پرش به محتوا

پیش‌نویس:دنیاگیری کروناویروس در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
صفحه‌ای تازه حاوی «<noinclude>{{pp-protected|small=yes}}</noinclude>{{رویداد روز}} {{برای۲|دنیاگیری در جریان|دنیاگیری...» ایجاد کرد
 
بدون خلاصۀ ویرایش
(۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۴۳: خط ۴۳:


==پیش‌زمینه==
==پیش‌زمینه==

==منشأ بیماری==
==منشأ بیماری==
===پروازهای بین‌المللی===


==گاه‌شمار==
===پروازهای شرکت هواپیمایی ماهان به مقصد چین===
===اولین موارد مشکوک===
===اولین موارد تأیید شده===
===تأیید رسمی مرگ به علت کروناویروس در ایران===
===وضعیت قرمز===
===افزایش تعداد بیماران در ماه اسفند===
===سرایت بیماری از ایران به دیگر کشورها===


==تلاش برای پیشگیری و درمان==
==تلاش برای پیشگیری و درمان==

===اقدامات فردی===
====اقدامات دولتی====
=====کشمکش قرنطینه قم=====
=====احداث بیمارستان صحرایی=====
=====کمبودها و ناکارآمدی دولت=====
=====کمک‌های جهانی برای تأمین کیت تشخیص=====

==وضعیت شیوع بیماری==

===اولین موارد مشکوک====
===تأیید رسمی مرگ به علت کروناویروس در ایران===
===افزایش تعداد بیماران در ماه اسفند===
===وضعیت قرمز===
===شیوهٔ تشخیص بیماری===
===شیوهٔ تشخیص بیماری===
===تحقیقات دانشگاهی و تخمین‌ها===
===تحقیقات دانشگاهی و تخمین‌ها===
===اقدامات فردی===
===پنهان‌کاری و تکذیب===
===اقدامات دولتی===
===شیوع بیماری در بین مقامات ایران===
====احداث بیمارستان صحرایی====
===قربانیان سرشناس===
====کمبودها و ناکارآمدی دولت====
====کمک‌های جهانی برای تأمین کیت تشخیص====
====پنهان‌کاری و تکذیب====
===اثر تحریم‌ها===
===اثر تحریم‌ها===


==سرایت بیماری از ایران به دیگر کشورها==
==پیامدها==
==پیامدها==

===پیامدهای اجتماعی===
===پیامدهای اجتماعی===
====مسمومیت و مرگ با الکل====
====اختلال دسترسی به ویکی‌پدیای فارسی در ایران====
====وضعیت زندان‌ها====
====قربانیان سرشناس====
===پیامدهای اقتصادی===
===پیامدهای اقتصادی===
====بازار سیاه مواد ضدعفونی کننده و تجهیزات حفاظتی شخصی====
====بازار سیاه مواد ضدعفونی کننده و تجهیزات حفاظتی شخصی====
====اعمال محدودیت در مرزها====
====اعمال محدودیت در مرزها====
===پیامدهای مذهبی===
====وضعیت زندان‌ها====
====کشمکش قرنطینه قم====
====اختلال دسترسی به ویکی‌پدیای فارسی در ایران====
====هجوم برای باز کردن درِ حرم فاطمه معصومه و امام رضا====
====مسمومیت و مرگ با الکل====
===پیامدهای سیاسی===
====شیوع بیماری در بین مقامات ایران====
====بازداشت منتقدان عملکرد مسئولان====
====بازداشت منتقدان عملکرد مسئولان====
====هجوم برای باز کردن درِ حرم فاطمه معصومه و امام رضا====


== واکنش‌ها ==
== واکنش‌ها ==
{{اصلی|واکنش‌ها به دنیاگیری کروناویروس در ایران}}
{{اصلی|واکنش‌ها به دنیاگیری کروناویروس در ایران}}
[[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، در سخنرانی درس خارج فقه خود در زمان شیوع ویروس، این بیماری را بهانه خوبی برای دشمن یا مخالفان انتخابات دانست که قصد دارند مشارکت در انتخابات را کاهش دهند.<ref name=":10">{{یادکرد وب|عنوان=چرا خامنه‌ای در پرونده «ویروس کرونا» هم دنبال دشمن گشت؟|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/khamenei_corona_virus_election_parliament/30450040.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-02-26|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":11">{{یادکرد وب|عنوان=فیلم/ اشاره رهبر انقلاب به تلاش انتخاباتی دشمن به بهانه ویروس کرونا|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1044814/فیلم-اشاره-رهبر-انقلاب-به-تلاش-انتخاباتی-دشمن-به-بهانه-ویروس|وبگاه=مشرق نیوز|تاریخ=2020-02-23|بازبینی=2020-02-26|کد زبان=fa}}</ref> به عقیده او مردم به‌ویژه مردم قم بدون توجه به این موارد، در یازدهمین [[انتخابات مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۹–۱۳۹۸)|انتخابات مجلس شورای اسلامی]] حضور پیدا کردند و این شهر یکی از شلوغ‌ترین حوزه‌های رأی‌گیری بود.<ref name=":11"/> البته مشارکت ۴۳ درصدی مردم قم در این انتخابات<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نتایج انتخابات در قم اعلام شد/ مشارکت ۴۳ درصدی قمی‌ها|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4860227/نتایج-انتخابات-در-قم-اعلام-شد-مشارکت-۴۳-درصدی-قمی-ها|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2020-02-22|بازبینی=2020-02-29|کد زبان=fa}}</ref> پایین‌ترین سطح مشارکت در یازده دوره اخیر انتخابات مجلس بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درصد مشارکت مردم قم در ۱۰ دوره انتخابات مجلس +آمار|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1042795/درصد-مشارکت-مردم-قم-در-۱۰-دوره-انتخابات-مجلس-آمار|وبگاه=مشرق نیوز|تاریخ=2020-02-18|بازبینی=2020-02-29|کد زبان=fa}}</ref> به ادعای [[رادیو فردا]]، در این سخنرانی فاصله محل نشستن خامنه‌ای با طلبه‌هایی که در کلاس درس او شرکت می‌کنند، در مقایسه با سایر جلسات او دو برابر حد معمول بود.<ref name=":10"/> اما [[باشگاه خبرنگاران جوان]] با مقایسه تصاویر دوره‌های مختلف درس خارج فقه خامنه ای این ادعا را نادرست دانسته‌است.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=سوءاستفاده ضدانقلاب از فاصله آیت‌الله خامنه‌ای با طلاب در جلسه درس امروز |نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/7258277/سوءاستفاده-ضد-انقلاب-از-فاصله-آیت‌الله-خامنه‌ای-با-طلاب-در-جلسه-درس-امروز |خبرگزاری=[[باشگاه خبرنگاران جوان]] |تاریخ=۰۴ اسفند ۱۳۹۸}}</ref>»

[[سید احمد علم‌الهدی]]، امام جمعه مشهد، ۹ اسفند ۱۳۹۸ از تعطیلی [[نماز جمعه]] مرکز [[استان خراسان رضوی]] به دلیل شیوع ویروس کرونا انتقاد کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=علم‌الهدی: تعطیلی نماز جمعه بخاطر کرونا توجیه ندارد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/mashed-corona/30460975.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-02-29|کد زبان=fa}}</ref> برنامه زنده [[فرمول یک (برنامه تلویزیونی)|فرمول یک]]، پس از انتقاد [[امیرحسین رستمی]] از عملکرد مقامات ایران متوقف و این بازیگر از برنامه بیرون گذاشته شد.<ref>[https://ir.voanews.com/a/iran-amirhossien-rostami-coronavirus/5331931.html بیرون کردن یک بازیگر از برنامه زنده تلویزیون ایران پس از انتقاد از عملکرد مسئولان در مقابله با کرونا؛ واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی]</ref><ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/966333/صحبت‌های-بی‌باکانه-امیرحسین-رستمی-در-برنامه-زنده صحبت‌های بی‌باکانه امیرحسین رستمی در برنامه زنده]</ref>

همچنین شیوع این بیماری با واکنش [[چانگ هوا]]، [[فهرست سفیران چین در ایران|سفیر چین در ایران]]،<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=واکنش سفیر چین دربارهٔ ابتلا و درگذشت چند ایرانی به کرونا |نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/7255515/واکنش-سفیر-چین-درباره-ابتلا-و-درگذشت-چند-ایرانی-به-کرونا |تاریخ بازبینی=۲ اسفند ۱۳۹۸ |خبرگزاری=باشگاه خبرنگاران جوان |تاریخ=۲ اسفند ۱۳۹۸}}</ref> [[مایک پومپئو|مایک پمپئو]]، [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا|وزیر خارجه ایالات متحده]]،<ref>[https://ir.voanews.com/a/us-iran-pompeo/5302930.html مایک پمپئو: نگرانیم رژیم ایران جزئیات مهمی از شیوع کرونا در این کشور را مخفی کرده باشد]</ref><ref>[https://ir.voanews.com/a/pompeo-corona-virus-iran/5308627.html مایک پمپئو: آمریکا آماده همکاری کامل و کمک‌رسانی به مردم ایران در پی شیوع کرونا است]</ref><ref>[https://ir.voanews.com/a/us-iran-pompeo/5308534.html ابراز نگرانی دوباره مایک پمپئو از «مخفی‌کاری» رژیم ایران درباره کرونا]</ref> [[گزارشگران بدون مرز|سازمان گزارشگران بدون مرز]]،<ref>[https://ir.voanews.com/a/iran-corona-virus-/5305253.html نگرانی سازمان گزارشگران بدون مرز از پنهان‌کاری مقامات درباره گسترش کرونا در ایران]</ref> [[داعش]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=داعش از گسترش ویروس کرونا در ایران 'استقبال کرد' |نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-51679896 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=۱۰ اسفند ۱۳۹۸ |زبان=فارسی |تاریخ=۱۰ اسفند ۱۳۹۸}}</ref>[[دونالد ترامپ]]، [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]]،<ref>[https://ir.voanews.com/a/us-iran-trump/5310235.html پرزیدنت ترامپ می‌گوید اگر ایران درخواست کند، آمریکا آماده کمک به ایران برای مقابله با شیوع کرونا است]</ref> [[حمید بعیدی‌نژاد|حمید بعیدی نژاد]]، سفیر ایران در لندن،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اولین محموله کمک‌های انگلیس، فرانسه و آلمان برای مقابله با ⁧کرونا⁩ امشب وارد تهران می‌شود|نشانی=https://news.livedata.ir/n/399840.html|وبگاه=LiveData.ir-بخش خبری سایت لایودیتا|بازبینی=2020-03-03|کد زبان=fa|نام خانوادگی=www.livedata.ir}}</ref> [[مایک رایان]] مدیر اجرای برنامه سلامتی اضطراری [[سازمان بهداشت جهانی]]،<ref>[https://www.reuters.com/article/us-coronavirus-health-who/coronavirus-more-deadly-than-flu-but-containable-whos-tedros-idUSKBN20Q2G6 Coronavirus more deadly than flu but containable: WHO's Tedros]</ref> [[مورگان اورتگس]]، سخنگوی [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا|وزارت خارجه آمریکا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مورگان اورتگاس: مردم ایران در مواجهه با کرونا بار دیگر با سوءمدیریت و دروغگویی رژیم روبرو شده‌اند|نشانی=https://ir.voanews.com/a/us-iran/5318416.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-03-09|کد زبان=fa}}</ref> [[کنث مک‌کنزی]]، فرمانده [[سنت‌کام]]،<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=فرمانده سنتکام: شیوع ویروس کرونا ایران را خطرناکتر می‌کند |نشانی=https://ir.voanews.com/a/centcom-command-iran-virus-iraq/5326037.html |خبرگزاری=رادیو صدای آمریکا |تاریخ=۲۲ اسفند}}</ref> [[مریم رجوی]] رهبر [[شورای ملی مقاومت ایران]]<ref name=":27">[https://www.washingtontimes.com/news/2020/mar/2/coronavirus-ravaging-iran-far-greater-rate-officia/ Iran Islamic regime hiding exploding coronavirus count: resistance group]</ref> [[رضا پهلوی]]،<ref>[https://iranintl.com/ايران/پیام-شاهزاده-رضا-پهلوی-به-مردم،-پزشکان-و-پرستاران-درباره-بحران-شیوع-کرونا-در-ایران پیام شاهزاده رضا پهلوی به مردم، پزشکان و پرستاران درباره بحران شیوع کرونا در ایران]</ref><ref>[https://www.radiofarda.com/a/30457598.html تأکید رضا پهلوی بر حفظ سلامتی و آزادی زندانیان سیاسی در برابر کرونا]</ref> [[پروژه ققنوس ایران]]<ref>[https://iranprojectphoenix.org/درخواست-فوری-از-سازمان-بهداشت-جهانی-بر/ درخواست فوری از سازمان بهداشت جهانی برای فشار بر دولت ایران جهت انجام تدابیر مقابله با ویروس کرونا (۱۹) و تأمین نیازهای ضروری شهروندان]</ref> روبرو شد.


شیوع این بیماری در ایران همچنین در رسانه‌های بین‌المللی همچون [[ان‌بی‌سی نیوز]]،<ref>[https://www.nbcnews.com/now/video/iranian-deputy-health-minister-diagnosed-with-coronavirus-79431749838 Iranian deputy health minister diagnosed with coronavirus]</ref><ref>[https://ir.voanews.com/a/nbc-news-corona-iran/5305205.html ان‌بی‌سی نیوز: چرا آمار تلفات ناشی از ابتلا به ویروس کرونا در ایران بسیار بیشتر از کشورهای دیگر است]</ref> [[مجله آتلانتیک]]،<ref>[https://ir.voanews.com/a/atlantic-virus-corona-iran/5308344.html یک دیدگاه در مجله آتلانتیک: کرونا ممکن است به گسستگی جامعه ایران منتهی شود]</ref> [[مجلهٔ تایمز]]،<ref>[https://ir.voanews.com/a/time-iran-corona-virus/5308304.html گزارش تایم: پزشکان ایران باور دارند ویروس کورونا جدی‌تر از وضعیتی است که گزارش شده‌است]</ref> وبگاه [[بلومبرگ]]<ref>[https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2020-02-27/iran-can-t-be-trusted-to-contain-the-coronavirus به ایران در مهار ویروس کرونا نمی‌شود اعتماد کرد]</ref> بازتاب داشت. در ۲۲ اسفند [[واشینگتن پست]] با انتشار تصاویر ماهواره‌ای از گورستان بهشت معصومهٔ قم نوشت: «گودال‌های حفر شده برای دفن قربانیان کرونا ویروس در قم به قدری گسترده هستند که از [[فضای بیرونی|فضا]] هم قابل مشاهده‌اند». به نوشتهٔ واشینگتن پست، حفاری گورهای جدید از ۲۱ فوریه (روز برگزاری انتخابات مجلس) آغاز شده و در روزهای بعد به‌سرعت گسترش پیدا کرده‌است. با توجه به این‌که در آن زمان مقام‌های ایران شمار قربانیان را دو نفر اعلام کرده بودند، حفاری چنین خندق‌های بزرگی، غیرمعمول و عجیب به نظر می‌رسد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=واشینگتن‌پست: حفر گورهای بسیار در قبرستان معصومه قم برای قربانیان کرونا |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_iran_digs_mass_grave_qom_coronavirus/30484444.html |وبگاه=radiofarda.com |ناشر=رادیو فردا |تاریخ بازبینی=۲۳ اسفند ۱۳۹۸ |زبان=فارسی |تاریخ=۲۳ اسفند ۱۳۹۸}}</ref> تنها یک هفته بعد، دو گودال بزرگ در تصاویر ماهواره‌ای دیده می‌شود که به اندازهٔ یک [[زمین فوتبال]] طول دارند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=Erin Cunningham |نویسنده۲=Dalton Bennett |عنوان=Coronavirus burial pits so vast they’re visible from space |نشانی=https://www.washingtonpost.com/graphics/2020/world/iran-coronavirus-outbreak-graves/ |وبگاه=washingtonpost.com |ناشر=[[واشینگتن پست|The Washington Post]] |تاریخ بازبینی=۱۲ مارس ۲۰۲۰ |زبان=انگلیسی |تاریخ=۱۲ مارس ۲۰۲۰}}</ref> واشینگتن پست در گزارشش به تَل‌های بزرگ آهک در قبرستان بهشت معصومه هم اشاره کرده و می‌گوید آهک معمولاً برای قبرهای دسته‌جمعی بکار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Iranian mass graves 'for coronavirus victims are so huge they can be seen from space': Fears the regime's official 429 death toll is covering up scale of the crisis |نشانی=https://www.dailymail.co.uk/news/article-8105543/Iran-digs-mass-graves-coronavirus-victims.html |وبگاه=dailymail.co.uk |ناشر=دیلی میل |تاریخ بازبینی=۱۲ مارس ۲۰۲۰ |زبان=انگلیسی |تاریخ=۱۲ مارس ۲۰۲۰}}</ref>
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
* [[کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲]]
* [[کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲]]

نسخهٔ ‏۲۲ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۰۴

دنیاگیری کروناویروس در ایران
نقشه استان‌های ایران بر اساس تعداد افراد مبتلا به کرونا
  ۱~۹
  ۱۰~۹۹
  ۱۰۰~۴۹۹
  ۵۰۰~۹۹۹
  ۱۰۰۰~۹۹۹۹
  ≥۱۰۰۰۰
بیماریبیماری کروناویروس ۲۰۱۹
نژاد ویروسکرونای جدید
نخستین شیوعووهان، استان هوبئی، چین
بیمار صفرقم
تاریخ ورود۱۹ فوریه ۲۰۲۰
(۴ سال، ۴ ماه و ۳ روز)
موارد تأییدشده۲۰۶۱۰
بهبودیافته۷۶۳۵
مرگ‌ها
۱۵۵۶[۱]
آمار غیررسمی تا ۲ فروردین: ۲۲۱۶ نفر[۲]

در پی بحران دنیاگیری بیماری کروناویروس در نقاط مختلف جهان، دنیاگیری کروناویروس در ایران رسماً در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد.[۳][۴][۵][۶] هرچند پیش از این نیز موارد مشکوک به بیماری کووید-۱۹ در ایران گزارش شده بود[۷] ولی مقامات وزارت بهداشت ایران تمام آن‌ها را رد کرده بودند.[۸][۹] روز چهارشنبه ۱۴ اسفند حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران گفت، شیوع ویروس جدید کرونا تقریباً تمامی استان‌های کشور را دربرگرفته است.[۱۰] به گفته روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران تا ظهر شنبه ۲ فروردین ۹۹، تعداد ۲۰۶۱۰ بیمار مبتلا به کووید-۱۹ در کشور شناسایی شده که از این تعداد ۱۵۵۶ نفر جان باخته‌اند و همچنین ۷۶۳۵ نفر از مبتلایان به این ویروس تاکنون بهبود یافته‌اند.[۱۱] طبق آمار رسمی، ایران پس از چین و ایتالیا، بیشترین تعداد جان‌باختگان بر اثر ابتلا به کرونا را داشته‌اشت.[۱۲] این آمار تا تاریخ ۱۹ اسفند صرفاً بر مبنای موارد مثبت تست کرونا طبق استاندارد سازمان جهانی بهداشت و از این تاریخ برمبنای عوارض بالینی سی‌تی اسکن ریه در کنار تست بوده‌است.[۱۳][۱۴] تخمین‌هایی که توسط محققان و صاحب‌نظران زده شده، از جمله تحقیقاتی در دانشگاه تورنتو، میزان ابتلا و مرگ و میر را بسیار بیشتر از آمار رسمی دانسته‌اند.[۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]


پیش‌زمینه

منشأ بیماری

پروازهای بین‌المللی

گاه‌شمار

اولین موارد مشکوک

اولین موارد تأیید شده

تأیید رسمی مرگ به علت کروناویروس در ایران

وضعیت قرمز

افزایش تعداد بیماران در ماه اسفند

سرایت بیماری از ایران به دیگر کشورها

تلاش برای پیشگیری و درمان

شیوهٔ تشخیص بیماری

تحقیقات دانشگاهی و تخمین‌ها

اقدامات فردی

اقدامات دولتی

احداث بیمارستان صحرایی

کمبودها و ناکارآمدی دولت

کمک‌های جهانی برای تأمین کیت تشخیص

پنهان‌کاری و تکذیب

اثر تحریم‌ها

پیامدها

پیامدهای اجتماعی

مسمومیت و مرگ با الکل

اختلال دسترسی به ویکی‌پدیای فارسی در ایران

وضعیت زندان‌ها

قربانیان سرشناس

پیامدهای اقتصادی

بازار سیاه مواد ضدعفونی کننده و تجهیزات حفاظتی شخصی

اعمال محدودیت در مرزها

پیامدهای مذهبی

کشمکش قرنطینه قم

هجوم برای باز کردن درِ حرم فاطمه معصومه و امام رضا

پیامدهای سیاسی

شیوع بیماری در بین مقامات ایران

بازداشت منتقدان عملکرد مسئولان

واکنش‌ها

جستارهای وابسته

منابع

  1. «آمار رسمی کرونا در ایران (۱۳۹۹/۰۱/۰۲)». irna.ir. ایرنا. ۲ فروردین ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲ فروردین ۱۳۹۹.
  2. «جان باختن ۲۲۱۶ نفر در ۳۱ استان ایران بر اثر ویروس کرونا؛ ۴۷ هزار نفر بستری شدند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲ فروردین ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲ فروردین ۱۳۹۹.
  3. "دو بیمار مبتلا به ویروس کرونا در قم درگذشتند". خبرگزاری فارس. Retrieved 2020-02-19.
  4. "آمار رسمی بیماران و درگذشتگان مرتبط با ویروس کرونا". 16 February 2020. Archived from the original on 7 February 2020. Retrieved 20 February 2020.
  5. "مرگ دو نفر در اثر ویروس کرونا در قم". BBC News فارسی. 2020-02-19. Retrieved 2020-02-20.
  6. "آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران". آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران. 2020-03-14. Retrieved 2020-03-14.
  7. "روزنامه ایران: یک زن مشکوک به ویروس کرونا در تهران فوت کرد". Anadolu Ajansı. 2020-02-12. Retrieved 2020-02-20.
  8. "وزارت بهداشت ایران ارسال نامه دربارهٔ موارد ابتلا و مرگ در اثر کرونا را تأیید کرد". BBC News فارسی. 2020-02-16. Retrieved 2020-02-20.
  9. "رادیو زمانه". رادیو زمانه (به پشتو). 2020-02-16. Retrieved 2020-02-20.
  10. Coronavirus has spread to nearly all Iran provinces: president
  11. آخرین آمار کرونا تا ظهر 25 اسفند
  12. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام CNBC وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  13. [۱]
  14. تغییر در نحوه ثبت آمار فوتی‌ها / مصوبه ستاد مدیریت کرونا: در صورت تشخیص بالینی قوی، گواهی فوت با عنوان مورد «قطعی» کرونا ثبت شود
  15. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.02.24.20027375v1
  16. «China may start clinical trials of new coronavirus vaccine in April». RUSSIAN NEWS AGENCY. ۲۱ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۲۰.
  17. Kate Allen (۲۵ فوریه ۲۰۲۰). «Iran may have many more coronavirus cases than reported, Canadian research suggests». The Star. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۲۰.
  18. «Spread of Coronavirus in U.S. Is 'Inevitable,' Health Officials Warn». Weather. ۲۶ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۲۰.

پیوند به بیرون