جغتای

جغتای
Khan of the خانات جغتای
مجسمهٔ جغتای خان در کشور مغولستان
Chagatai Dynasty
سلطنت	۱۲۲۶ – ۱۲۴۱–۴۲
پیشین	چنگیزخان
جانشین	Qara Hülëgü
زاده	c. ۱۱۸۳
درگذشته	۱۲۴۱–۴۲ (aged 58) Almaligh
Consort	Ebuskun
فرزند(ان)	Mutugen (Mö'etüken) Baidar Yesü Möngke
Clan	بورجیگای
پدر	چنگیزخان
مادر	بورته

جغتای یا چغتای یا چقتای پسر دوم چنگیزخان مغول بود.

مادر چغتای بورتافوجین دختر نویان از قوم مغولی قونغرات بود. چغتای بر اولوس‌های غربی امپراتوری چنگیز حکمرانی داشت. او یکی از جنگ آورترین فرزندان و سپاهیان چنگیز بود و در فتح سرزمین‌های چین و ماچین و شهرهای نواحی خراسان از قبیل اترار، بناکت، خوارزم، گرگانج به همراه پدر و برادرانش حضوری فعال داشت.

چنگیز پس از بازگشت از جنگ خوارزمشاه حکومت ماوراءالنهر و خوارزم و شهرهای ایغور و کاشغر و بلخ و بدخشان و غزنین تا حدود سند را به جغتای سپرد. پس از مرگ چنگیز با آنکه جغتای از برادرش اوگتای بزرگ‌تر بود او را حرمت بسیار می‌گذاشت و ذره‌ای از احترام به او فرونمی‌گذاشت. می‌گویند روزی با اوگتای در سبقت اسپ خود بر اسپ او شرط بست واسپ او برد. شب با خود اندیشید که نمی‌بایست با قاآن و خان بزرگ شرط بندد. فردای آن روز با همرای تمام خدم و حشم خویش به دربار اوگتای قاآن حاضر شد و خود را مقصر دانست و هرچه اوگتای او را گفت که تقصیری روی نداده‌است نپذیرفت و گفت که باید مجازات گردد. عاقبت نه اسپ ممتاز پیشکش کرد و گفت این به شکرانهٔ آن است که قاآن از تقصیر من گذشته‌است. جغتای در یاسا یا قوانین چنگیزی بسیار مطلع و سختگیر بود. مرگ جغتای به سال ۶۴۰ اتفاق افتاد.

جستارهای وابسته

• حمله مغول به خوارزمشاهیان

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Chagatai Khan». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۴.
• «چقتای». لغت نامه دهخدا. دریافت‌شده در ۸ خرداد ۱۳۹۱.
• بایمت اف، لقمان (۱۳۷۹). «بیداد چغتای خان در خراسان بزرگ». کیهان فرهنگی (۱۶۹).