یوسف پیامبر

یوسف پیامبر
نویسنده	فرج‌الله سلحشور
کارگردان	فرج‌الله سلحشور
بازیگران	مصطفی زمانی محمود پاک‌نیت کتایون ریاحی جعفر دهقان عباس امیری مقدم جهانبخش سلطانی رحیم نوروزی مهوش صبرکن الهام حمیدی پروانه معصومی لیلا بلوکات رضا رضوی
آهنگساز	پیمان یزدانیان
کشور سازنده	ایران
زبان اصلی	فارسی
شمار قسمت‌ها	۴۵
تولید
تهیه‌کننده	فرج‌الله سلحشور
تدوین‌گر	حسین زندباف
دوربین	رسول احدی
پخش
شبکهٔ اصلی	شبکه یک
انتشار اولیه	۷ تیر ۱۳۸۷_ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸

یوسف پیامبر مجموعهٔ تلویزیونی ایرانی بر پایهٔ داستان زندگی یوسف مطابق با روایت قرآن و منابع اسلامی، به نویسندگی و کارگردانی فرج‌الله سلحشور است که در ۴۵ قسمت از ۷ تیر تا ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸ از شبکه یک سیما پخش شد. این سریال سال‌های بعد نیز از شبکه آی فیلم بازپخش شده است. از جمله بازیگران این مجموعه، مصطفی زمانی، کتایون ریاحی، محمود پاک‌نیت و جعفر دهقان هستند.

نوشتن فیلم‌نامهٔ یوسف پیامبر بر عهدهٔ سلحشور بود و آن را تا سال ۱۳۸۲ به پایان رساند. ساخت مجموعه در تیر ۱۳۸۲ برای ۴۰ قسمت آغاز شد اما به دلیل عدم تأمین بودجه توسط صدا و سیما، ساخت مجموعه به تعویق انداخته شد و پس از سه ماه، مراحل پیش‌تولید مجموعه در شهرک دفاع مقدس آغاز شد. فیلم‌برداری مجموعه در اردیبهشت ۱۳۸۳ آغاز شد اما به دلیل مشکلات بودجه از ماه مهر چندین بار به تعویق انداخته شد. فیلم‌برداری یوسف پیامبر در فروردین ۱۳۸۶ به پایان رسید.

داستان

داستان این سریال از این قرار است که زمانی که یعقوب، مردمان بنی‌اسرائیل را به یکتاپرستی خوانده و از پرستش خدایان مختلف انذار می‌دهد؛ خدا، پیامبر بعدی را در نسل او قرار داده و یوسف را به وی عطا می‌کند که چهره‌ زیبایی دارد. یوسف در کودکی رؤیایی می‌بیند که در آن خورشید، ماه و ۱۱ ستاره برای او به سجده می‌افتند. یعقوب که این رؤیا را می‌شنود به او توصیه می‌کند تا آن را از برادران خود پنهان کند. پس از چندی، برادران یوسف که به علاقهٔ پدرشان نسبت به یوسف حسودی می‌کردند، او را به چاه می‌اندازند و در حضور یعقوب مدعی می‌شوند که یوسف را گرگ خورده است و پیراهن خونی جعلی را به یعقوب نشان می‌دهند. پس از مدتی کاروانی او را از چاه درآورده و به عزیز مصر، پوتیفار، می‌فروشند و پوتیفار او را به عنوان غلام به همسرش زلیخا هدیه می‌دهد. زلیخا شیفته یوسف می‌شود و زمانیکه زلیخا از او خواست با او وارد بستر شود یوسف فرار کرد. پوتیفار فرا می‌رسد و تمام تقصیرات گردن یوسف می‌افتد و یوسف به زندان می‌رود و هشت سال آنجا می‌ماند؛ اما به واسطهٔ یکی از دوستان خود در زندان که مدت‌ها پیش آزاد شده و به پادشاه مصر آمنهوتب خدمت می‌کند به کمک علم تعبیر خواب، خوابِ فرمانروا را تعبیر کرده و با خِرَد خود به یکی از نزدیکان به فرمانروا تبدیل شده و پس از مرگ پوتیفار عزیز مصر می‌شود. سرانجام پس از سال‌ها دوری، یوسف طی یک معجزه زلیخای پیر را به زلیخای جوان و زیبا تبدیل و با او ازدواج می‌کند؛ و بالاخره پس از سی و چند سال دوری، پدرش را پیدا کرده و او را با خود به مصر می‌برد.

هزینه

مدیر پیشین روابط عمومی این مجموعه در پی اختلاف با کارگردان و تهیه‌کنندهٔ آن فرج‌الله سلحشور گفت که کل مبالغ هزینه شده برای ساخت این مجموعه بیش از ۱۲ میلیارد تومان بوده‌است؛ که ۶ میلیارد تومان آن توسط صداوسیما و بقیه توسط شهرداری تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت اقتصاد و دارایی پرداخت شده‌است.

کارگردان مجموعه (فرج‌الله سلحشور) با حضور در شبکهٔ جهانی جام جم ۳ ضمن تکذیب ادعای مدیر پیشین روابط عمومی این مجموعه گفت مجموع هزینه‌های ساخت این سریال حدوداً ۷ میلیارد تومان بوده‌است.

بازیگران اصلی

در این سریال ۵۶ بازیگر اصلی و بیش از ۱۵۰ بازیگر فرعی به ایفای نقش پرداختند. فهرست نام‌های تعدادی از بازیگران این سریال به تفکیک نقش‌هایشان به شرح زیر است.

حاشیه‌ها

اتهام سرقت ادبی

شهاب‌الدین طاهری، نویسندهٔ کتاب دوجلدی یوسف که در سال ۱۳۸۱ توسط نشر عابد به چاپ رسیده‌است، از سلحشور، تهیه‌کننده سریال، به دلیل «دزدی هنری» در دادگاه شکایت کرد و در سال ۱۳۹۱، در نهایت، سلحشور طبق رأی قطعی دادگاه از اتهام تقلب در فیلم‌نامه یوسف تبرئه شد.

انتقادها

• هزینهٔ بالا و مشخص نبودن هزینهٔ واقعی
• تبلیغ چندهمسری

کارگردان مجموعه گفت که چندهمسری را ترویج نکرده و در عین حال گفت:

«چندهمسری در مذهب و مکاتب الهی وجود داشته‌است. حال اگر این فرهنگ بنا به دلایلی تغییر کرده از عوارض دنیای امروز است. از پیامبر تا انبیاء سلف همسر دوم و سوم اختیار می‌کردند. این موضوع در گذشته بوده و در خیلی از ممالک اسلامی هنوز این فرهنگ وجود دارد و در بین شیعیان با آن برخورد می‌شود. این مطلب وجود داشته و من به دلیل خرسندی فمینیست‌ها نمی‌توانستم آن را در این سریال نشان ندهم و بازهم تأکید می‌کنم قصد ما ترویج چندهمسری نیست بلکه بیان سند تاریخی است.»

انتخاب بازیگران

سلحشور دربارهٔ بازیگران این مجموعه می‌گوید:

بازیگران را از همین سینماگران انتخاب می‌کنم، همانند پروژه «یوسف» که من آن را با همین هنرمندان ساختم. با این تفاوت که مدیریت این‌ها در اختیار من بود. برای همین در این پروژه بازدهی خوبی داشتند. مهم این است که از هنرمندان چگونه استفاده شود. البته بسیاری از هنرمندانی که با ما کار کردند دیگر به مسیر قبلی بازنگشتند.

پخش بین‌المللی

کشورهای تاجیکستان، پاکستان، افغانستان ترکیه، شبکه‌های بین‌المللی ایران الکوثر (دوبلهٔ عربی)، آی فیلم (سه زبانه: عربی و فارسی و انگلیسی) و جام جم (زیرنویس انگلیسی) نیز اقدام به پخش یوسف پیامبر کرده‌اند. به گفته سازمان صدا و سیما این سریال در شصت کشور جهان بیننده داشته‌است.

جستارهای وابسته

• یوزارسیف

پیوند به بیرون

• یوسف پیامبر در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)

بازیگر	نقش	توضیح نقش
مصطفی زمانی	یوسف	پیامبر خدا، عزیز مصر
محمود پاک‌نیت	یعقوب	پیامبر خدا و پدر یوسف
کتایون ریاحی	زلیخا	همسر پوتیفار، همسر دوم یوسف
جعفر دهقان	پوتیفار	عزیز مصر
عباس امیری مقدم	آنخ‌ماهو	کاهن اعظم معبدآمون	متوفی
جهانبخش سلطانی	آمنهوتپ سوم	فرعون مصر
رحیم نوروزی	آخناتون (آمنهوتپ چهارم)	دوران بزرگسالی فرعون مصر
مهوش صبرکن	کاریماما	ندیمه زلیخا
الهام حمیدی	آسنات	همسر اول یوسف
پروانه معصومی	بانو تیه	همسر آمنهوتپ سوم	متوفی
لیلا بلوکات	نفرتیتی	همسر آخناتون
رضا رضوی	هرمهب	رئیس محافظان قصر آمنهوتپ
محمدقاسم پورستار	خضر	خضر نبی	متوفی
علی طالب‌لو	هونیفر	پیشکار پوتیفار
سیروس کهوری‌نژاد	ممیسابو	دوست صمیمی یوسف
اسرافیل علمداری	رودامون	رئیس محافظان قصر پوتیفار
جواد طاهری	مالک بن زعر	رئیس کاروان و مشاور یوسف
اردلان شجاع‌کاوه	جبرئیل	فرشته وحی
فرج‌الله سلحشور	عزرائیل	فرشته مرگ	متوفی
امیرحسین مدرس	ایناروس	شراب دار آمنهوتپ
محمدعلی سلیمانتاش	آپوپیس	سفره دار آمنهوتپ سوم
اسماعیل سلطانیان	کیمونی	کاهن معبد آمون	متوفی
رضا آقاربی	پادیامون	رئیس محافظان معبد آمون	متوفی
ناصر فروغ	خوفو	کاهن معبد آمون	متوفی
علی بکائیان	آپوکی	کاهن معبد آمون
حسین جعفری	یوسف	دوران نوجوانی یوسف
ایمان خسروی	یوسف	دوران کودکی یوسف
زهرا سعیدی	فائقه	خواهر یعقوب، عمه یوسف
سعیده عرب	لیا	دوران پیری همسر یعقوب
فرشته سرابندی	لیا	دوران جوانی همسر یعقوب
مریم بخشی	راحیل	همسر یعقوب، مادر یوسف
میترا خواجه‌ئیان	زلفا	همسر یعقوب
سودابه علی‌پور	بلهه	همسر یعقوب
نسرین نکیسا	دینه	خواهر یوسف دوره جوانی
آیدا تبیانیان	دینه	خواهر یوسف دوران کودکی
کوروش زارعی	لاوی	دوران میانسالی
محمد احمدی	شمعون	دوران میانسالی
علی شمس پویا	شمعون	دوران جوانی
زهیر یاری	بنیامین	دوران میانسالی
ارسلان قاسمی	بنیامین	دوران کودکی
داوود شیخ	یهودا	دوران میانسالی
پویان مقدم	یهودا	دوران جوانی
اصغر نوبخت	یساکر	دوران میانسالی
سالار کریمخانی	یساکر	دوران جوانی
امیرعباس قلیچ لو	اشیر	دوران میانسالی
محسن جهانبانی	زبولون	دوران میانسالی
اصغر محمدی	جاد	دوران میانسالی
عباس غزالی	نفتالی	دوران جوانی
سالار کریمخانی	دان	دوران جوانی
علیرضا پاکزاد	دان	دوران میانسالی	متوفی
علا محسنی	نینیفرکبتا	سوءقصد کننده به یوسف
زهرا مرتضوی	تیامنی	ندیمه زلیخا
بیتا ثمری	تاما	ندیمه زلیخا
علی یعقوب زاده	هویا	سفره دار پوتیفار
مجتبی بی‌طرفان	سوفر	کتابدار پوتیفار
حمیدرضا دشتی		کاهن معبد قصر پوتیفار
امین عباسی زاده		کاهن معبد قصر پوتیفار
پانته‌آ مهدی‌نیا	مریتاتن	همسر پادی آمون
جمشید صفری	فالح	دوست مالک
سوگل طهماسبی	بسمه	ندیمه فائقه
پرویز فلاحی‌پور	کیدامن	رئیس زندان زاویرا
سیروس اسنقی		رئیس محافظان زندان زاویرا
علی جلیلی باله		زندانی میانسال محاسن دار زندان زاویرا
منوچهر بهروج	بنتو	زندانی زندان زاویرا	متوفی
سید محمد تقی رفقی		زندانی پیر زندان زاویرا
یونس غزالی	آخناتون	دوران کودکی فرعون مصر
فرامرز شهنی	لابان	پدر زن و دایی یعقوب
محمدعلی ساربان		مشاور آخناتون
شهربانو موسوی		قابله راحیل
سیروس صابر		کاهن معبد ایشتار
عصمت رضاپور	ایستر	کاهن زن معبد ایشتار
وجیهه حسینیان		ندیمه بانو تیه
حسن علیرضایی		جارچی
شقایق پورحمدی		همسر بنیامین
اعظم کبودیان		همسر یهودا
رحمت‌الله شکرخنده		آشپز قصر پوتیفار
عباس قاصدی		سفالگر قصر پوتیفار
هوشنگ بهادری		پیرمرد مریض کاروان همسفر یوسف
حسینعلی پرستار		کشاورز مومن مصری
نوشین حسن زاده		همسر آپوپیس
امان الله رحیمی	یاکن پیر	بزرگ قبیله یعقوب نبی در فلسطین
ابراهیم شجاعی		خدمتکار قصر پوتیفار
مرتضی اکبری		خدمتکار قصر پوتیفار
کامران دهقان		خدمتکار قصر پوتیفار
سیده طاهره علایی		خدمتکار قصر پوتیفار
محمد سعید قائمی		بزرگ خوابگزار معبد امون
بهروز پیروزیان		محافظ پادیامون در معبد آمون
برات اله شیبانی		اشراف مصر	متوفی
مجید صیادی		شیطان
سید محسن خرم دره		زندانی زندان زاویرا
ساینا مهیمی	منسه	دختر کوچک یوسف
محمد جواد محبی	جات	دوران جوانی برادر یوسف
احسان الله عمادی		خوابگذار معبد آمون
نرگس نظری		همسر لاوی
محمود صحرایی		خوابگذار سیه چهره معبد آمون
علی اصغر راسخ راد	جیرا	پیک کنعان
ناصر قاسمی		باغبان قصر پوتیفار
مهین موحدی		همسر شمعون

فیلم‌شناسی فرج‌الله سلحشور
نویسنده و کارگردان	ایوب پیامبر (۱۳۷۲) یوسف پیامبر (۱۳۸۷-۱۳۸۳)
کارگردان	مردان آنجلس (۱۳۷۶)
بازیگر	توبه نصوح (۱۳۶۱) گورکن (۱۳۶۳) پرواز در شب (۱۳۶۵) انسان و اسلحه (۱۳۶۷) دنیای وارونه (۱۳۷۶)