گابریل گورکیان

گابریل گورکیان
زاده	۲۱ نوامبر ۱۸۹۲
درگذشت	۲۹ اکتبر ۱۹۷۰ (۷۷ سال) آنتیب
شناخته‌شده برای	از پایه‌گذاران معماری نوین در ایران
همسر(ها)	Henriette-Aimee
والدین	Simon و

گابریل گورکیان (ارمنی: ; انگلیسی: Gabriel Guevrekian زاده ۲۱ نوامبر ۱۸۹۲ در کنستانتینوپل، امپراتوری عثمانی - درگذشت ۲۹ اکتبر ۱۹۷۰ در آنتیب، فرانسه) از پایه‌گذاران معماری نوین در ایران بود. گورکیان دانش‌آموختهٔ دانشگاه معماری و هنرهای کاربردی وین بود. او ساختمان‌ها، فضای داخلی و باغ‌های گوناگونی را طراحی کرده‌است و در دانشگاه ایلی‌نوی به آموزش معماری پرداخته بود. او در اروپا، ایران و ایالات متحده آمریکا کار کرده‌است.

زندگی‌نامه

گابریل گورکیان در سال ۱۲۷۹ خورشیدی (۱۹۰۰ میلادی) در شهر کنستانتینوپل به دنیا آمد. در همان سال نیز خانوادهٔ وی به ایران مهاجرت کرد.

بلافاصله پس از تولد به همراه خانواده اش به ایران مهاجرات کرده و تابعیت ایرانی داشت، نه تنها در ایران بلکه در اروپا و ایالات متحده آمریکا نیز معمار شناخته شده‌ای بود.

وی پس از طی تحصیلات ابتدایی در تهران، در سن ده سالگی برای ادامهٔ تحصیل به وین فرستاده شد و پس از چندی وارد مدرسهٔ معماری آکادمی هنرهای کاربردی وین شد. در آن هنگام اتریش یکی از مراکز فعال نوآوری در معماری بود و طبعاً جریانات هنری یادشده و آشنایی با معماران پیشرو تأثیر زیادبی بر او بجا گذاشتند.

گورکیان پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۳۰۱ (۱۹۲۲) و مسافرت به چند کشور اروپایی، در پاریس اقامت گزید و به حرفهٔ معماری پرداخت. وی به زودی جزء سرشناسان هنری درآمد به نحوی که از سال ۱۳۰۲ (۱۹۲۳) منتقدان نام او را همراه با معروف‌ترین معماران مانند لوکوربزیه و با ذکر عباراتی همچون «پیشگامان هنر معماری مدرن» آوردند. در سال ۱۹۲۳ تعدادی از آثار گورکیان در سالن پاییزه پاریس در کنار آثار معمارانی با شهرت جهانی مانند لکوربوزیه به نمایش درآمد.

وی همچنین در دوره‌های مختلف «کنگرهٔ بین‌المللی معماری مدرن CIAM که از سال ۱۳۰۷ (۱۹۲۸) به‌طور سالانه تشکیل می‌شد و قطعاً مهم‌ترین و بنام‌ترین همایش معماران سدهٔ بیستم بود، شرکت فعالانه داشت به طوری که در نخستین کنگره سمت دبیری جلسات برعهده او بود.

گورکیان در سال ۱۳۱۲ (۱۹۳۳) به ایران بازگشت. و طی ۴ سال اقامت در تهران، علاوه بریاست دفتر معماری شهرداری تهران،

پس از سال ۱۳۱۶ گابریل گورکیان مدتی در انگلستان و پس از آن در فرانسه اقامت و فعالیت داشت. در سال ۱۳۲۲ (۱۹۴۴) به آمریکا رفت و علاوه بر طراحی مهماری در دانشگاه ایلینوی به تدریس پرداخت.

وی در سال ۱۳۴۹ درگذشت.

دربارهٔ آثار او چندین کتاب در کشورهای اروپایی و آمریکا منتشر شده‌اند.

سمت‌ها

• ریاست دفتر معماری شهرداری تهران از ۱۳۱۲ خورشیدی به مدت چهار سال
• دبیری همایش بین‌المللی معماری مدرن (CIAM)
• تدریس در دانشگاه ایلی‌نوی آمریکا

آثار

وزرات امورخارجه ایران در تهران

کاخ شهربانی

باغ کوبیستی خانهٔ نوآی

باشگاه افسران وزارت جنگ در میدان مشق تهران

کاخ دادگستری در تهران

وی در ایران تعداد قابل ملاحظه ای ویلای مسکونی و ساختمان‌های عمومی و اداری طراحی کرد که اهم آنها به شرح زیر است:

• طرح کاخ دادگستری تهران
• ساختمان ۷ وزارت امور خارجه (کاخ شهربانی پیشین)
• طرح ساختمان وزارت صنایع
• طرح باشگاه افسران (که پس از رفتن وی با نظارت وارطان به اتمام رسید)
• آمفی تئاتر مدرسهٔ نظام
• طرح ساختمان وزارت امورخارجه
• ویلای های آقایان پناهی، سیاسی، خسروانی، نظام مافی، ملک اصلانی و فیروز

تعدادی از این آثار در همان سال‌ها در مجلات معتبر معماری از جمله A.A. و مجله هنر و دکوراسیون فرانسه به چاپ رسیده‌اند.

منابع

فارسی

• داویدیان، کارینه (۱۳۸۲). «نمایشگاه سه معمار ایرانی ارمنی در ایروان». پیمان (۲۵): ۱۲۹ - ۱۳۷.
• سعدی، سینا. «زندگینامه سه معمار ایرانی». بی‌بی‌سی فارسی، ۲۰۰۲. بازبینی‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۸. 
• فرزاد، رامتین. «یادگار معماران مسیحی». همشهری آنلاین، ۱۳۸۶. بازبینی‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۸. 
• لازاریان، ژانت د (۱۳۸۲). «معماران». دانشنامه ایرانیان ارمنی. تهران: انتشارات هیرمند. ص. ۶۹–۲۶۸. شابک ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳.

• نرسیسیانس، امیلیا؛ لوکس، آرمان (۱۳۸۸). «نقش جامعه ایرانیان ارمنی در ظهور معماری مدرن شهر تهران». مطالعات اجتماعی ایران (۶): ۱۲۳ تا ۱۳۷.
• «چهره‌های معرفی شده در نمایشگاه هنرمندان ارمنی ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هفدهم (۶۴). ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۸.
• «موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی (عمارت دارایی)». اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری. بازبینی‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۸. 
• «تحقیق معماری: ریشه‌های معماری مدرن». 
• «آغاز مدرنیسم در معماری تهران». تبیان، ۱۳۹۱. بازبینی‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۸. 
• «آثار معماران ارمنی در ایران». پیام پرس. 

انگلیسی

• Marefat, Mina (2002). GUEVREKIAN, GABRIEL.
• "Gabriel Guevrekian - Architekturzentrum Wien". http://www.architektenlexikon.at/de/193.htm.
• Treib, Marc. [https://books.google.com/books?id=90wDdamk34IC&lpg=PA95&ots=nmAv0jWVGw&dq=jardin%20d%27eau%201925&pg=PA95#v=onepage&q=jardin%20d%27eau%201925&f=false
• http://www2.culture.gouv.fr/documentation/memoire/HTML/IVR11/IA00079749/index.htm Modern Landscape Architecture: A Critical Review].
• Hunt, John Dixon; Conan, Michel. Tradition and Innovation in French Garden Art: Chapters of a New History.

پیوند به بیرون

• "آثار گورکیان در دانشگاه ایلی‌نوی".
• Discreet Austerity "یادداشت‌هایی بر باغ‌های گابریل گورکیان".
• "زندگی‌های متعدد گابریل گورکیان".
• "باغ کوبیستی".

جستارهای وابسته

• معماری معاصر ایران
• ارمنی‌های ایران
• فهرست ارمنی‌های ایران