پلکان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: موثر⟸مؤثر، استفتده⟸استفاده، اگرتعداد⟸اگر تعداد، باشدبرای⟸باشد برای، باشدکف⟸باشد کف، کندالبته...
خط ۲: خط ۲:
[[پرونده:Persepolis 24.11.2009 13-12-47.jpg|بندانگشتی|270px||پلکانی در [[تخت جمشید]]. ۵۵۰ پیش از میلاد.]]
[[پرونده:Persepolis 24.11.2009 13-12-47.jpg|بندانگشتی|270px||پلکانی در [[تخت جمشید]]. ۵۵۰ پیش از میلاد.]]
[[پرونده:RudkhanCastle.JPG|بندانگشتی|270px||مسیر پلکانی [[قلعه رودخان]] فومن.]]
[[پرونده:RudkhanCastle.JPG|بندانگشتی|270px||مسیر پلکانی [[قلعه رودخان]] فومن.]]
'''پــِلِّکان''' سازه‌ای است که برای ارتباط دادن دو سطح غیر هم‌سطح در ساختمان یا فضاهای دیگر بکار می‌رود و از اجزای کوچک‌تری به نام پلّه ساخته شده‌است. در حالتی که پلکان در یک فضای بسته ساخته شود به آن راه‌پله گفته می‌شود.
'''پـِلِّکان''' سازه‌ای است که برای ارتباط دادن دو سطح غیر هم‌سطح در ساختمان یا فضاهای دیگر بکار می‌رود و از اجزای کوچک‌تری به نام پلّه ساخته شده‌است. در حالتی که پلکان در یک فضای بسته ساخته شود به آن راه‌پله گفته می‌شود.


به پلکانی که به صورت نقاله‌ای و با نیروی برق حرکت کند [[پله برقی]] گفته می‌شود. از انواع دیگر پلکان می‌توان پلکان مارپیچی، پلکان تاشو (درب مخفی) و پلکان هواپیما را نام برد.
به پلکانی که به صورت نقاله‌ای و با نیروی برق حرکت کند [[پله برقی]] گفته می‌شود. از انواع دیگر پلکان می‌توان پلکان مارپیچی، پلکان تاشو (درب مخفی) و پلکان هواپیما را نام برد.


به طور معمول پهنای مؤثر پله‌ها و پاگردها باید حداقل دارای یک و نیم متر باشند و از دو نیم متر تجاوز نکنند. درها نباید پهنای مفید پاگردها را اشغال و محدود کنند و درهای رو به راه پله باید به طرف خروجی باز شوند. هم‌چنین بهتر است نسبت ارتفاع به عمق پاگذار ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی متر باشد.<ref>[http://www.archibase.ir/post-134.aspx معماری بیمارستان]. بازدید: ژوئیه ۲۰۱۱.</ref>
به طور معمول پهنای مؤثر پله‌ها و پاگردها باید حداقل دارای یک و نیم متر باشند و از دو نیم متر تجاوز نکنند. درها نباید پهنای مفید پاگردها را اشغال و محدود کنند و درهای رو به راه پله باید به طرف خروجی باز شوند. هم‌چنین بهتر است نسبت ارتفاع به عمق پاگذار ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر باشد.<ref>[http://www.archibase.ir/post-134.aspx معماری بیمارستان]. بازدید: ژوئیه ۲۰۱۱.</ref>


== اجزای پلکان ==
== اجزای پلکان ==
خط ۱۹: خط ۱۹:
* پاگرد پله
* پاگرد پله


⚫
== ارتفاع پله ==
⚫
به طور کلی هر قدر ارتفاع پله زیادتر باشد تعداد پله مورد نیاز برای عبور از طبقه‌ای به طبقه دیگر کمتر بوده ودر نتیجه [[قفسه]] پله یا فضای لازم برای ایجاد پله کمتر است ولی [[ارتفاع]] پله کاملاً بستگی به محل استفاده و اشخاص استفاده کننده از آن را دارد مثلاً ارتفاع پله برای طبقات آپارتمان‌های مسکونی در حدود ۱۶ الی ۲۰ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود زیرا ۸۰ درصد استفاده کنندگان آن در سنینی هستند که به راحتی می‌توانند از پله پایین و بالا روند. همچنین ارتفاع پله [[موتور خانه]]‌ها و یا [[انبار]] را در حدود ۲۰ الی ۲۵ حتی ۵۰ سانتی‌متر در نظر می‌گیرند زیرا ۹۹ درصد استفاده کنندگان این قسمت از [[ساختمان]] را اشخاص جوان تشکیل می‌دهند و همچنین ارتفاع پله مکان‌های عمومی مانند ایستگاه [[راه آهن]] و یا [[بیمارستان]]‌ها و یا ادارات [[عمومی]] را در حدود ۱۵ الی ۱۷ سانتی‌متر در نظر می‌گیرند زیرا از این نوع پله‌ها اجباراً افراد در هر سنی استفاده خواهند نمود.
⚫
ارتفاع پله در [[قصر]]‌های بسیار لوکس و مجلل در حدود ۱۵ سانتی‌متر یا کمتر در نظر گرفته می‌شود.


⚫
== کف پله ==

⚫
==ارتفاع پله ==

⚫
به طور کلی هر قدر ارتفاع پله زیادتر باشد تعداد پله مورد نیاز برای عبور از طبقه ای به طبقه دیگر کمتر بوده ودر نتیجه [[قفسه]] پله یا فضای لازم برای ایجاد پله کمتر است ولی [[ارتفاع]] پله کاملا بستگی به محل استفاده و اشخاص استفاده کننده از آن را دارد مثلا ارتفاع پله برای طبقات آپارتمان های مسکونی در حدود 16 الی 20 سانتی متر در نظر گرفته می شود زیرا 80 درصد استفاده کنندگان آن در سنینی هستند که به راحتی می توانند از پله پایین و بالا روند . همچنین ارتفاع پله [[موتور خانه]] ها و یا [[انبار]] را در حدود 20 الی 25 حتی 50 سانتی متر در نظر می گیرند زیرا 99 درصد استفاده کنندگان این قسمت از [[ساختمان]] را اشخاص جوان تشکیل می دهند و همچنین ارتفاع پله مکان های عمومی مانند ایستگاه [[راه آهن]] و یا [[بیمارستان]] ها و یا ادارات [[عمومی]] را در حدود 15 الی 17 سانتی متر در نظر می گیرند زیرا از این نوع پله ها اجبارا افراد در هر سنی استفاده خواهند نمود.
⚫
ارتفاع پله در [[قصر]] های بسیار لوکس و مجلل در حدود 15 سانتی متر یا کمتر در نظر گرفته می شود.


⚫
==کف پله==


'''کف پله تابع دو عامل است:'''
'''کف پله تابع دو عامل است:'''


⚫
۱. طول کف پا
⚫
۲. طول قدم


⚫
طول کف [[پا]]ی یک آدم معمولی در حدود ۳۰ سانتی‌متر است در این صورت برای اینکه عبور و مرور از روی پله آسان باشد [[کف پله]] باید در حدود ۳۰ سانتی‌متر باشد که با توجه به ۲ سانتی‌متر دماغه پله جمعاً کف پله در حدود ۳۲ سانتی‌متر خواهد شد.
⚫
1.طول کف پا
⚫
طول قدم یک آدم معمولی در حدود ۶۳ الی ۶۵ سانتی‌متر می‌باشد برای اینکه بتوان پله‌ها را پشت سر هم وبدون توقف و به راحتی و با قدم معمولی طی نمود می‌باید مجموع دو برابر ارتفاع بعلاوه کف پله عددی بین ۶۳ الی ۶۵ سانتی‌متر باشد.
⚫
2.طول قدم
⚫
اگر تعداد پله‌هایی که پشت سر هم قرار دارند در حدود ۸ الی ۱۲ پله باشد کف پله نمی‌تواند از ۳۲ الی ۳۳ بیشتر باشد. زیرا اگر کف پله از این مقدار پهن‌تر باشد استفاده کننده از آن در موقع بالا رفتن ناخودآگاه هر قدم خود را روی پلهٔ بعدی قدری عقب‌تر گذاشته و روی پله هشتم یا نهم پنجه پای او روی لبه پله قرار گرفته و ممکن است تعادل خود را از دست داده و به جلو خم شود ولی در مورد پله‌های جلو ساختمان که معمولاً تعداد آن در حدود ۳ یا ۴ پله می‌باشد می‌توان از کف پله پهن‌تر نیز استفاده نمود.


⚫
== عرض پله ==
⚫
عرض پله به نسبت شدت عبور و مرور متفاوت نیز می‌باشد.
⚫
عرض پله ساختمان‌های عمومی و بزرگ مانند سینماها و تاترها که از آن‌ها برای عبور یک طرفه استفاده می‌شود برای هر ۱۲۰ نفر جمعیت یک متر عرض در نظر گرفته می‌شود که این عرض برای تخلیه [[جمعیت]] در حدود ۱۰ دقیقه کافی می‌باشد.
⚫
حداقل عرض پله ساختمان‌هایی که زیاد بزرگ نبوده و از روی آن عبور و مرور دو طرفه انجام می‌شود و در حدود ۱۰۰ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود زیرا عرض شانه یک نفر [[مرد]] در حدود ۶۰ سانتی‌متر است و با توجه به اینکه اگر دو نفر بخواهند از نزدیک یکدیگر عبور نمایند [[ناخودآگاه]] قدری شانه خود را به سمت طرف مقابل کج می‌نمایند عرض ۱۰۰ سانتی‌متر برای عبور دو نفر از کنار یکدیگر کافی می‌باشد ولی برای [[آپارتمان]]‌های چندطبقه که شدت رفت و آمد زیادتر است عرض پله را در حدود ۱۲۰ سانتی‌متر و یا بیشتر در نطر می‌گیرند.
⚫
در مورد پله‌های کم رفت و آمد مانند پله‌هایی که به بام ختم می‌شوند و از آن‌ها برای [[برف روبی]] و یا سرکشی به بام استفاده می‌شود عرض ۵۵ الی ۶۰ سانتی‌متر کافی می‌باشد.


⚫
'''پله‌های دو گردش و یک پا گرد'''
⚫
طول کف [[پا]]ی یک آدم معمولی در حدود 30 سانتی متر است در این صورت برای اینکه عبور و مرور از روی پله آسان باشد [[کف پله]] باید در حدود 30 سانتی متر باشد که با توجه به 2 سانتی متر دماغه پله جمعا کف پله در حدود 32 سانتی متر خواهد شد.
⚫
طول قدم یک آدم معمولی در حدود 63 الی 65 سانتی متر می باشد برای اینکه بتوان پله ها را پشت سر هم وبدون توقف و به راحتی و با قدم معمولی طی نمود می باید مجموع دو برابر ارتفاع بعلاوه کف پله عددی بین 63 الی 65 سانتی متر باشد.
⚫
اگر تعداد پله هایی که پشت سر هم قرار دارند در حدود 8 الی 12 پله باشد کف پله نمی تواند از 32 الی 33 بیشتر باشد . زیرا اگر کف پله از این مقدار پهن تر باشد استفاده کننده از آن در موقع بالا رفتن ناخودآگاه هر قدم خود را روی پله ی بعدی قدری عقب تر گذاشته و روی پله هشتم یا نهم پنجه پای او روی لبه پله قرار گرفته و ممکن است تعادل خود را از دست داده و به جلو خم شود ولی در مورد پله های جلو ساختمان که معمولا تعداد آن در حدود 3 یا 4 پله می باشد می توان از کف پله پهن تر نیز استفاده نمود.


⚫
==عرض پله==

⚫
عرض پله به نسبت شدت عبور و مرور متفاوت نیز می باشد.
⚫
عرض پله ساختمان های عمومی و بزرگ مانند سینما ها و تاتر ها که از آن ها برای عبور یک طرفه استفاده می شود برای هر 120 نفر جمعیت یک متر عرض در نظر گرفته می شود که این عرض برای تخلیه [[جمعیت]] در حدود 10 دقیقه کافی می باشد.
⚫
حداقل عرض پله ساختمان هایی که زیاد بزرگ نبوده و از روی آن عبور و مرور دو طرفه انجام می شود و در حدود 100 سانتی متر در نظر گرفته می شود زیرا عرض شانه یک نفر [[مرد]] در حدود 60 سانتی متر است و با توجه به اینکه اگر دو نفر بخواهند از نزدیک یکدیگر عبور نمایند [[ناخودآگاه]] قدری شانه خود را به سمت طرف مقابل کج می نمایند عرض 100 سانتی متر برای عبور دو نفر از کنار یکدیگر کافی می باشد ولی برای [[آپارتمان]] های چندطبقه که شدت رفت و آمد زیادتر است عرض پله را در حدود 120 سانتی متر و یا بیشتر در نطر می گیرند .
⚫
در مورد پله های کم رفت و آمد مانند پله هایی که به بام ختم می شوند و از آن ها برای [[برف روبی]] و یا سرکشی به بام استفاده می شود عرض 55 الی 60 سانتی متر کافی می باشد.

⚫
'''پله های دو گردش و یک پا گرد'''

⚫
متداولترین نوع پله می باشد که با دو گردش و یک پاگرد فاصله دو طبقه را طی می کند که U شکل می باشد . مسیر اول با مسیر دوم که هر دو به پاگرد منتهی می گردد درست 180 درجه اختلاف جهت دارند .
⚫
تعداد پله در هر [[گردش]] در حدود 8 تا 10 پله است.



⚫
متداولترین نوع پله می‌باشد که با دو گردش و یک پاگرد فاصله دو طبقه را طی می‌کند که U شکل می‌باشد. مسیر اول با مسیر دوم که هر دو به پاگرد منتهی می‌گردد درست ۱۸۰ درجه اختلاف جهت دارند.
⚫
تعداد پله در هر [[گردش]] در حدود ۸ تا ۱۰ پله است.


'''پله با سه گردش و دو پاگرد'''
'''پله با سه گردش و دو پاگرد'''
این نوع پله بیشتر برای ساختمان هایی که [[فضای]] در نظر گرفته شده برای پله مربع است و یا اگر بخواهند ساختمان هایی که [[آسانسور]] دارد پله دور آسانسور بچرخد و یا به عبارت دیگر فضای در نظر گرفته شده برای پله و آسانسور در یک مجموعه باشد این نوع پله اجرا می شود .
این نوع پله بیشتر برای ساختمان‌هایی که [[فضای]] در نظر گرفته شده برای پله مربع است و یا اگر بخواهند ساختمان‌هایی که [[آسانسور]] دارد پله دور آسانسور بچرخد و یا به عبارت دیگر فضای در نظر گرفته شده برای پله و آسانسور در یک مجموعه باشد این نوع پله اجرا می‌شود.


⚫
'''پله‌های بدون پاگرد'''


⚫
این نوع پله که فضای کمتری را اشغال می‌نماید نا مناسب‌ترین نوع پله می‌باشد در این سیستم آن تعداد پله‌هایی که در قسمت‌های مستقیم واقع است مناسب و راحت است ولی عبور و مرور از آن تعداد پله که در [[قوس]] قرار داشته و به شکل [[مثلث]] است مشکل تر و ناراحت تر می‌باشد.
⚫
'''پله های بدون پاگرد'''
⚫
در [[طرح]] پله‌های مثلث شکل باید سعی نمود که متوسط کف پله‌ها از ۲۵ سانتی‌متر کمتر نباشد.


⚫
== پله گرد ==
⚫
این نوع پله که فضای کمتری را اشغال می نماید نا مناسب ترین نوع پله می باشد در این سیستم آن تعداد پله هایی که در قسمت های مستقیم واقع است مناسب و راحت است ولی عبور و مرور از آن تعداد پله که در [[قوس]] قرار داشته و به شکل [[مثلث]] است مشکل تر و ناراحت تر می باشد.
⚫
برای مکان‌های کم رفت و آمد می‌باشد و امکان استفاده از آن برای کودکان و افراد [[مسن]] بسیار مشکل است.
⚫
در [[طرح]] پله های مثلث شکل باید سعی نمود که متوسط کف پله ها از 25 سانتی متر کمتر نباشد.
⚫
در طرح این گونه پله‌ها که معمولاً حول [[لوله]] ای به قطر ۱۰ الی ۱۵ ساتی متر می‌چرخد روش کار چنین است که ابتدا [[دایره]] متوسط گردش را به تقسیمات مساوی تقسیم نموده آنگاه از مرکز دایره گردش به این نقاط وصل می‌نمایند و این خطوط را ادامه می‌دهند تا محیط دایره خارجی پله را قطع کند.


==پله گرد==
== چشم پله یا چاه پله ==
⚫
در پله‌هایی که با دو گردش و یک پاگرد اجرا می‌شود گردش‌های پله باید با فاصله‌ای حداقل در حدود ۱۰ سانتی‌متر از یکدیگر واقع شوند. به این فاصله که چشم پله گفته می‌شود اجرای [[نرده]] پله را آسان تر می‌کند البته اگر فضای پله دارای عرض کافی نباشد می‌توان از این فاصله صرف نظر نمود.


⚫
== تعداد پله ==
⚫
برای مکان های کم رفت و آمد می باشد و امکان استفاده از آن برای کودکان و افراد [[مسن]] بسیار مشکل است.
⚫
نباید بیشتر از ۱۰ الی ۱۲ پله پشت سر هم قرار گیرد و بعد از هر ۱۰ پله پاگرد در نظر گرفته می‌شود. علت معین کردن تعداد پله این است که در موقع استفاده از پله فرد احساس وحشت نکند.
⚫
در طرح این گونه پله ها که معمولا حول [[لوله]] ای به قطر 10 الی 15 ساتی متر می چرخد روش کار چنین است که ابتدا [[دایره]] متوسط گردش را به تقسیمات مساوی تقسیم نموده آنگاه از مرکز دایره گردش به این نقاط وصل می نمایند و این خطوط را ادامه می دهند تا محیط دایره خارجی پله را قطع کند.


⚫
== پاگرد ==
==چشم پله یا چاه پله==
⚫
عرض پاگرد در پله‌های U شکل دو برابر عرض پله می‌باشد و طول آن حداقل به اندازه عرض یک پله باشد بدین صورت پاگرد مستطیلی شکل می‌باشد.
⚫
در مورد پله‌های مستقیم عرض پاگرد به اندازه عرض پله و طول آن مساوی n قدم کامل می‌باشد.


⚫
== نرده پله ==
⚫
در پله هایی که با دو گردش و یک پاگرد اجرا می شود گردش های پله باید با فاصله ای حداقل در حدود 10 سانتی متر از یکدیگر واقع شوند . به این فاصله که چشم پله گفته می شود اجرای [[نرده]] پله را آسان تر می کند البته اگر فضای پله دارای عرض کافی نباشد می توان از این فاصله صرف نظر نمود .
⚫
برای ایجاد ایمنی حتماً باید [[نرده]] گذاشته شود.
⚫
پله‌هایی که از دو طرف باز می‌باشد باید هر دو طرف نرده داشته باشد.
⚫
ارتفاع نرده در حدود ۷۵ الی ۸۰ سانتی‌متر پیشنهاد می‌شود.


==تعداد پله==
== طاق پله ==
⚫
سقف پله بالا با پله پایینی آنچنان فاصله داشته باشد که یک نفر آدم با قد معمولی بتواند بدون احساس ترس از آن استفاده نماید حداقل ارتفاع در حدود ۱۹۵ سانتی‌متر پیشنهاد می‌گردد از آن کمتر تا ارتفاع ۱۸۰ سانتی‌متر ممکن است سرگیر نباشد ولی چشم ترس است.


== شیب کف پله ==
⚫
نباید بیشتر از 10 الی 12 پله پشت سر هم قرار گیرد و بعد از هر 10 پله پاگرد در نظر گرفته می شود. علت معین کردن تعداد پله این است که در موقع استفاده از پله فرد احساس وحشت نکند.
⚫
در موقع نصب پله معمولاً در حدود ۲ یا ۳ میلیمتر به آن [[شیب]] می‌دهند که این شیب شستشوی پله را راحت تر می‌کند.<ref>اجزا ساختمان و ساختمان-تالیف:سیاوش کباری</ref>




⚫
==پاگرد==

⚫
عرض پاگرد در پله های U شکل دو برابر عرض پله می باشد و طول آن حداقل به اندازه عرض یک پله باشد بدین صورت پاگرد مستطیلی شکل می باشد.
⚫
در مورد پله های مستقیم عرض پاگرد به اندازه عرض پله و طول آن مساوی n قدم کامل می باشد.

⚫
==نرده پله==

⚫
برای ایجاد ایمنی حتما باید [[نرده]] گذاشته شود.
⚫
پله هایی که از دو طرف باز می باشد باید هر دو طرف نرده داشته باشد .
⚫
ارتفاع نرده در حدود 75 الی 80 سانتی متر پیشنهاد می شود .


⚫
==طاق پله==

⚫
سقف پله بالا با پله پایینی آنچنان فاصله داشته باشد که یک نفر آدم با قد معمولی بتواند بدون احساس ترس از آن استفاده نماید حداقل ارتفاع در حدود 195 سانتی متر پیشنهاد می گردد از آن کمتر تا ارتفاع 180 سانتی متر ممکن است سرگیر نباشد ولی چشم ترس است.

⚫
==شیب کف پله==

⚫
در موقع نصب پله معمولا در حدود 2 یا 3 میلیمتر به آن [[شیب]] می دهند که این شیب شستشوی پله را راحت تر می کند.
<ref>اجزا ساختمان و ساختمان-تالیف:سیاوش کباری</ref>
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
* [[تاق]]
* [[تاق]]



== نگارخانه ==
== نگارخانه ==
<gallery>
<gallery>
Image:Loretto Chapel.jpg|<!--There is no [[newel]] at [[Loretto Chapel]]'s spiral staircase (the "Miracle stair") in [[سانتا فه (نیومکزیکو)]], [[نیومکزیکو]], USA.-->
Image:Loretto Chapel.jpg|<!--There is no [[newel]] at [[Loretto Chapel]]'s spiral staircase (the "Miracle stair") in [[سانتا فه (نیومکزیکو)]], [[نیومکزیکو]]، USA.-->
Image:Cremona, torrazzo interno 02 scala a chiocciola.JPG|<!--A spiral staircase inside [[کرمونا]]'s [[Torrazzo of Cremona|Torrazzo]], [[ایتالیا]].-->
Image:Cremona, torrazzo interno 02 scala a chiocciola.JPG|<!--A spiral staircase inside [[کرمونا]]'s [[Torrazzo of Cremona|Torrazzo]], [[ایتالیا]].-->
Image:TulipStair QueensHouse Greenwich.jpg|<!--Upward view of the Tulip Stairs & lantern at the [[Queen's House]], [[Greenwich]], [[بریتانیا]].-->
Image:TulipStair QueensHouse Greenwich.jpg|<!--Upward view of the Tulip Stairs & lantern at the [[Queen's House]], [[Greenwich]], [[بریتانیا]].-->

نسخهٔ ‏۶ آوریل ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۴۸

تصویری از یک راه پله
پلکانی در تخت جمشید. ۵۵۰ پیش از میلاد.
مسیر پلکانی قلعه رودخان فومن.

پـِلِّکان سازه‌ای است که برای ارتباط دادن دو سطح غیر هم‌سطح در ساختمان یا فضاهای دیگر بکار می‌رود و از اجزای کوچک‌تری به نام پلّه ساخته شده‌است. در حالتی که پلکان در یک فضای بسته ساخته شود به آن راه‌پله گفته می‌شود.

به پلکانی که به صورت نقاله‌ای و با نیروی برق حرکت کند پله برقی گفته می‌شود. از انواع دیگر پلکان می‌توان پلکان مارپیچی، پلکان تاشو (درب مخفی) و پلکان هواپیما را نام برد.

به طور معمول پهنای مؤثر پله‌ها و پاگردها باید حداقل دارای یک و نیم متر باشند و از دو نیم متر تجاوز نکنند. درها نباید پهنای مفید پاگردها را اشغال و محدود کنند و درهای رو به راه پله باید به طرف خروجی باز شوند. هم‌چنین بهتر است نسبت ارتفاع به عمق پاگذار ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر باشد.[۱]

اجزای پلکان

به سطح افقی پله، کف پله یا پاگذار و به سطح عمودی آن پیشانی پله گفته می‌شود. در پله‌های مسدود کف پله معمولاً نسبت به پیشانی آن حالت پیش آمده دارد تا کف پله از سطح پهنتری برخوردار باشد. به ارتفاع باز راه‌پله‌ها یعنی فضای کف تا سقف، سرگیر گفته می‌شود. بلندای یک یا چند پله از سطح کف پلکان، خیز نامیده می‌شود.

اجزا پلکان:

  • کف پله یا پاگذار
  • پیشانی پله
  • نرده پله
  • آبچکان پله
  • پاگرد پله

ارتفاع پله

به طور کلی هر قدر ارتفاع پله زیادتر باشد تعداد پله مورد نیاز برای عبور از طبقه‌ای به طبقه دیگر کمتر بوده ودر نتیجه قفسه پله یا فضای لازم برای ایجاد پله کمتر است ولی ارتفاع پله کاملاً بستگی به محل استفاده و اشخاص استفاده کننده از آن را دارد مثلاً ارتفاع پله برای طبقات آپارتمان‌های مسکونی در حدود ۱۶ الی ۲۰ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود زیرا ۸۰ درصد استفاده کنندگان آن در سنینی هستند که به راحتی می‌توانند از پله پایین و بالا روند. همچنین ارتفاع پله موتور خانه‌ها و یا انبار را در حدود ۲۰ الی ۲۵ حتی ۵۰ سانتی‌متر در نظر می‌گیرند زیرا ۹۹ درصد استفاده کنندگان این قسمت از ساختمان را اشخاص جوان تشکیل می‌دهند و همچنین ارتفاع پله مکان‌های عمومی مانند ایستگاه راه آهن و یا بیمارستان‌ها و یا ادارات عمومی را در حدود ۱۵ الی ۱۷ سانتی‌متر در نظر می‌گیرند زیرا از این نوع پله‌ها اجباراً افراد در هر سنی استفاده خواهند نمود. ارتفاع پله در قصر‌های بسیار لوکس و مجلل در حدود ۱۵ سانتی‌متر یا کمتر در نظر گرفته می‌شود.

کف پله

کف پله تابع دو عامل است:

۱. طول کف پا ۲. طول قدم

طول کف پای یک آدم معمولی در حدود ۳۰ سانتی‌متر است در این صورت برای اینکه عبور و مرور از روی پله آسان باشد کف پله باید در حدود ۳۰ سانتی‌متر باشد که با توجه به ۲ سانتی‌متر دماغه پله جمعاً کف پله در حدود ۳۲ سانتی‌متر خواهد شد. طول قدم یک آدم معمولی در حدود ۶۳ الی ۶۵ سانتی‌متر می‌باشد برای اینکه بتوان پله‌ها را پشت سر هم وبدون توقف و به راحتی و با قدم معمولی طی نمود می‌باید مجموع دو برابر ارتفاع بعلاوه کف پله عددی بین ۶۳ الی ۶۵ سانتی‌متر باشد. اگر تعداد پله‌هایی که پشت سر هم قرار دارند در حدود ۸ الی ۱۲ پله باشد کف پله نمی‌تواند از ۳۲ الی ۳۳ بیشتر باشد. زیرا اگر کف پله از این مقدار پهن‌تر باشد استفاده کننده از آن در موقع بالا رفتن ناخودآگاه هر قدم خود را روی پلهٔ بعدی قدری عقب‌تر گذاشته و روی پله هشتم یا نهم پنجه پای او روی لبه پله قرار گرفته و ممکن است تعادل خود را از دست داده و به جلو خم شود ولی در مورد پله‌های جلو ساختمان که معمولاً تعداد آن در حدود ۳ یا ۴ پله می‌باشد می‌توان از کف پله پهن‌تر نیز استفاده نمود.

عرض پله

عرض پله به نسبت شدت عبور و مرور متفاوت نیز می‌باشد. عرض پله ساختمان‌های عمومی و بزرگ مانند سینماها و تاترها که از آن‌ها برای عبور یک طرفه استفاده می‌شود برای هر ۱۲۰ نفر جمعیت یک متر عرض در نظر گرفته می‌شود که این عرض برای تخلیه جمعیت در حدود ۱۰ دقیقه کافی می‌باشد. حداقل عرض پله ساختمان‌هایی که زیاد بزرگ نبوده و از روی آن عبور و مرور دو طرفه انجام می‌شود و در حدود ۱۰۰ سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود زیرا عرض شانه یک نفر مرد در حدود ۶۰ سانتی‌متر است و با توجه به اینکه اگر دو نفر بخواهند از نزدیک یکدیگر عبور نمایند ناخودآگاه قدری شانه خود را به سمت طرف مقابل کج می‌نمایند عرض ۱۰۰ سانتی‌متر برای عبور دو نفر از کنار یکدیگر کافی می‌باشد ولی برای آپارتمان‌های چندطبقه که شدت رفت و آمد زیادتر است عرض پله را در حدود ۱۲۰ سانتی‌متر و یا بیشتر در نطر می‌گیرند. در مورد پله‌های کم رفت و آمد مانند پله‌هایی که به بام ختم می‌شوند و از آن‌ها برای برف روبی و یا سرکشی به بام استفاده می‌شود عرض ۵۵ الی ۶۰ سانتی‌متر کافی می‌باشد.

پله‌های دو گردش و یک پا گرد

متداولترین نوع پله می‌باشد که با دو گردش و یک پاگرد فاصله دو طبقه را طی می‌کند که U شکل می‌باشد. مسیر اول با مسیر دوم که هر دو به پاگرد منتهی می‌گردد درست ۱۸۰ درجه اختلاف جهت دارند. تعداد پله در هر گردش در حدود ۸ تا ۱۰ پله است.

پله با سه گردش و دو پاگرد این نوع پله بیشتر برای ساختمان‌هایی که فضای در نظر گرفته شده برای پله مربع است و یا اگر بخواهند ساختمان‌هایی که آسانسور دارد پله دور آسانسور بچرخد و یا به عبارت دیگر فضای در نظر گرفته شده برای پله و آسانسور در یک مجموعه باشد این نوع پله اجرا می‌شود.

پله‌های بدون پاگرد

این نوع پله که فضای کمتری را اشغال می‌نماید نا مناسب‌ترین نوع پله می‌باشد در این سیستم آن تعداد پله‌هایی که در قسمت‌های مستقیم واقع است مناسب و راحت است ولی عبور و مرور از آن تعداد پله که در قوس قرار داشته و به شکل مثلث است مشکل تر و ناراحت تر می‌باشد. در طرح پله‌های مثلث شکل باید سعی نمود که متوسط کف پله‌ها از ۲۵ سانتی‌متر کمتر نباشد.

پله گرد

برای مکان‌های کم رفت و آمد می‌باشد و امکان استفاده از آن برای کودکان و افراد مسن بسیار مشکل است. در طرح این گونه پله‌ها که معمولاً حول لوله ای به قطر ۱۰ الی ۱۵ ساتی متر می‌چرخد روش کار چنین است که ابتدا دایره متوسط گردش را به تقسیمات مساوی تقسیم نموده آنگاه از مرکز دایره گردش به این نقاط وصل می‌نمایند و این خطوط را ادامه می‌دهند تا محیط دایره خارجی پله را قطع کند.

چشم پله یا چاه پله

در پله‌هایی که با دو گردش و یک پاگرد اجرا می‌شود گردش‌های پله باید با فاصله‌ای حداقل در حدود ۱۰ سانتی‌متر از یکدیگر واقع شوند. به این فاصله که چشم پله گفته می‌شود اجرای نرده پله را آسان تر می‌کند البته اگر فضای پله دارای عرض کافی نباشد می‌توان از این فاصله صرف نظر نمود.

تعداد پله

نباید بیشتر از ۱۰ الی ۱۲ پله پشت سر هم قرار گیرد و بعد از هر ۱۰ پله پاگرد در نظر گرفته می‌شود. علت معین کردن تعداد پله این است که در موقع استفاده از پله فرد احساس وحشت نکند.

پاگرد

عرض پاگرد در پله‌های U شکل دو برابر عرض پله می‌باشد و طول آن حداقل به اندازه عرض یک پله باشد بدین صورت پاگرد مستطیلی شکل می‌باشد. در مورد پله‌های مستقیم عرض پاگرد به اندازه عرض پله و طول آن مساوی n قدم کامل می‌باشد.

نرده پله

برای ایجاد ایمنی حتماً باید نرده گذاشته شود. پله‌هایی که از دو طرف باز می‌باشد باید هر دو طرف نرده داشته باشد. ارتفاع نرده در حدود ۷۵ الی ۸۰ سانتی‌متر پیشنهاد می‌شود.

طاق پله

سقف پله بالا با پله پایینی آنچنان فاصله داشته باشد که یک نفر آدم با قد معمولی بتواند بدون احساس ترس از آن استفاده نماید حداقل ارتفاع در حدود ۱۹۵ سانتی‌متر پیشنهاد می‌گردد از آن کمتر تا ارتفاع ۱۸۰ سانتی‌متر ممکن است سرگیر نباشد ولی چشم ترس است.

شیب کف پله

در موقع نصب پله معمولاً در حدود ۲ یا ۳ میلیمتر به آن شیب می‌دهند که این شیب شستشوی پله را راحت تر می‌کند.[۲]

جستارهای وابسته

نگارخانه

منابع

  1. ↑ معماری بیمارستان. بازدید: ژوئیه ۲۰۱۱.
  2. ↑ اجزا ساختمان و ساختمان-تالیف:سیاوش کباری
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پلکان&oldid=16849835»