پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران
دانشکده فنی دانشگاه تهران با نام اداری پردیس دانشکده‌های فنی به مجموعه‌ای از موسسات آموزشی-تحقیقاتی و فنی-مهندسی زیر مجموعه دانشگاه تهران گفته می‌شود. این دانشکده در سال ۱۳۱۳ تأسیس شد و در سال ۱۳۸۴ به سه پردیس شامل ۹ دانشکده تبدیل گردید.
تاریخچه[ویرایش]
دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران مهد مهندسی کشور و مادر دانشگاه‌های صنعتی ایران است. در پی تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳، دانشکدهٔ فنی نیز به عنوان یکی از شش دانشکدهٔ اولیهٔ آن دانشگاه با گردآوری مدرسه‌های فنی دولتی موجود در آن زمان در دانشکده‌ای واحد شکل گرفت و تأسیس شد. قدیمی‌ترین این مدارس فنی، مدرسه رنگرزی بود که زیر نظر گمرک اداره می‌شد. دولت در سال ۱۲۹۴ خورشیدی یک شیمیست از اروپا آورد تا رنگ قالی‌های صادراتی را برای تشخیص قالی‌هایی کنترل کند که خامه آنها با رنگ موسوم به «جوهری» رنگ‌آمیزی و باعث افت ارزش قالی ایرانی در بازار جهانی شده بود. عده‌ای از مأموران گمرک نزد این شیمیست مدتی آموزش می دیدند و سپس به گذرگاههای مرزی صدور قالی فرستاده می شدند. گاهی اطلاعات ناقص آنان که به تشخیص غلط می انجامید، باعث شکایت تجار می شد و در نتیجه، دولت تصمیم گرفت مدرسه رنگرزی در تهران دایر کند. در نخستین دوره این مدرسه، ده مآمور گمرک آموزش دیدند اما سپس تصمیم گرفته شد که در این مدرسه، علاوه بر تشخیص رنگ، شیوه نوین رنگرزی آموزش داده شود. در نتیجه دوره مدرسه دوساله شد و شاگردان از میان فرزندان رنگرزهای تهران انتخاب شدند. شاگردان می بایستی در دوره تحصیل، از چهار رنگ ثابت گیاهی (روناس و نیل و قرمز دانه و اسپوراک) ۱۷۰ رنگ ثابت تهیه کنند. دولت برای این مدرسه چهار معلم از بلژیک با حقوق سالیانه مجموعا ۱۸۶۰۰ تومان استخدام کرد و مدیریت مدرسه نیز با همان شیمیستی بود که در آغاز استخدام کرده بود. مجلس شورای ملی در اول مهر ۱۳۰۱ بودجه جداگانه سالیانه ۳۶۰۰ تومان برای مدرسه رنگرزی تصویب کرد. [۱]
دانشکده فنی دانشگاه تهران به منظور آموزش و تربیت افراد فنی کاردان، خبره و آگاه برای توسعهٔ صنعت کشور، از همان سال نخست، چهل دانشجو در رشته‌های مهندسی راه و ساختمان، مهندسی مکانیک، مهندسی برق و مهندسی معدن پذیرفت.[۲]
دانشکده فنی در طول تاریخ یکی از قلب‌های تپنده جنبش دانشجویی بوده‌است و روز دانشجو در ایران به مناسبت گرامی‌داشت سه دانشجوی شهید دانشکده فنی در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ نامگذاری شده‌است.[۳]
قریب به ۶۵ سال است که پردیس دانشکده‌های فنی خدمات فرهنگی و فنی می‌دهد و بیش از ۸۵۰۰ مهندس فارغ‌التحصیل از بخش‌های مختلف این پردیس، پست‌های مختلف فنی و مهندسی این کشور را پر کرده‌اند. طی سالیان، پردیس دانشکده‌های فنی گسترش چشمگیری داشته‌است و تعداد برنامه‌های و رشته‌های مختلف آن افزایش یافته‌است. در حال حاضر، پردیس دانشکده‌های فنی، رشته‌های مختلفی در سطح کارشناسی و دروه‌های تحصیلات تکمیلی دارد و به منظور کمک به فعالیت‌های پژوهشی و فنی دارای کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های مختلفی است. پردیس دانشکده‌های فنی در خیابان انقلاب با عنوان پردیس ۱ دارای دانشکده‌های مهندسی شیمی و مهندسی عمران و علوم مهندسی و در خیابان کارگر شمالی (امیرآباد) با عنوان پردیس ۲ دارای دانشکده‌های مهندسی مکانیک و مهندسی نقشه‌برداری و مهندسی برق و کامپیوتر و مهندسی متالورژی و مواد و مهندسی معدن و مهندسی صنایع و در استان گیلان، با عنوان پردیس ۳ دارای دانشکده فنی کاسپین است. البته پس از کمی تغییر سازمانی در پردیس دانشکده‌های فنی، عناوین پردیس ۱ و ۲ و ۳ از چارت سازمانی برداشته شد و فقط با ذکر عنوان دانشکده، محل مورد نظر قابل تشخیص شد. پردیس دانشکده‌های فنی از سال ۱۳۸۸ در شهرستان فومن استان گیلان، با حمایت مهندس موسوی رهپیما اقدام به تأسیس دانشکده فنی فومن جهت تربیت متخصصین صنعت نفت کرد.
دانشکده فنی یکی از تأثیرگذارترین و پایدارترین نهادهای سیاسی در تاریخ معاصر ایران محسوب می‌شود. فعالیت‌های اعتراضی دانشجویی در این دانشکده آنقدر قدرتمند بود که مهندس ریاضی رئیس دانشکده به شوخی می‌گفت: «محض رضای خدا یکبار هم اجازه بدهید تظاهرات از حقوق شروع شود». سعید حجاریان در این زمینه می‌گوید که بعد از انقلاب وقتی برای بررسی اسناد ساواک به آنجا رفته به اندازه کل فایل‌های دانشگاه تهران فقط اسناد و مدارک مربوط به دانشکده فنی وجود داشت».
کانون مهندسین که نخستین تشکل صنفی مدرن ایران است توسط دانشجویان و استادان این دانشکده شکل گرفت. این سازمان فعالیت‌های خود را گسترش داده و ساختمانی معظم هم برای خود ساخت اما پس از انقلاب مصادره و فعالیت‌های آن متوقف شد.
جنبش چپ ایران نیز تا حد زیادی توسط دانشجویان این دانشکده شکل گرفت. نورالدین کیانوری دبیر اول حزب توده از نخستین ورودی‌های این دانشکده بود و حسین جودت و رضا رادمنش از اعضای کادر مرکزی حزب توده هر دو استاد علوم پایه مهندسی در دانشکده فنی بودند. تغییرات طبقاتی در دهه ۴۰ و بخصوص در دهه ۵۰ باعث شد تا جناح چپ دانشکده تقویت شود. علی‌اصغر بدیع‌زادگان که از دانشکده مهندسی شیمی فارغ‌التحصیل شده و حتی به عضویت هیئت علمی گروه مهندسی شیمی هم درآمده بود به همراه سعید محسن (فارغ‌التحصیل رشته مهندسی تأسیسات) و ناصر صادق (فارغ‌التحصیل مهندسی مکانیک) سازمان مجاهدین خلق را پایه‌گذار کردند. حمید اشرف که در دهه ۵۰ رهبری فدائیان خلق را بر عهده داشت در دهه ۴۰ دانشجوی مهندسی مکانیک این دانشکده بود. این دو سازمان بخشی از کادرهای مهم خود را از دانشکده فنی تأمین کردند. فرخ نگهدار و کاظم اسلامی به چریک‌های فدایی خلق و مهدی ابریشم‌چی و محسن نجات حسینی به مجاهدین خلق پیوستند.[۴]
بستر این فعالیت‌ها را مطالعه و بحث‌های گروهی در دانشکده ایجاد کرده بود. افسانه صدر از دانشجویان آن زمان دانشکده می‌گوید: «در آن زمان (اویل دهه ۵۰) طبیعی بود که آدم ببیند کنار دستیش جزوه‌های اقتصاد را می‌خواند و دیگری جامعه‌شناسی را. یکی پس از یادگیری عربی متن اصلی تفسیر المیزان را می‌خواند و دیگری گورویچ را». این فضا همیشه مسالمت‌آمیز نبود. برای مثال انتشار مقالاتی با نام «انسان، اسلام و مارکسیسم» به قلم علی شریعتی در روزنامه کیهان از سوی منتقدان شریعتی به همکاری او با ساواک تعبیر شد و تنش‌هایی را در دانشکده ایجاد کرد.
پردیس‌ها[ویرایش]
در حال حاضر گروه‌ها و بخش‌های مختلف تحقیقاتی پردیس در ۳ پردیس فعالیت دارند:
- پردیس شماره ۱ (مرکزی): داخل دانشگاه تهران ۳۵°۴۲′۱۵٫۹۳″ شمالی ۵۱°۲۳′۳۷٫۹۶″ شرقی / ۳۵٫۷۰۴۴۲۵۰°شمالی ۵۱٫۳۹۳۸۷۷۸°شرقی
- پردیس شماره ۲ (امیرآباد): تقاطع بزرگراه جلال آل احمد و خیابان کارگر شمالی ۳۵°۴۳′۲۸٫۶۹″ شمالی ۵۱°۲۳′۱۲٫۲۱″ شرقی / ۳۵٫۷۲۴۶۳۶۱°شمالی ۵۱٫۳۸۶۷۲۵۰°شرقی
- پردیس شماره ۳(دانشکده فنی کاسپین): استان گیلان ۳۷°۳۳′۴۸٫۱۵″ شمالی ۴۹°۵′۳۸٫۶۱″ شرقی / ۳۷٫۵۶۳۳۷۵۰°شمالی ۴۹٫۰۹۴۰۵۸۳°شرقی
- پردیس شماره ۴(دانشکده فنی فومن): استان گیلان
رییسان دانشکده فنی دانشگاه تهران[ویرایش]
- محمود حسابی ۱۳۱۳ (کفیل)
- غلامحسین رهنما ۱۳۲۴–۱۳۱۴
- مهدی بازرگان ۱۳۳۰–۱۳۲۴
- عبدالحسین خلیلی ۱۳۳۳–۱۳۳۱
- عبدالله ریاضی ۱۳۴۲–۱۳۳۳
- رضا گنجه‌ای ۱۳۴۴–۱۳۴۲
- غلامعلی بازرگان دیلمقانی ۱۳۴۶–۱۳۴۴
- محمد مظفر زنگنه ۱۳۴۷–۱۳۴۶
- مهندس بدخشان ۱۳۵۰–۱۳۴۸
- ایرج شمس ملک‌آرا ۱۳۵۱–۱۳۵۰
- مصطفی مزینی ۱۳۵۲–۱۳۵۱
- امیر منصور میری ۱۳۵۷–۱۳۵۲
- عبدالله استاد حسینی ۱۳۶۰–۱۳۵۷
- ناصر منیری ۱۳۶۱–۱۳۶۰
- سجاد هاشمی ۱۳۶۳–۱۳۶۱
- احمد فیض دیزجی ۱۳۶۴–۱۳۶۳
- محمد رحیمیان ۱۳۶۸–۱۳۶۴
- رسول میرقادری ۱۳۷۰–۱۳۶۸
- مجتبی شریعتی نیاسر ۱۳۷۴–۱۳۷۰
- محمود موسوی مشهدی ۱۳۷۷–۱۳۷۴
- رضا فرجی‌دانا ۱۳۸۱–۱۳۷۷
- محمود نیلی احمدآبادی ۱۳۸۱–۱۳۸۸
- محمود کمره‌ای ۱۳۸۸–۱۳۹۵
- ناصر سلطانی ۱۳۹۵- تا کنون
جایگاه دانشکده در رتبه‌بندی‌های معتبر بین‌المللی[ویرایش]
دانشکده فنی دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی شانگهای در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ در رتبه ۷۵–۵۱ قرار داشته و بهترین عملکرد را در میان سایر دانشگاه‌های ایران داشته‌است.[۵]
و همین‌طور در نظام رتبه‌بندی لایدن نیز در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ در رتبه ۳۲۰ و ۲۲۶ جهان قرار گرفته و بهترین عملکرد را در بین سایر دانشگاه‌ها داشته.[۵]
در نظام رتبه‌بندی QS نیز در سال ۲۰۱۴ در رده ۲۹۸ جهان و برتر از سایر دانشگاه‌های ایران قرار گرفت.[۵]
دانشکده‌ها[ویرایش]
دانشکدهٔ مهندسی برق و کامپیوتر[ویرایش]
گرایش‌ها:
- الکترونیک
- مخابرات
- سیستمهای دیجیتال
- قدرت
- کنترل
- نرم‌افزار
- سخت‌افزار
- معماری کامپیوتر
- مهندسی پزشکی
- رباتیک
- فن‌آوری اطلاعات
اعضاء هیئت علمی: ۱۷ استاد، ۲۱ دانشیار، ۲۷ استادیار، ۲ مربی
ریاست: مجید نیلی احمدآبادی[۶]
دانشکدهٔ مهندسی شیمی[ویرایش]
گرایش‌ها:
- مهندسی شیمی
- مهندسی شیمی ـ طراحی فرایند
- مهندسی شیمی ـ محیط زیست
- مهندسی شیمی ـ انرژی و محیط زیست
- مهندسی شیمی ـ کاتالیست
- مهندسی پلیمر
- مهندسی داروسازی
- مهندسی فراوری و انتقال گاز
- مهندسی نفت (تشکیل کلاس‌ها و دفتر اساتید در ساختمان انستیتو مهندسی نفت پردیس امیرآباد)
اعضای هیئت علمی: ۱۲ استاد، ۸ دانشیار، ۲۰ استادیار، ۱ مربی
ریاست: رضا ضرغامی[۶]
دانشکده محیط زیست[ویرایش]
گرایش ها:
. مهندسی سیستمهای انرژی - انرژی و محیط زیست
. مهندسی محیط زیست
. علوم محیط زیست
. مهندسی طراحی محیط زیست
. مدیریت و برنامه ریزی و آموزش محیط زیست
. سوانح و ایمنی
دانشکدهٔ مهندسی عمران[ویرایش]
گرایش‌ها:
- راه و ترابری
- سازه‌های هیدرولیکی
- مکانیک خاک
- مدیریت ساخت
- مهندسی عمران - عمران (دوره کارشناسی)
- مهندسی زلزله
- سازه‌های دریایی
- مهندسی سازه
- مهندسی آب
- مهندسی محیط زیست
اعضاء هیئت علمی: ۱۱ استاد، ۱۴ دانشیار، ۱۲ استادیار و یک مربی.
ریاست: سهیل محمدی[۶]
دانشکدهٔ مهندسی متالورژی و مواد[ویرایش]
گرایش‌ها:
- مهندسی متالورژی و مواد
- متالورژی استخراجی
- شناسایی و انتخاب مواد
- خوردگی فلزات
- شکل‌دادن فلزات
- جوشکاری
- ریخته‌گری
اعضاء هیئت علمی: ۱۵ استاد، ۱۰ دانشیار، ۴ استادیار، ۱ مربی
ریاست: شهرام رایگان[۶]
دانشکدهٔ مهندسی مکانیک[ویرایش]
گرایش‌ها:
اعضاء هیئت علمی: ۱۸ استاد، ۸ دانشیار، ۳۱ استادیار
ریاست: کارن ابری نیا[۶]
دانشکده مهندسی صنایع[ویرایش]
گروه‌های آموزشی:
- مهندسی صنایع: رشته‌های مهندسی صنایع و مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین
- مهندسی سیستم: گرایش تحقیق در عملیات و گرایش برنامه‌ریزی سیستمهای انرژی
- مهندسی کسب و کار: رشته مدیریت پروژه گرایش مهندسی نفت و گاز- رشته MBA و رشته Facility Management
اعضاء هیئت علمی: ۱۸ عضو هیئت علمی اصلی و ۱۰ عضو هیئت علمی وابسته
دانشکدهٔ مهندسی معدن[ویرایش]
گرایش‌ها:
اعضاء هیئت علمی: ۶ استاد، ۵ دانشیار، ۵ استادیار، ۳ مربی
ریاست: شفائی
انستیتو مهندسی نفت[ویرایش]
گرایش‌ها:
- کارشناسی مهندسی نفت
- کارشناسی ارشد مهندسی نفت گرایش مخازن هیدروکربوری
- کارشناسی ارشد مهندسی نفت گرایش حفاری
- کارشناسی ارشد مهندسی نفت گرایش بهره‌برداری
- کارشناسی ارشد مهندسی شیمی گرایش فراوری و انتقال گاز
- دکتری مهندسی نفت
دانشکده فنی کاسپین[ویرایش]
- مهندسی شیمی
- مهندسی پلیمر (صنایع پلیمر)
- مهندسی مکانیک
ریاست: محمدعلی آرون
دانشکده فنی فومن[ویرایش]
ریاست: محمدعلی آرون [۷]
دانشکده مهندسی نقشه‌برداری[ویرایش]
گرایش‌ها:
اعضاء هیئت علمی: ۲ استاد، ۵ دانشیار، ۱۲ استادیار، ۱ مربی
ریاست: عبدالرضا صفری
دانشکده علوم مهندسی[ویرایش]
تمامی دانشجویان دورهٔ کارشناسی دروس پایه خود را نزدیک به ۲ سال در این گروه می‌گذرانند.
اعضاء هیئت علمی: ۷ استاد، ۱ دانشیار، ۴ استادیار، ۵ مربی
پس از تأسیس دانشکدهٔ علوم مهندسی در سال ۱۳۸۷ و بنا بر ماهیت رشته علوم مهندسی، گروه علوم پایهٔ مهندسی در حال واگذاری وظایف خود به دانشکدهٔ علوم مهندسی است. در حال حاضر (بهار ۱۳۹۱) تمامی دروس گروه علوم پایه توسط دانشکده علوم مهندسی ارئه می‌شود.
پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران برای بار نخست در در کشور، در سال ۱۳۸۷، دانشکده علوم مهندسی را با چهار گرایش و دوازده خوشه تخصصی راه‌اندازی نمود. این دانشکده در مقطع کارشناسی ارشد اقدام به جذب دانشجو در مهندسی کامپیوتر، گرایش الگوریتم و محاسبات می‌نماید. علوم مهندسی، دوره‌ای میان رشته‌ای است که ارتباط نزدیک حوزه‌های مختلفی از علوم مانند فیزیک، ریاضیات و مهندسی را دنبال می‌کند.[۸]
در حال حاضر دارای خوشه‌های تخصصی زیر می‌باشد:
- برق الکترونیک
- برق مخابرات
- مکانیک حرارت و سیالات
- مهندسی هسته‌ای
- بهینه‌سازی
- علم مواد
- مکانیک طراحی کاربردی
- مهندسی فرایند
- مهندسی ذخایر
- سیاست گذاری محیط زیست
- مهندسی زمین (نقشه‌برداری)
- مهندسی زمین (ژئومکانیک)
ریاست: حسینیان سراجه لو
شخصیت‌های مشهور[ویرایش]
- محمود حسابی (فیزیکدان، سناتور و وزیر آموزش و پرورش)
- لطفی زاده (بنیانگذار منطق فازی و استاد دانشگاه برکلی کالیفرنیا)
- فضل‌الله رضا (استاد دانشگاه و سفیر سابق ایران در یونسکو و سازمان ملل)
- مهدی بازرگان (سیاستمدار، استاد دانشگاه و اولین نخست‌وزیر پس از انقلاب)
- مصطفی چمران (وزیر دفاع و فعال سیاسی- نظامی ایرانی)
- پرویز شهریاری (ریاضی‌دان، مترجم، نویسنده و از چهره‌های ماندگار ایران)
- عباس آخوندی (سیاستمدار، استاد دانشگاه و وزیر راه و شهرسازی)
- علی مصفا (هنرپیشه، کارگردان و تهیه‌کننده)
- رضا فرجی دانا (وزیر علوم، تحقیقات و فناوری)
- سید محمد غرضی (وزیر نفت، وزیر پست و تلگراف و تلفن)
- عزت‌الله سحابی (سیاستمدار، روزنامه‌نگار و رهبر شورای فعالان ملی مذهبی ایران)
- بیژن نامدار زنگنه (وزیر نفت)
- محمدرضا عارف (معاون اول رئیس‌جمهور در دولت هشتم)
- رحمان دادمان (وزیر فقید راه و ترابری)
- حبیب‌الله بیطرف (وزیر نیرو در دولت‌های هفتم و هشتم)
- طهماسب مظاهری (وزیر اقتصاد دولت هشتم)
فعالیت‌های پژوهشی[ویرایش]
استادان مجرب و آزمایشگاه‌های مجهز پردیس همواره به عنوان عاملی مهم در جذب پروژه‌های مختلف مهندسی از مراکز مختلف دولتی و خصوص بوده‌اند. پردیس دانشکده‌های فنی سعی برآن دارد که نیازهای کلی دانشگاه را برطرف ساخته و با معیارهای برگزیده شده توسط سازمان‌های معتبر فنی که استفاده مفید از فناوری و منابع اطلاعاتی را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند مطابقت کند.
امکانات آموزشی و پژوهشی[ویرایش]
- ۵ کتابخانه مجهز و ۱ مجله
- سایتهای مختلف کامپیوتر
- آزمایشگاه‌های تخصصی و فنی
- مؤسسه الکتروتکنیک
- انستیتو مهندسی نفت
- مؤسسه تحقیقات و کاربرد مواد معدنی
- مؤسسه پژوهش در مدیریت و برنامه‌ریزی انرژی
- گروه پژوهشی بهینه‌سازی مهندسی
- شرکت مهاب فنی
- مؤسسه آب
- مؤسسه عالی پژوهشی خودرو، سوخت و محیط زیست
- مؤسسه زیست مواد
- مؤسسه عالی مواد پیشرفته
- مؤسسه پژوهشی فناوری‌های نوین در صنعت خودرو
- مؤسسه توربو ماشین
منابع[ویرایش]
- ↑ «مذاکرات جلسه ۱۴۰ دوره چهارم مجلس شورای ملی اول میزان ۱۳۰۱».
- ↑ «تاریخچه دانشکده فنی». دانشگاه تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۳۹۴. تاریخ وارد شده در
|بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - ↑ دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران:مهندسی خونین اجتماعی و مهندسی خاموش صنعتی
- ↑ متین غفاریان، بالابر علمی طبقه متوسط، مهرنامه، ش ۳۹، دی و بهمن ۱۳۹۳، ص ۱۱۹–۱۱۰
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ http://www.universityrankings.ch/institutions/id2644-university_of_tehran-iran
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ سایت دانشکدهٔ فنی
- ↑ «سایت دانشکدهٔ فنی فومن». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
- ↑ «سایت دانشکده علوم مهندسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۰ مارس ۲۰۱۰.
- روابط عمومی دانشگاه تهران
- روابط عمومی دانشکدهِ فنی دانشگاه تهران
- وبگاه دانشگاه تهران
- دانشنامهِ اطلاعات پردیس‌های دانشگاه تهران، روابط عمومی دانشگاه تهران، ۱۳۸۴
- شناسان دانشگاه تهران، ۱۳۸۳
- یادهایی از دانشکده فنی دانشگاه تهران، ماهنامه آموزشی فرهنگی لوح، شماره چهاردهم، اسفند ۱۳۸۱
پیوند به بیرون[ویرایش]
- وبگاه رسمی
- سایت رسمی علوم مهندسی دانشکده فنی دانشگاه تهران بایگانی‌شده در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine
- کانون مهندسین فارغ‌التحصیل
- دانشکده فنی کاسپین
- دانشکده فنی فومن
- رسانه
