پراکندگی
| پراکندگی |
|---|
 |
پراکندگی[۱] یا پراکنش (به انگلیسی: scattering) یک پدیده فیزیکی طبیعی است که برای پرتوها، مانند نور، صدا، یا ذرات متحرک رخ می‌دهد و آنها مجبور به تغییر مسیر حرکت خود از میان ذرات یک ماده که در حال عبور از آن هستند می‌شوند. در استفاده متعارف مسیر بعدی حرکت ذره از طریق قانون بازتاب به دست می‌آید.
موادی که دارای ذراتی باشند که موجب پراکنش بشوند به قدری زیاد است که نمی‌توان آنها را فهرست کرد. اما مثال‌ها شامل ذره‌ها، حباب‌ها، قطره‌ها، نوسانات چگالی در شاره‌ها، کریستالیت‌ها در خطوط کریستالی چندبلور، نقص در خطوط جامد تک‌بلور، زبری سطح، سلول‌ها در ارگان‌ها، و الیاف نساجی در لباس‌ها می‌شود. مسیر حرکت تقریباً تمام ذرات پراکنده شده توسط نظریه پراکنش قابل توجیه و تفسیر است.
در ابتدا، این اصطلاح به پراکنش نور محدود می‌شد (حداقل به زمان ایزاک نیوتن در قرن هفدهم برمی‌گردد[۲]). با کشف پدیده‌های «پرتومانند» بیشتر، ایده پراکنش به آنها نیز گسترش یافت، به طوری که ویلیام هرشل می‌توانست در سال ۱۸۰۰ به پراکنش «پرتوهای گرما» (که در آن زمان به صورت الکترومغناطیسی در طبیعت شناخته نمی‌شدند) اشاره کند.[۳] جان تیندال، پیشگام در تحقیقات پراکنش نور، در دهه ۱۸۷۰ به ارتباط بین پراکنش نور و پراکنش آکوستیک اشاره کرد.[۴] نزدیک به پایان قرن نوزدهم، پراکنش پرتوهای کاتدی (پرتوهای الکترونی)[۵] و پرتوهای ایکس[۶] مشاهده و مورد بحث قرار گرفت. با کشف ذرات زیراتمی (به عنوان مثال ارنست رادرفورد در سال 1911[۷]) و توسعه نظریه کوانتومی در قرن بیستم، معنای این اصطلاح گسترده‌تر شد، زیرا تشخیص داده شد که همان چارچوب‌های ریاضی مورد استفاده در پراکنش نور را می‌توان برای بسیاری از پدیده‌های دیگر نیز به کار برد.
جستارهای وابسته
[ویرایش]- تضعیف
- قانون براگ
- پراکندگی بریلوئن
- پراکندگی کامپتون
- لایه پراکنش عمقی
- تابش پراکنده آسمان
- اثر دوپلر
- پراکندگی نور دینامیکی
- پراش الکترون
- خاموشی (اخترشناسی)
- خط طیف نوری
- پراکنش ریلی
- پراکندگی نوترون
- پراش پودر
- پراکندگی رامان
- پراکندگی ریلی
- آزمایش ورقه طلای رادرفورد
- اثر تیندال
- پراکندگی تامسون
- بلورنگاری پرتوی ایکس
منابع
[ویرایش]- ↑ «پراکندگی، پراکنش» [مهندسی مخابرات] هم‌ارزِ «scattering»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. دفتر اول. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۱-۱ (ذیل سرواژهٔ پراکندگی)
- ↑ Newton, Isaac (1665). "A letter of Mr. Isaac Newton Containing his New Theory About Light and Colours". Philosophical Transactions. Royal Society of London. 6: 3087.
- ↑ Herschel, William (1800). "Experiments on the Solar, and on the Terrestrial Rays that Occasion Heat". Philosophical Transactions. Royal Society of London. XC: 770.
- ↑ Tyndall, John (1874). "On the Atmosphere as a Vehicle of Sound". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 164: 221. Bibcode:1874RSPT..164..183T. JSTOR 109101.
- ↑ Merritt, Ernest (5 Oct 1898). "The Magnetic Deflection of Diffusely Reflected Cathode Rays". Electrical Review. 33 (14): 217.
- ↑ "Recent Work with Röntgen Rays". Nature. 53 (1383): 613–616. 30 Apr 1896. Bibcode:1896Natur..53..613.. doi:10.1038/053613a0. S2CID 4023635.
- ↑ Rutherford, E. (1911). "The Scattering of α and β rays by Matter and the Structure of the Atom". Philosophical Magazine. 6: 21.
 | این یک مقالهٔ خرد درباره پراکندگی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |