مهندسی نفت

یک سکوی نفتی دریایی

مهندسی نفت (به انگلیسی: Petroleum engineering) کاربرد دانش، فناوری، ریاضیات و اقتصاد در فرایند اکتشاف، استخراج، برآورد مخزن و توسعهٔ نفت، گاز و سایر ترکیبات هیدروکربنی از مخازن زیرزمینی و انتقال آنها به پالایشگاه، صنایع پایین‌دستی و مصرف‌کننده‌است. شایان توجه است که پالایش نفت در حیطهٔ صنایع پایین‌دستی صنایع نفت و گاز بوده و در محدودهٔ مهندسی شیمی قرار می‌گیرد.

در سال‌های اخیر به‌دنبال تغییراتی که در رویکرد سرمایه‌ها به‌سوی منابع جدید انرژی صورت گرفته‌است، بسیاری از دانشگاه‌ها همچون استنفورد و دانشگاه کالیفرنیا این رشته را به مهندسی منابع انرژی تغییر نام داده‌اند؛ چرا که مباحث طرح‌شده در انرژی زمین‌گرمایی و سایر انرژی‌های نوین کماکان بسیار نزدیک به‌این رشته می‌باشد. در مهندسی نفت دروسی همچون ریاضیات، فیزیک، مکانیک سیالات، استاتیک، ترمودینامیک، انتقال حرارت، انتقال جرم، زمین‌شناسی و … تدریس می‌شود.

گرایش‌های مهندسی نفت

مهندسی نفت به چندین گرایش تقسیم می‌شود. در زیر به معرفی این گرایش‌ها می‌پردازیم:

• مهندسی اکتشاف: این گرایش ارتباط نزدیکی با زمین‌شناسی دارد. در اولین مرحله کشف حوزه‌های نفتی انجام می‌گیرد. مهندسان اکتشاف با بکار بردن شیوه‌های مختلف (مانند لرزه‌نگاری) به وجود یا عدم وجود نفت پی می‌برند.
• مهندسی مخازن: به‌گونه‌ای عمل می‌کنند که محصول نفت و گاز به‌واسطه تعیین موقعیت مناسب چاه، سطح میزان استخراج و افزایش‌دادن روش‌های بازیافت نفت، بهینه‌سازی شود.
• مهندسی حفاری: از لحاظ فنی، حفاری اکتشافی، استخراج و تزریق چاه‌ها را مدیریت می‌کند.
• مهندسی بهره‌برداری: که شامل مهندسی زیرسطحی است که اختلال بین مخزن و چاه را مدیریت می‌کند. وظایف مهندس بهره‌برداری، پرفوراسیون، مهارکردن شن، کنترل جریان حفاری نزولی، کنترل تجهیزات حفاری نزولی، ارزیابی کردن روش‌های ساختگی انتقال از راه هوا و همچنین انتخاب سطح تجهیزاتی که جداکننده مایع تولید شده‌اند (نفت، گاز طبیعی و آب)، هستند.

گروه‌های مهندسی نفت در دانشگاه‌های ایران

• دانشکده مهندسی نفت و پتروشیمی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار
• دانشکدهٔ مهندسی شیمی و نفت، دانشگاه صنعتی شریف، تهران
• انستیتو مهندسی نفت، دانشگاه تهران، تهران
• دانشکدهٔ مهندسی نفت، دانشگاه امیر کبیر، تهران
• دانشکدهٔ مهندسی شیمی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران
• دانشکدۀ مهندسی شیمی، نفت و گاز، دانشگاه شیراز، شیراز
• دانشکدۀ مهندسی نفت اهواز، دانشگاه صنعت نفت، اهواز
• دانشکدۀ مهندسی نفت آبادان، دانشگاه صنعت نفت، آبادان
• دانشکدۀ فنی و مهندسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان
• دانشکدهٔ مهندسی شیمی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
• دانشکدۀ مهندسی نفت و گاز، دانشگاه صنعتی سهند، تبریز
• دانشکدۀ فنی و مهندسی، دانشگاه گرمسار، گرمسار
• دانشکدۀ مهندسی نفت، دانشگاه سمنان، سمنان
• دانشکدۀ مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه شاهرود، شاهرود
• دانشکدۀ مهندسی گاز و پتروشیمی، دانشگاه خلیج فارس بوشهر، بوشهر
• دانشکده فنی فومن، دانشگاه تهران، گیلان
• مرکز آموزش عالی لامرد

دانشگاه آزاد واحد قوچان

• دانشگاه فردوسی مشهد
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماهشهر
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه

دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات

جستارهای وابسته

• مهندسی اکتشاف
• مهندسی حفاری
• مهندسی مخزن
• مهندسی بهره‌برداری
• مخازن هیدروکربوری
• زمین‌شناسی
• انجمن مهندسی نفت (SPE)
• مهندسی شیمی