عام گسترده شیعیان و هزاره‌ها زد و نفرت پراگنی گسترده‌ای علیه شیعیان را آغاز کرده‌اند که تا امروز ادامه دارد، قطعاً اگر این قتل‌عام‌ها اتفاق نمی‌افتاد امروز قدرت دست شیعیان و هزاره‌ها می‌بود و اکثریت افغانستان هم پیرو مذهب شیعه.

در زمان حکومت کمونیستی افغانستان جنگ‌های فرقه ای و قومی متوقف شده و تمام گروه‌ها و مذاهب به‌طور مشترک در جنگ با شوروی و دولت وقت با یکدیگر همکاری می‌کرده‌اند.

اما پس از اتمام جنگ مجاهدین دست به حملات خونینی علیه شیعیان به‌خصوص کابل و افشار زدند و قتل‌عام گسترده‌ای صورت گرفت.

در زمان طالبان نیز رهبر شیعیان افغانستان عبدالعلی مزاری با امضا و تفاهم صلح با طالبان تسلیحات شیعیان و هزاره‌ها را به طالبان واگذار کرد ولی چون طالبان پیرو مذهب و تفکر دیوبندی و پشتون گرایی بودند و هم مذهب و هم نژاد هزاره‌ها را دشمن می‌پنداشتند بر توافق خود پایبند نماندند و زیر عهد خود زدند و رهبر شیعیان افغانستان عبدالعلی مزاری را همراه دو نفر همراه وی یعنی ژنرال ابوذر غزنوی و فردی دیگر قتل‌عام کردند و سپس بعد از این اتفاق روابط شیعیان و طالبان بیشتر از قبل دچار آسیب شد.

طالبان به منظور تصرف و سنی سازی افغانستان دست به قتل‌عام و بیرون راندن هزاره‌ها و شیعیان کردند متأسفانه فجایع گسترده‌ای مثل مزار شریف اتفاق افتاد، طالبان به دلیل مذهب یکسان با تاجیک‌ها و ازبک‌ها این گروه‌ها را بخشیدند و با سادات علی‌رغم تفاوت مذهبی بخاطر ریشه و نژادشان نیز تا جایی می‌شد سازش کردند ولی با هزاره‌ها وارد جنگ و کشتار گسترده‌ای شدند.

بعد از حمله ائتلاف و آمریکا به منظور مقابله با تروریسم به افغانستان و ساقط شدن طالبان وضعیت شیعیان بهبود پیدا کرد، اما مدتی نگذشت که طالبان دوباره احیا شدند و به جنگ با دولت و ارتش افغانستان و ائتلاف آمریکا پرداختند، سپس هم شاهد ظهور داعش در این کشور بودیم، طالبان مانند قبل به دشمنی با شیعیان ادامه دادند و فجایعی مانند میرزاولنگ را علیه شیعیان مرتکب شدند و بیش از هزاران شیعه و هزاره را کشتند.

طالبان گرچه ادعا کرده‌اند دیگر با شیعیان مشکلی ندارند ولی بنا بر گزارش داده شده از اعضای مذاکره کننده دولت افغانستان و طالبان در قطر این گروه به صورت مستقیم و تند گفتند شیعیان را به رسمیت نمی‌شناسند و این گروه را مسلمان نمی‌دادند و گفتگویی با شیعیان ندارند زیرا شیعیان هیچ قدرتی ندارند برای چانه زنی، در دولت افغانستان نیز به شدت تبعیض علیه شیعیان وجود دارد و تنها افراد کمی از شیعیان در دولت قدرت دارند و همچنین دولت بارها علیه شیعیان دست به سلاح برده و نمونه ان فجایع بهسود و هرات هست.

تا امروز حکومتی وجود نداشته که به نفع شیعیان یا با عدالت با شیعیان رفتار کنند. آمریکا و غرب نیز به دلیل ترس از قدرت گرفتن شیعیان مانند لبنان و ایران و یمن تا جایی که توانسته سکوت اختیار کرده و حمایتی از شیعیان نکرده‌اند.

به نظر می‌آید بعد از به قدرت رسیدن دوباره طالبان خشونت و کشتار شیعیان بیشتر شود، عده زیادی از شیعیان معتقد هستند گروه نظامی فاطمیون عامل خوبی برای حفاظت شیعیان هست ولی این گروه هیچ حضوری در افغانستان نداشته و دولت مرکزی و طالبان به شدت با فاطمیون در ستیز هستند و تبلیغات گسترده‌ای علیه این گروه انجام دادند.

مردمان هزاره