پرش به محتوا

نشانه‌های زیروزبری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از اعراب‌گذاری)
حرکت حرفِ A در پین‌یین، نشان‌دهندهٔ نواخت

نشانه‌های زیروزِبَری[۱][۲] نوعی از علائم نگارشی هستند که بالای، زیر یا کنار یک حرف قرار می‌گیرد تا نحوه تلفظ آن را مشخص کند.

کاربردهای نشانه‌های زیروزبری:

  • تغییر کامل تلفظ حرف: مانند ‹ä› ،‹ö› و ‹ü› در زبان آلمانی
  • تعیین طولِ تلفظ: مانند اکسانِ تیز و اکسانِ کند در زبان فرانسوی
  • تعیین طولِ مصوت: مانند خطوط کوتاه و بلند بالای Ó، Ő، Ú، Ű و دیگر مصوت‌ها در زبان مجاری
  • تعیین محلِ تأکیدِ کلمه: مانند اکسانِ تیز در زبان‌های رومی‌تبار (نمونه از اسپانیایی: Gaudí، Álvarez, Cádiz, Martínez, García Márquez)
  • تعیینِ نواخت صدا در زبان‌هایِ نواخت‌بَر: مانند زبان ماندارینِ استاندارد و ویتنامی
  • جداگانه تلفظ کردنِ حروف: مانند ترِما در زبان‌های هلندی، آفریقایی، فرانسوی، اسپانیایی و یونانی

گاه نشانه‌های زیروزبری برای تلفظ ضروری نیست و فقط به دلایلِ ریشه‌شناسی استفاده می‌شود، مانند اکسانِ خمیده در کلمه فرانسویِ maître. گاه برای تشخیصِ هم‌نگاشت‌ها از نشانه‌های زیروزبری استفاده می‌شود، مانند اکسانِ کند در کلماتِ فرانسویِ ou (یا) و où (کجا).

در خط عربی حرکات فَتحه،کَسره ضَمّه(ــَـ، ــِـ ، ــُـ ) و سکون(ــْ) یا تنوین(ـًـ، ــٍ، ـُـ ) استفاده می‌شود که به این امر، اِعراب‌گذاری[۳] در نحو عربی به تغییر حرکت آخرین حرف کلمه گفته می‌شود[۴] می‌گویند و از نظر تعریف و کاربرد با تعریف نشانه‌های زیروزبری در زبان‌شناسی تفاوت دارد.
و در الفبای عبری که آن نیز یک زبان سامی است از نقطه‌گذاری بهره میگیرند.

پاره‌ای از نشانه‌های زیروزبری الفبای لاتین عبارت هستند از:

کاربرد در نویسه‌گردانی

[ویرایش]

یکی از موارد کاربرد حرکات در لاتین، نویسه‌گردانی خط‌های غیرلاتین به این خط است. برای نمونه، در نویسه‌گردانیِ زبان عربی به لاتین، از حروف ṣ, ṭ, ẓ, ḥ, ḍ (به‌ترتیب از چپ نمایانگرِ «ص»، «ط»، «ض»، «ح» و «ض») برای نشان‌دادن مخارج حروف ویژهٔ این زبان بهره می‌برند. یا برای نشان‌دادن نواخت در پین‌یین (الفبای استانداردی برای نویسه‌گردانی چینی استاندارد به لاتین) از ā, á, ǎ, à استفاده می‌شود.

منابع

[ویرایش]
  1. شریعت‌زاده، ناهید: واژه‌نامه زبانشناسی: فارسی به انگلیسی. نشر سهیل [تهران] ۱۳۷۴
  2. حق‌شناس، علی‌محمد: آواشناسی (فونتیک). نشر آگه. چاپ: ۱۳۹۴. ص۲۷
  3. «اعراب (ابهام زدایی) - ویکی فقه». دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹.
  4. «Magiran _ روزنامه شرق (1389_06_14)_ اعراب گذاری و علامت‌های دیگر». ۱۴ شهریور ۱۳۸۹. دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹.


جستارهای وابسته

[ویرایش]

حرکت‌گذاری عربی و فارسی