شیوه تولید سوسیالیستی
| بخشی از سلسله مقالات دربارهٔ |
| مارکسیسم |
|---|
 |
| بخشی از مجموعه مباحث درباره |
| کمونیسم |
|---|
 |
| بخشی از مجموعه مباحث درباره |
| سوسیالیسم |
|---|
 |
شیوه تولید سوسیالیستی (به انگلیسی: Socialist mode of production) که گاهی با عنوان شیوه تولید کمونیستی یا سوسیالیسم یا کمونیسم مارکسی شناخته می‌شود، مرحله تاریخی خاصی از توسعه اقتصادی و مجموعه روابط تولید متناظر آن است که از سرمایه‌داری در طرح واره ماتریالیسم تاریخی در نظریه مارکسیستی پدید می‌آید. کارل مارکس و فردریش انگلس اصطلاحات کمونیسم و سوسیالیسم را به جای یکدیگر به کار بردند.[۱][۲] تعریف مارکسیستی از سوسیالیسم، تولید برای ارزش استفاده—یعنی ارضای مستقیم نیازهای انسانی یا خواسته‌های اقتصادی—است، بنابراین قانون ارزش دیگر فعالیت اقتصادی را هدایت نمی‌کند. تولید مارکسیستی برای استفاده از طریق برنامه‌ریزی اقتصادی آگاهانه هماهنگ می‌شود. به عقیده مارکس، توزیع محصولات بر اساس اصل «به هرکس بنا به نیازش» استوار است.[۳] مدل‌های اقتصادی شوروی اغلب محصولات را بر اساس اصل «به هر کدام بنا به سهمش» توزیع می‌کردند.[۴] مشخصه روابط اجتماعی سوسیالیسم این است که پرولتاریا ابزارهای تولید را به‌طور مؤثر از طریق شرکت‌های تعاونی، مالکیت عمومی یا ابزارهای صنایع دستی خصوصی و خود مدیریتی کنترل می‌کند، ارزش مازاد به طبقه کارگر و در نتیجه کل جامعه می‌رود.[۵]
مفهوم مارکسیستی از سوسیالیسم به‌ویژه اشکال اولیه سوسیالیسم بازار مبتنی بر اقتصاد کلاسیک مانند متقابل‌گرایی و سوسیالیسم ریکاردی در مقابل سایر مفاهیم اولیه سوسیالیسم قرار دارد. بر خلاف تصور مارکسیستی، این مفاهیم از سوسیالیسم مبادله کالایی—بازارها—را برای کار و ابزارهای تولید که به‌دنبال تکمیل فرآیند بازار بودند حفظ کردند.[۶] ایده مارکسیستی سوسیالیسم نیز به شدت با سوسیالیسم اتوپیایی مخالف بود. اگر چه مارکس و انگلس در مورد سوسیالیسم بسیار کم نوشتند و از ارائه جزئیات در مورد چگونگی سازماندهی آن غفلت کردند[۷] اما بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی و اقتصاددانان نئوکلاسیک از نظریه مارکس به‌عنوان مبنایی برای توسعه مدل‌های خود از نظام‌های اقتصادی سوسیالیستی استفاده کرده‌اند. دیدگاه مارکسیستی از سوسیالیسم به‌عنوان یک نقطه مرجع در طول بحث محاسبات سوسیالیستی عمل کرد.
کارل مارکس شخصاً از اصطلاح سوسیالیسم برای اشاره به این تحول استفاده نکرد و آن را یک جامعه کمونیستی نامید که هنوز به مرحله بالاتر خود نرسیده‌است.[۸] اصطلاح سوسیالیسم در انقلاب روسیه توسط ولادیمیر لنین رایج شد. این دیدگاه با مفاهیم اولیه سوسیالیسم که در آن قانون ارزش دیگر فعالیت اقتصادی را هدایت نمی‌کند سازگار است و به آن کمک می‌کند. روابط پولی در قالب ارزش مبادله، سود، بهره و کار مزدی عمل نمی‌کند و در مورد سوسیالیسم مارکسیستی کاربرد ندارد.[۹]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ Steele، David (۱۹۹۲). From Marx to Mises: Post-Capitalist Society and the Challenge of Economic Calculation. Open Court Publishing Company. ص. ۴۴–۴۵. شابک ۹۷۸-۰-۸۷۵۴۸-۴۴۹-۵.
- ↑ Hudis، Peter (سپتامبر ۲۰۱۸–ژوئن ۲۰۱۹). The Oxford Handbook of Karl Marx. "Marx's Concept of Socialism". Oxford University Press. شابک ۹۷۸-۰-۱۹-۰۶۹۵۵۴-۵.
- ↑ Marx, Karl (1875). "Part I". Critique of the Gotha Program.
- ↑ Gregory، Stuart؛ Paul، Robert (۲۰۰۳). Comparing Economic Systems in the Twenty-First. South-Western College Pub. ص. ۱۱۸. شابک ۰-۶۱۸-۲۶۱۸۱-۸.
- ↑ "Socialism". Glossary of Terms. Marxists Internet Archive. Retrieved 20 February 2013.
- ↑ McNally، David (۱۹۹۳). Against the Market: Political Economy, Market Socialism and the Marxist Critique. Verso. شابک ۹۷۸-۰-۸۶۰۹۱-۶۰۶-۲.
- ↑ Gasper، Phillip (اکتبر ۲۰۰۵). The Communist Manifesto: A Road Map to History's Most Important Political Document. Haymarket Books. ص. ۲۳. شابک ۹۷۸-۱-۹۳۱۸۵۹-۲۵-۷.
- ↑ Marx, Karl (1875). "Part I". Critique of the Gotha Program. Marxists Internet Archive. Retrieved 8 March 2019.
- ↑ Bockman، Johanna (۲۰۱۱). Markets in the name of Socialism: The Left-Wing origins of Neoliberalism. Stanford University Press. ص. ۲۰. شابک ۹۷۸-۰-۸۰۴۷-۷۵۶۶-۳.
کتاب‌شناسی[ویرایش]
- استیل، دیوید (۱۹۹۲). از مارکس تا میزس: جامعه پساسرمایه داری و چالش محاسبات اقتصادی. انتشارات اوپن‌کورت. ص. ۴۴–۴۵. شابک ۹۷۸-۰-۸۷۵۴۸-۴۴۹-۵.
- هودیس، پیتر (سپتامبر ۲۰۱۸–ژوئن ۲۰۱۹). کتاب راهنمای آکسفورد کارل مارکس: مفهوم مارکس از سوسیالیسم. انتشارات دانشگاه آکسفورد. شابک ۹۷۸-۰-۱۹-۰۶۹۵۵۴-۵.
- گریگوری، استوارت (۲۰۰۳). مقایسه نظام‌های اقتصادی در قرن بیست‌و‌یکم. انتشارات کالج جنوب غربی. ص. ۱۱۸. شابک ۰-۶۱۸-۲۶۱۸۱-۸.
- مک‌نالی، دیوید (۱۹۹۳). علیه بازار: اقتصاد سیاسی، سوسیالیسم بازار و نقد مارکسیستی. انتشارات کتب ورسو. شابک ۹۷۸-۰-۸۶۰۹۱-۶۰۶-۲.
- گاسپر، فیلیپ (اکتبر ۲۰۰۵). مانیفست کمونیست: نقشه راهی به مهم‌ترین سند سیاسی تاریخ. انتشارات کتب هایمارکت. ص. ۲۳. شابک ۹۷۸-۱-۹۳۱۸۵۹-۲۵-۷.
- باکمن، یوهانا (۲۰۱۱). بازارها به نام سوسیالیسم: خاستگاه‌های چپ نئولیبرالیسم. انتشارات دانشگاه استنفورد. ص. ۲۰. شابک ۹۷۸-۰-۸۰۴۷-۷۵۶۶-۳.
مطالعه بیشتر[ویرایش]
- شوایکارت، دیوید؛ لاولر، جیمز؛ تیکتین، هیلل؛ اولمن، برتل (۱۹۹۸). سوسیالیسم بازار: بحث در میان سوسیالیست‌ها.
- فروم، اریک (۱۹۶۱). مفهوم مارکس از سوسیالیسم. مفهوم انسانی مارکس. انتشارات فردریک اونگار.
- انگلس، فردریش (۱۸۸۰). تکامل سوسیالیسم از تخیل به علم.
