وزارت جهاد سازندگی از وزارتخانههای دولت جمهوری اسلامی ایران بود،[۱] که در سال ۱۳۶۲ تأسیس شد و در پی ادغام با وزارت کشاورزی در سال ۱۳۷۹ منحل گردید و امروزه همچنان فعالیت خود را در قالب وزارت جهاد کشاورزی ادامه می‌دهد.[۲]
پیشینه شکل‌گیری نهاد جهاد سازندگی به ۴ ماه پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ بازمی‌گردد، که در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ با فرمان روح‌الله خمینی؛ رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران، با هدف تأمین نیازهای اولیه به روستاها، آغاز به کار کرد.[۳]
نهاد جهاد سازندگی در روز ۷ آذر ۱۳۶۲ طی طرحی در ۳ فصل شامل: اهداف، وظایف و مقررات عمومی در ۱۱ ماده و ۵ تبصره با تأیید مجلس شورای اسلامی به وزارتخانه جهاد سازندگی تبدیل شد. این طرح ۱۰ روز بعد به تأیید شورای نگهبان رسید. وزارت جهاد سازندگی به کمیته‌های مختلف با شرح وظایف مختلف تقسیم شد، که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
۱ سال ۱۳۸۲ به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تغییر نام پیدا کرد. ۲ وزارت کشاورزی با وزارت جهاد سازندگی ادغام، و وزارت جهاد کشاورزی تشکیل شد. ۳ در سال ۱۳۸۳ تشکیل شدند. ۴ وزارت صنایع با وزارت معادن و فلزات ادغام، و وزارت صنایع و معادن تشکیل شد. ۵ سال ۱۳۷۹ به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تغییر نام پیدا کرد. ۶ سازمان‌های برنامه و بودجه با سازمان امور اداری و استخدامی کشور ادغام، و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تشکیل شد.
۱ سال ۱۳۶۳ سازمان اوقاف از معاونت نخست‌وزیری به یکی از معاونت‌های وزارت ارشاد اسلامی تبدیل شد و سال ۱۳۶۶ نام وزارتخانه به فرهنگ و ارشاد اسلامی تبدیل شد. ۲ وزارت اطلاعات در سال ۱۳۶۳ جایگزین دفتر اطلاعات و تحقیقات شد. ۳ سال ۱۳۶۳ سازمان برنامه و بودجه از وزارت مشاور به وزارت تبدیل شد. ۴ سال ۱۳۶۳ وزارت مشاور بهزیستی در درون وزارت بهداری ادغام شده و سال ۱۳۶۴ نام وزارت بهداری به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تبدیل شد. ۵ وزارت جهاد سازندگی در سال ۱۳۶۲ بنیان‌گذاری شد. ۶ وزارت سپاه در سال ۱۳۶۱ بنیان‌گذاری شده و سال ۱۳۶۸ در درون وزارت دفاع ادغام شد. نام وزارت دفاع تا سال ۱۳۶۳، وزارت دفاع ملی بود. ۷ وزارت صنایع سنگین در سال ۱۳۶۱ از وزارت صنایع و معادن جدا شد. ۸ سال ۱۳۶۲ وظایف عمران روستایی به وزارت جهاد سازندگی منتقل شده و از نام وزارت کشورزی حذف شد. ۹ سال ۱۳۶۳ وزیر مشاور امور اجرایی به معاونت اجرایی نخست‌وزیر تبدیل شد. ۱۰ دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی در سال ۱۳۶۰ بنیان‌گذاری شد.
۱۱ سال ۱۳۶۳ سازمان انرژی اتمی دوباره به سطح معاونت نخست‌وزیری ارتقا یافت.
۱ تا ۷ خرداد ۱۳۵۸ وزارت اطلاعات و تبلیغات نام داشت. ۲ ۸ مهر ۱۳۵۸ وزارت نفت تأسیس شد. ۳ معاونت امور انقلاب، به وزیر مشاور در امور اجرایی تبدیل شد. ۴ وزیر مشاور در طرح‌های انقلاب، به وزیر مشاور در امور تعلیمات و تحقیقات تبدیل شد.
۵ معاون امور انتقال قدرت، به معاون امور اداری و مالی تبدیل شد.
