گابریل گورکیان

گابریل گورکیان
اطلاعات شخصی
نام
زادروز	۱ آذر ۱۲۷۹ ۲۱ نوامبر ۱۸۹۲
زادگاه	کنستانتینوپل، امپراتوری عثمانی
درگذشت	۴ آبان ۱۳۴۹ ۲۹ اکتبر ۱۹۷۰ میلادی (۷۷ سال)
جایگاه خاکسپاری	آنتیب، فرانسه
ملیت	ارمنستانی-ایرانی
فعالیت

گابریل گورکیان (انگلیسی: Gabriel Guevrekian زاده ۲۱ نوامبر ۱۸۹۲ در کنستانتینوپل، امپراتوری عثمانی - درگذشت ۲۹ اکتبر ۱۹۷۰ در آنتیب، فرانسه) از پایه‌گذاران معماری نوین در ایران بود. گورکیان دانش‌آموختهٔ دانشگاه معماری و هنرهای کاربردی وین بود. او ساختمان‌ها، فضای داخلی و باغ‌های گوناگونی را طراحی کرده‌است و در دانشگاه ایلی‌نوی به آموزش معماری پرداخته بود. او در اروپا، ایران و ایالات متحده آمریکا کار کرده‌است.

زندگی‌نامه

کاخ دادگستری در تهران

کاخ شهربانی

باشگاه افسران وزارت جنگ در میدان مشق تهران

باغ کوبیستی خانهٔ نوآی

پس از شروع به کشتار ارامنه (کشتار حمیدیه) در سال ۱۸۹۴ توسط دولت ترکان عثمانی، خانواده گورکیان تصمیم به مهاجرت به غرب گرفت. گابریل در یک توقف کوتاه در استانبول در ۲۱ نوامبر ۱۹۰۰ برابر با ۱ آذر ۱۲۷۹ به دنیا آمد.

خانواده گورکیان راهی تهران شد. پدر گابریل بلافاصله به عنوان جواهرشناس در دربار مظفرالدین شاه استخدام شد. گابریل که اصلیت ارمنی داشت و در ترکیه متولد شده بود به همراه دو خواهر و برادر خود ملیت ایرانی انتخاب کرد.

گورکیان بعد از اخذ دیپلم در ۱۹۲۱ میلادی و پس از سفری به قصد مطالعه کارهای معماری به چند کشور اروپایی، پاریس را جهت اقامت و فعالیت اختیار کرد. او در این دوره با هانری سواژ که از معماران پیشرو فرانسه بود آشنا شد و در دفتر وی به کار پرداخت. همان دفتری که وارطان هوانسیان نیز با آن همکاری داشت.

گورکیان به خاطر بیماری همسرش در سال ۱۳۱۶ خورشیدی تهران را ترک کرد و به انگلستان رفت و از سال ۱۹۳۷ تا ۱۹۴۰ میلادی در انگلستان اقامت کرد. وی در سال ۱۹۴۰ به فرانسه بازگشت و به علت اشغال کشور در جنوب فرانسه اقامت گزید. در سال ۱۹۴۴ پس از آزادی فرانسه به پاریس رفت و در فعالیت‌های بازسازی پس از جنگ شرکت کرد.

از سال ۱۹۴۸ گورکیان عازم ایالات متحده آمریکا شد و تا سال ۱۹۶۹ در آنجا اقامت داشت و در دانشکده فنی آلاباما و سپس دانشکده معماری ایلینوی به تدریس پرداخت. در سال ۱۹۶۹ به علت بیماری همسرش به جنوب فرانسه که دارای آب و هوای مناسب تری بود، بازگشت. همسر گابریل پس از مدت کوتاهی در جنوب فرانسه درگذشت و خود او نیز در ۲۹ اکتبر ۱۹۷۰ برابر با ۴ آبان ۱۳۴۹ خورشیدی در آنتیب، فرانسه درگذشت.

فعالیت‌های گابریل گورکیان

• ریاست دفتر معماری شهرداری تهران از ۱۳۱۲ خورشیدی به مدت چهار سال
• دبیری همایش بین‌المللی معماری مدرن (CIAM)
• تدریس در دانشگاه ایلی‌نوی آمریکا

گزیدهٔ آثار

• کاخ دادگستری تهران
• ساختمان ۷ وزارت امور خارجه (کاخ شهربانی پیشین)
• ساختمان وزارت صنایع
• باشگاه افسران
• آمفی تئاتر مدرسهٔ نظام

جستارهای وابسته

• معماری معاصر ایران
• ارمنی‌های ایران
• فهرست ارمنی‌های ایران

منابع

• چهره‌های معرفی شده در نمایشگاه هنرمندان ارمنی ایران. 
• «موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی (عمارت دارایی)». 
• «تحقیق معماری: ریشه‌های معماری مدرن». 
• «آغاز مدرنیسم در معماری تهران». 
• «یادگار معماران مسیحی». 
• «آثار معماران ارمنی در ایران». 
• نرسیسیانس، امیلیا و آرمان لوکس. «نقش جامعه ایرانیان ارمنی در ظهور معماری مدرن شهر تهران». مطالعات اجتماعی ایران، ش. ۶ (تابستان ۱۳۸۸): ۱۲۳ تا ۱۳۷. 
• «GUEVREKIAN, GABRIEL – Encyclopaedia Iranica». بازبینی‌شده در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۷. 

پیوند به بیرون

آثار گورکیان در دانشگاه ایلی‌نوی

Discreet Austerity، یادداشت‌هایی بر باغ‌های گابریل گورکیان نوشتهٔ حامد خسروی

زندگی‌های متعدد گابریل گورکیان نوشتهٔ حامد خسروی

باغ کوبیستی نوشتهٔ حامد خسروی