نوا (مقام موسیقی)
نوا یا نوی دومین مقام از ۱۲ مقام اصلی موسیقی قدیم ایران بوده است.[۱] در رسالهٔ کنزالتحف گفته شده که این مقام در شجاعت و اراده تاثیرگذار است و بهتر است که آن را به همراه مقام بوسلیک، بیشتر در مجالس ترکها بنوازند. صفی‌الدین ارموی نیز همین نظر را دارد و این مقام را مقام شجاعت (شدّ الشجاعه) می‌نامد. همین کتاب از ابن سینا نقل می‌کند که گفته‌است بهتر است این مقام را در زمان شام گاه نواخت.[۲]
درجات این مقام در قدیم از این قرار بوده‌اند: طنینی. بقیه. طنینی. طنینی. بقیه. طنینی. این فواصل با درجات گام کوچک نظری در موسیقی اروپا قابل تطبیق می‌باشند.[۳]
این مقام هم‌اکنون در ردیف موسیقی ایرانی، جزو هفت دستگاه به شمار می‌آید؛[۴] اما امروزه نوا را همانند دستگاه شور و متعلقات آن، با فواصل شور می‌نوازند. با این روش، درجهٔ ششم مقام نوا، در دستگاهِ کنونیِ نوا، ربع پرده بالاتر اجرا می‌شود. فخرالدینی معتقد است که این تحریف و تغییر به مرور از دورهٔ قاجار به وجود آمده و در به شکل امروزی تثبیت شده است. البته امروزه نوازندگان تنبور و دوتار در کرمانشاه و خراسان، مقام نوا را با همان فواصل قدیم می‌نوازند و آن را به همان شکل کهنش حفظ کرده‌اند.[۵] همچنین فواصل گوشهٔ کنونی نهفت در دستگاه نوا، با فواصل مقام قدیم نوا دقیقاً منطبق است.[۶]
پانویس[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- فخرالدینی، فرهاد. تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران. تهران: نشر معین، ۱۳۹۲. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۱۶۵-۰۹۸-۰.
