فدائیان اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
←برای مطالعه بیشتر: نیازی به نقل‌قول‌ها نیست |
به نسخهٔ 20929143 ویرایش Kasir واگردانده شد. (توینکل) |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
|} |
|} |
||
'''جمعیت فدائیان اسلام''' تشکیلات [[اسلام‌گرایی|اسلامگرای]] شیعهٔ زیرزمینی در [[ایران]] بود که در دههٔ ۱۳۲۰ خورشیدی، به رهبری طلبهٔ جوانی به نام [[مجتبی نواب صفوی]] با هدف برقراری [[حکومت اسلامی]] تشکیل شد. فدائیان اسلام در سال ۱۳۲۴ [[احمد کسروی]]، تاریخ‌دان و منشی‌اش را با ضربات متعدد چاقو ترور کردند. سپس بازهٔ زمانی بین سال ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۲ دو نخست‌وزیر [[عبدالحسین هژیر]]، [[حاجی‌علی رزم‌آرا]] را به قتل رساندند. آنان همچنین سوء قصدهای ناموفقی را به جان وزیر امور خارجه [[حسین فاطمی]] و [[حسین علاء]] ترتیب دادند.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد|فصل= |کتاب=The life and times of the Shah|نویسنده=Gholam R. Afkhami|ترجمه=|ناشر=University of California Press|چاپ=|شهر= |کوشش=|ویرایش=|صفحه=۳۷۰|سال= ۲۰۰۹|شابک=۰۵۲۰۲۵۳۲۸۰}}</ref> |
'''جمعیت فدائیان اسلام''' تشکیلات [[تروریستی]]<ref>{{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی۱ = Zarrinkub | نام۱ =A.H. | پیوند نویسنده۱ =عبدالحسین زرینکوب| نام خانوادگی۲ =Keddie | نام۲ =N.R | پیوند نویسنده۲ =نیکی کدی | مقاله =Fidāʾiyyān-i Islām | دانشنامه =Encyclopaedia of Islam | ویرایش =۲ | جلد=۲ | سال =۱۹۹۱ | ناشر =E.J. BRILL | مکان =LEIDEN | شابک =90 04 07026 5 | صفحه =۸۸۲–۸۸۳ | نشانی =http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/fidaiyyan-i-islam-SIM_2356 | تاریخ بازبینی =۲۰۱۲-۱۰-۰۳ | نشانی بایگانی = |تاریخ بایگانی = | زبان =en}}:"a small politico-religious terrorist group based in Tehrān which during its twelve years of activity (1943-55) became notorious for its responsibility for numerous political murders"</ref><ref>{{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =KAZEMI | نام =FARHAD | پیوند نویسنده =فرهاد کاظمی (استاد علوم سیاسی)| مقاله =FEDĀʾĪĀN-E ESLĀM | دانشنامه =Encyclopædia Iranica | ویرایش = | جلد=9 | سال =۱۹۹۹ | ناشر =Bibliotheca Persica Press | مکان =New York | شابک = | صفحه =470-474 | نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/fedaian-e-esla | تاریخ بازبینی =2012-10-03 | نشانی بایگانی =http://www.webcitation.org/6B91EnZVY |تاریخ بایگانی =2012-10-03 | زبان =en}}:"edāʾīān’s importance in Persian politics was due to several related factors. First, they were exceptionally successful as a terrorist organization"</ref><ref name="web.mit.edu">http://web.mit.edu/taalebi/www/soscof/oilNationalization/ciaQuo/kazemzadehReview.html All evidence, including the CIA's secret history, shows that Ayatollah Kashani and Fadaian Islam (the first violent Islamic fundamentalist organization in Iran, many of whose leaders rose to power in the Islamic Republic after 1979), along with monarchist military officers, were mobilized by the CIA and MI6 in the August 1953 coup against Mossadegh[...]The "terrorist group" that Kermit Roosevelt and Donald Wilber mobilized was the "Fadaian Islam."</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=l_qful9qJ8AC&pg=PR14&dq=nawab+safavi+and+fada+terrorist&hl=en&ei=493iTtfeFqmKiALT6fHMBg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q=nawab%20safavi%20and%20fada%20terrorist&f=false Iran: between tradition and modernity By Ramin Jahanbegloo]</ref><ref>http://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/2027.42/64683/1/afshon_1.pdf the Fada’iyan-e Islam were the first Shiite Islamist organization to employ terrorism as a primary method of political activism</ref> [[اسلام‌گرایی|اسلامگرای]] شیعهٔ زیرزمینی در [[ایران]] بود که در دههٔ ۱۳۲۰ خورشیدی، به رهبری طلبهٔ جوانی به نام [[مجتبی نواب صفوی]] با هدف برقراری [[حکومت اسلامی]] تشکیل شد. فدائیان اسلام در سال ۱۳۲۴ [[احمد کسروی]]، تاریخ‌دان و منشی‌اش را با ضربات متعدد چاقو ترور کردند. سپس بازهٔ زمانی بین سال ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۲ دو نخست‌وزیر [[عبدالحسین هژیر]]، [[حاجی‌علی رزم‌آرا]] را به قتل رساندند. آنان همچنین سوء قصدهای ناموفقی را به جان وزیر امور خارجه [[حسین فاطمی]] و [[حسین علاء]] ترتیب دادند.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد|فصل= |کتاب=The life and times of the Shah|نویسنده=Gholam R. Afkhami|ترجمه=|ناشر=University of California Press|چاپ=|شهر= |کوشش=|ویرایش=|صفحه=۳۷۰|سال= ۲۰۰۹|شابک=۰۵۲۰۲۵۳۲۸۰}}</ref> |
||
نواب صفوی و تعداد دیگری از اعضای این گروه پس از ترور ناموفق حسین علاء دستگیر و به اعدام و حبس محکوم شدند. برخی از اعضای سابق این گروه، پس از قتل [[حسنعلی منصور]] نخست‌وزیر دیگر کشور، نفش حمایتی ایفاء نمودند. بسیاری از اطرافیان [[روح‌الله خمینی]] در [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب سال ۱۳۵۷]] نیز در گذشته، عضو فدائیان اسلام بودند.<ref>Abbas Milani, ''The Persian sphinx: |
نواب صفوی و تعداد دیگری از اعضای این گروه پس از ترور ناموفق حسین علاء دستگیر و به اعدام و حبس محکوم شدند. برخی از اعضای سابق این گروه، پس از قتل [[حسنعلی منصور]] نخست‌وزیر دیگر کشور، نفش حمایتی ایفاء نمودند. بسیاری از اطرافیان [[روح‌الله خمینی]] در [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب سال ۱۳۵۷]] نیز در گذشته، عضو فدائیان اسلام بودند.<ref>Abbas Milani, ''The Persian sphinx: |
||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
== ارتباط سازمان [[سیا]] با فداییان اسلام و روحانیت == |
== ارتباط سازمان [[سیا]] با فداییان اسلام و روحانیت == |
||
در میان کسانی که با شاه و [[سازمان سیا]] در زمان کودتا و پس از آن همکاری تنگاتنگی داشتند، [[ابوالقاسم کاشانی]]، همچنین پسر [[سید ابوالقاسم کاشانی]] که دومین شخصی بود که پس از کودتا و تسخیر رادیو تهران از طریق آن گفتگو کرد، [[محمد بهبهانی]]، [[احمد کفایی خراسانی]]، [[بهاالدین نوری]]، [[محمدتقی فلسفی]] و همین‌طور [[سید حسین طباطبایی بروجردی]] به چشم می‌خوردند. سازمان سیا همچنین فداییان اسلام را تجهیز و سازماندهی کرد؛ فداییان اسلام گروه بنیادگرای اسلامی بودند که در آن زمان ترورهای متعددی را انجام دادند که از جملهٔ آنها حمله به [[حسین فاطمی]]، وزیر امورخارجه [[محمد مصدق]] و ترور نافرجام مصدق بود.<ref name="web.mit.edu" |
در میان کسانی که با شاه و [[سازمان سیا]] در زمان کودتا و پس از آن همکاری تنگاتنگی داشتند، [[ابوالقاسم کاشانی]]، همچنین پسر [[سید ابوالقاسم کاشانی]] که دومین شخصی بود که پس از کودتا و تسخیر رادیو تهران از طریق آن گفتگو کرد، [[محمد بهبهانی]]، [[احمد کفایی خراسانی]]، [[بهاالدین نوری]]، [[محمدتقی فلسفی]] و همین‌طور [[سید حسین طباطبایی بروجردی]] به چشم می‌خوردند. سازمان سیا همچنین فداییان اسلام را تجهیز و سازماندهی کرد؛ فداییان اسلام گروه بنیادگرای اسلامی بودند که در آن زمان ترورهای متعددی را انجام دادند که از جملهٔ آنها حمله به [[حسین فاطمی]]، وزیر امورخارجه [[محمد مصدق]] و ترور نافرجام مصدق بود.<ref name="web.mit.edu"/><ref>Middle Eastern Studies, Volume 45, Issue 1, 2009 http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00263200802548170#tabModule Among those who worked closely with the CIA and the Shah during and after the coup are: Ayatollah Abolqassem Kashani, Kashani's son who was the second person who talked at Radio Tehran as soon as it was captured by the coup plotters, Ayatollah Mohammad Behbahani, Ayatollah Sheikh Ahmad Kafaee Khorasani, Ayatollah Sheikh Bahaaldin Nouri, Hojatolislam Mohammad Taqi Falsafi, and Grand Ayatollah Brujerdi.The CIA also mobilized the Fadaian Islam, the main Islamic fundamentalist group in Iran at the time, infamous for numerous assassinations, including an attempt on Dr Hossein Fatemi, who was Mossadegh's foreign minister, as well as a foiled plan to assassinate then prime minister Mossadegh himself.</ref> |
||
== وجه تسمیه == |
== وجه تسمیه == |
||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۵: | ||
== پانویس == |
== پانویس == |
||
{{پانویس|۲ |
{{پانویس|۲}} |
||
== منابع == |
== منابع == |
||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =KAZEMI| نام =FARHAD| پیوند نویسنده =فرهاد کاظمی (استاد علوم سیاسی)| مقاله =FEDĀʾĪĀN-E ESLĀM | دانشنامه =Encyclopædia Iranica | ویرایش = | جلد=9 | سال =۱۹۹۹ | ناشر =Bibliotheca Persica Press | مکان =New York | شابک = | صفحه =470-474 | نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/fedaian-e-esla | تاریخ بازبینی =2012-10-03 | نشانی بایگانی =http://www.webcitation.org/6B91EnZVY |تاریخ بایگانی =2012-10-03 | زبان =en}} |
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =KAZEMI| نام =FARHAD| پیوند نویسنده =فرهاد کاظمی (استاد علوم سیاسی)| مقاله =FEDĀʾĪĀN-E ESLĀM | دانشنامه =Encyclopædia Iranica | ویرایش = | جلد=9 | سال =۱۹۹۹ | ناشر =Bibliotheca Persica Press | مکان =New York | شابک = | صفحه =470-474 | نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/fedaian-e-esla | تاریخ بازبینی =2012-10-03 | نشانی بایگانی =http://www.webcitation.org/6B91EnZVY |تاریخ بایگانی =2012-10-03 | زبان =en}} |
||
{{پایان چپ‌چین}} |
{{پایان چپ‌چین}} |
||
== برای مطالعه بیشتر == |
|||
{{چپ‌چین}} |
|||
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی۱ = Zarrinkub | نام۱ =A.H. | پیوند نویسنده۱ =عبدالحسین زرینکوب| نام خانوادگی۲ =Keddie | نام۲ =N.R | پیوند نویسنده۲ =نیکی کدی | مقاله =Fidāʾiyyān-i Islām | دانشنامه =Encyclopaedia of Islam | ویرایش =۲ | جلد=۲ | سال =۱۹۹۱ | ناشر =E.J. BRILL | مکان =LEIDEN | شابک =90 04 07026 5 | صفحه =۸۸۲–۸۸۳ | نشانی =http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/fidaiyyan-i-islam-SIM_2356 | تاریخ بازبینی =۲۰۱۲-۱۰-۰۳ | نشانی بایگانی = |تاریخ بایگانی = | زبان =en}} |
|||
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =KAZEMI | نام =FARHAD | پیوند نویسنده =فرهاد کاظمی (استاد علوم سیاسی)| مقاله =FEDĀʾĪĀN-E ESLĀM | دانشنامه =Encyclopædia Iranica | ویرایش = | جلد=9 | سال =۱۹۹۹ | ناشر =Bibliotheca Persica Press | مکان =New York | شابک = | صفحه =470-474 | نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/fedaian-e-esla | تاریخ بازبینی =2012-10-03 | نشانی بایگانی =http://www.webcitation.org/6B91EnZVY |تاریخ بایگانی =2012-10-03 | زبان =en}} |
|||
* [http://books.google.com/books?id=l_qful9qJ8AC&pg=PR14&dq=nawab+safavi+and+fada+terrorist&hl=en&ei=493iTtfeFqmKiALT6fHMBg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q=nawab%20safavi%20and%20fada%20terrorist&f=false Iran: between tradition and modernity By Ramin Jahanbegloo] |
|||
* http://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/2027.42/64683/1/afshon_1.pdf |
|||
{{پایان چپ‌چین}} |
|||
{{فدائیان اسلام}} |
{{فدائیان اسلام}} |
||
{{گروه‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران}} |
{{گروه‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران}} |
||
نسخهٔ ۶ سپتامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۳:۳۶
| جمعیت فدائیان اسلام | |
|---|---|
| نشان شناسایی | 
|
| دبیر کل | محمدمهدی عبدخدایی |
| بنیانگذار | مجتبی نواب صفوی |
| تاریخ تأسیس | ۱۳۲۴ |
| وب‌گاه | www.fadaeian.com |
| ارگان مطبوعاتی | منشور برادری |
| هیئت مؤسس فعلی | محمد مهدی عبدخدایی سید مهدی طباطبایی سید جعفر شبیری زنجانی محمدهادی عبدخدایی سید جواد واحدی |
| شورای مرکزی فعلی | محمد مهدی عبدخدایی سید جعفر شبیری زنجانی فاطمه السادات نواب صفوی علی صداقت محمدطه عبدخدایی محمود زال نژاد حسین ساری حسن طاهری جمال شورجه علی ربانی نژاد |
جمعیت فدائیان اسلام تشکیلات تروریستی[۱][۲][۳][۴][۵] اسلامگرای شیعهٔ زیرزمینی در ایران بود که در دههٔ ۱۳۲۰ خورشیدی، به رهبری طلبهٔ جوانی به نام مجتبی نواب صفوی با هدف برقراری حکومت اسلامی تشکیل شد. فدائیان اسلام در سال ۱۳۲۴ احمد کسروی، تاریخ‌دان و منشی‌اش را با ضربات متعدد چاقو ترور کردند. سپس بازهٔ زمانی بین سال ۱۳۲۸ تا ۱۳۳۲ دو نخست‌وزیر عبدالحسین هژیر، حاجی‌علی رزم‌آرا را به قتل رساندند. آنان همچنین سوء قصدهای ناموفقی را به جان وزیر امور خارجه حسین فاطمی و حسین علاء ترتیب دادند.[۶]
نواب صفوی و تعداد دیگری از اعضای این گروه پس از ترور ناموفق حسین علاء دستگیر و به اعدام و حبس محکوم شدند. برخی از اعضای سابق این گروه، پس از قتل حسنعلی منصور نخست‌وزیر دیگر کشور، نفش حمایتی ایفاء نمودند. بسیاری از اطرافیان روح‌الله خمینی در انقلاب سال ۱۳۵۷ نیز در گذشته، عضو فدائیان اسلام بودند.[۷]
تأسیس
بنیانگذار این گروه، فردی به نام مجتبی میر لوحی بود که به جرم فعالیتهای تروریستی، توسط قوه قضائیه حکومت شاهنشاهی ایران به اعدام محکوم شد.
نواب صفوی فارغ‌التحصیل مدرسه صنعتی آلمانی‌ها در ایران بود که سال ۱۳۰۳ خورشیدی، در خانی آباد تهران متولد شد و در ۱۵ سالگی پدرش را که از مخالفان دولت پهلوی اول بود، ازدست داد.[نیازمند منبع]
در ۱۳۲۲ نواب صفوی به استخدام شرکت نفت درآمد و پس از مدت کوتاهی به آبادان منتقل شد. مدتی بعد برخورد شدیدی از سوی یکی از متخصصین انگلیسی شرکت نفت با یکی از کارگران صورت گرفت که به دنبال آن، نواب کارگران را به اعتراض و اجرای قصاص دعوت کرد. با دخالت پلیس و نیروهای نظامی، اعتراضات سرکوب شد. نواب نیز فرار کرده و شبانه به وسیله قایق از آبادان به سوی بصره و سپس نجف روانه شد. او برای امرار معاش به ساخت و فروش عطر روی آورد.[۸]
نواب صفوی در مرداد ۱۳۳۰ خورشیدی، اینگونه به مصدق لقب داد، «تو، ای مصدق کذاب، بیش از پیش چهره کریه باطن خود را به دنیا و مسلمانان نشان دادی.» در اینحال میرلوحی که تغییر شهرت داده بود و بنام مستعار «نواب صفوی» شناخته می‌شد، مشی چریکی اختیار کرد. نواب در بهمن ۱۳۳۱ برای مقابله با مخالفان خود «کمیته مجازات» را زیر نظر عبدالحسین واحدی تشکیل داد.[۹]
طی اقامت نواب صفوی در نجف، نواب از نوشته‌های ضدشیعه (یعنی شیعه‌گری، به تاریخ ۱۳۲۱ هجری شمسی، ۱۹۴۲ میلادی) تاریخ‌دان و روشنفکر برجسته ایرانی، احمد کسروی آگاه گشت. نواب خیلی زود به تنفر و وهنی که روحانیون برای کسروی قائل بودند عقیده یافت و تصمیم گرفت در ۱۹۴۵ میلادی، به تهران برگردد تا اقدامی سریع انجام دهد. با قرض ۴۰۰ تومانی از آیت‌الله حاج شیخ محمدحسین طالقانی، یک تپانچه خرید و در تاریخ ۱۴ مه ۱۹۴۵، دست به ترور ناموفق احمد کسروی زد. نواب صفوی که در آن روز دستگیر شد، خیلی زود آزاد شد و تشکیل گروه فدائیان را اعلام کرد.[۱۰]
نواب به دنبال اقدام ناموفق سرکشانه‌اش، او توانست دو تن از پیروانش، برادران سیدحسین و سید علی‌محمد امامی را سازماندهی کند تا کسروی و منشی او را در ۱۱ مارس ۱۹۴۶ در وزارت دادگستری، ترور کنند. این قسمت، نقطه عطفی برای فدائیان بود. چرا که این اتفاق، با پشتیبانی سخنرانی‌های آتشین، اعلامیه‌ها و گزارش روزنامه‌ها، مبلغ وجود فدائیان و فعالیت آنها، به منزله پاک‌سازی ایران از اعمال ضد اسلامی گشت. فتوای تاکتیکی رهبر روحانیون نجف، آیت‌الله حاج‌آقا حسین قمی در تبرئه ترور کسروی به دست برادران امامی، کمک کرد تا به گروه فدائیان، مشروعیت را بدهد و فرصت بی‌سابقه‌ای به آنها دهد تا افراد تازه‌وارد را جذب کنند و محیط کاری‌شان را بگسترانند.[۱۰]
به هنگام اتحاد فدائیان اسلام با فرد مشهوری به نام آیت‌الله سید ابولقاسم کاشانی (در سالهای ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۱ میلادی)، وجهه عمومی‌شان ارتقاء یافت. یک سری فعالیتهای علنی، شامل تظاهرات ضد اسرائیلی به امر آیت‌الله کاشانی و همچنین اقدامات خشونت‌آمیز علیه مقامات سیاسی والا در این دوره رقم خورد.[۱۰]
فدائیان در دوران نخست وزیری مصدق و کودتای ۲۸ مرداد
عقاید فدائیان اسلام
فداییان در شرح اندیشه‌های خود در رابطه با حکومت اسلامی، نخستین برنامهٔ مدون خود را بصورت قانون اساسی و بر پایهٔ مبانی اسلامی خود در قالب کتابی با نام «رهنمای حقایق یا نماینده حقایق نورانی این جهان بزرگ» به قلم نواب صفوی ارائه دادند که به مانیفست فدائیان اسلام و مبنای سنت فکری این جریان بدل شد. این برنامه قاعدتاً باید در سالهای ۲۸–۱۳۲۷ تدوین یافته باشد، سرانجام در سال ۱۳۲۹ به صورت هماهنگ و همزمان بین رجال سیاسی و مذهبی از طریق پست توزیع گردید. مأمورین امنیتی که از این ماجرا غافلگیر شده بودند، سعی در جمع‌آوری مابقی کتب کردند که موفق نشدند.[۱۱]
کتاب از سه بخش تشکیل می‌شود؛ در بخش نخست، نویسنده به شناسایی و تشریح ریشه‌های مفاسد خانمانسوز ایران و جهان پرداخته و در بخش دوم نیز «طریق اصلاح عموم طبقات» و «دستورالعملی برای شئون مختلف حکومت و جامعه» عرضه داشته است. دستورالعملی که بایستی به یاری خدا مو به مو عملی گردد. در پایان کتاب نیز تعدادی اعلامیه آمده است.
در بخش نخست جامعه ایران به گونه‌ای تصویر می‌شود که نابسامانی، فساد، تباهی و فقر سرتاسر آن را فراگرفته و روز به روز گسترده‌تر و عمیق‌تر می‌شود. فساد و تباهی به برجسته‌ترین صورت در حوزه فرهنگ نمود می‌یابد و «مفاسد فرهنگ» در ردیف مهم‌ترین مفاسد قرار می‌گیرد. وجه غالب این گونه مفاسد هم با روابط و مناسبات جنسی در جامعه پیوند می‌یابند[۱۲]
نواب صفوی که به شدت از ساختار حوزه علمیه و شخص آیت‌الله بروجردی مرجع تقلید عامه شیعیان ناراضی بود، حملات شخصی شدیدی را نیز نثار او می‌کند و او را پست‌تر از سگ و ظالم و بدعت‌گذار می‌داند: «تو ای عالم اسلامی، تو ای بی‌وفا،... در صف بدعت‌گزاران و ظالمین قرار گرفته، بی‌رحمانه با جعل قوانین خلاف اسلام و اجراء نقشه‌های دشمنان اسلام، همه روزه بر پیکر اسلام ضربات شدیدی نواختی، تو ای بی‌وفا بشر، ای‌کاش وفاداری را از سگ آموخته بودی؛.. به خدا آن گاهی که احساس کوچکترین خطری برای عنوان و مقام دنیای خود کنی، مهیای هر اقدامی و تکفیری و تفسیقی می‌باشی و گرچه به بنیاد مقدس اسلام لطماتی وارد آید،... آخ، آخ ای بشر بی‌وفا! به خدا، سگ باوفا، از تو بی‌وفا شریف‌تر است».[۱۳]
به طور کلی نثر کتاب متأثر از ادبیات سیاسی دهه ۱۳۲۰، با لحنی تند و ادبیات خطابی و بسیار تحریک‌آمیز است. کتاب مملو از بایدهایی است که برای رفع ریشه‌های خانمانسوز فساد باید اجرا گردد و با برخی گروه‌ها و بخشی از روحانیت به شدت در نزاع است.[۱۴]
ارتباط سازمان سیا با فداییان اسلام و روحانیت
در میان کسانی که با شاه و سازمان سیا در زمان کودتا و پس از آن همکاری تنگاتنگی داشتند، ابوالقاسم کاشانی، همچنین پسر سید ابوالقاسم کاشانی که دومین شخصی بود که پس از کودتا و تسخیر رادیو تهران از طریق آن گفتگو کرد، محمد بهبهانی، احمد کفایی خراسانی، بهاالدین نوری، محمدتقی فلسفی و همین‌طور سید حسین طباطبایی بروجردی به چشم می‌خوردند. سازمان سیا همچنین فداییان اسلام را تجهیز و سازماندهی کرد؛ فداییان اسلام گروه بنیادگرای اسلامی بودند که در آن زمان ترورهای متعددی را انجام دادند که از جملهٔ آنها حمله به حسین فاطمی، وزیر امورخارجه محمد مصدق و ترور نافرجام مصدق بود.[۳][۱۵]
وجه تسمیه
مجتبی نواب صفوی علت نامگذاری گروهش را چنین بیان نموده است: در یکی از اولین جلسات فدائیان اسلام سید مجتبی نواب صفوی بیان نمود که حسین بن علی را در خواب دیده است که بازوبندی را به دست راست وی می‌بندد که بر روی آن نوشته شده بود فدائیان اسلام و به این ترتیب این گروه با نام «فدائیان اسلام» به صورت رسمی مبارزات خود را آغاز نمود.[نیازمند منبع]
فعالیت‌ها
- مبارزه با بی‌حجابی
- واکنش به دستگیری آیت‌الله کاشانی و حمایت از فعالیتهای ایشان با حمایت از شمس قنات آبادی
- اعتراض به مجلس مؤسسان
- فعالیت‌هایی بعد از کودتای ۲۸ مرداد در حمایت از دولت کودتا و سپس مخالفت با شاه به دلیل عدم اجرای احکام اسلام
- مبارزه علیه بهائیت
- مخالفت با جبهه ملی و دکتر مصدق
- مخالفت با آیت الله بروجردی و اخراج از حوزهٔ علیمه قم و شهر قم
ترورهای فدائیان اسلام
نخستین اقدامات نواب صفوی در تهران، ترور ناموفق احمد کسروی، نویسنده و تاریخنگار ایرانی بود؛ ولی در در ۲۰ اسفند ۱۳۲۴، علی‌محمد امامی و حسین امامی، دو عضو دیگر از این گروه، موفق شدند احمد کسروی و منشی اش را در جلسه بازپرسی و در داخل کاخ دادگستری تهران به قتل برساندند.[۶] ترور عبدالحسین هژیر وزیر دربار محمدرضاشاه پهلوی در ۱۳ آبان ۱۳۲۸ به دست حسین امامی، و سرلشکر رزم‌آرا، نخست وزیر ایران در ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ به دست خلیل طهماسبی از کارهای بعدی این گروه بود. در جریان نهضت ملی شدن نفت ایران، آنها در ۲۵ بهمن ۱۳۳۰ توسط محمدمهدی عبدخدایی سوءقصدی به جان حسین فاطمی، از نزدیکان محمد مصدق کردند که ناکام ماند.[۶] فدائیان در ۲۵ آبان ۱۳۳۴ توسط مظفر ذوالقدر دست به ترور حسین علاء نخست‌وزیر وقت زدند که ناکام ماند و منجر به دستگیری و سپس اعدام نواب صفوی، محمد واحدی، مظفر ذوالقدر و خلیل طهماسبی در ۲۷ دی ۱۳۳۴ شد.
احمد کسروی
از نخستین اقدامات نواب صفوی درتهران، سعی در قتل احمد کسروی، نویسنده و تاریخنگار ایرانی بود که ناموفق ماند. در ۲۰ اسفند ۱۳۲۴ خورشیدی، علی‌محمد امامی و حسین امامی، دو عضو دیگر از این گروه، احمد کسروی و منشی اش را در جلسه بازپرسی و در داخل کاخ دادگستری تهران به قتل رساندند.[۶]
نواب صفوی و همراهانش پس از ترور احمد کسروی، در دادگاه نظامی تبرئه شدند، زیرا که هم رهبران مذهبی از آنها پشتیبانی می‌کردند و هم مقامات حکومتی امیدوار بودند تا در برابر حزب توده از آنها بهره‌برداری کنند.[۱۶]
عبدالحسین هژیر
هژیر در مجلس شورای ملی از اکثریت قابل توجهی برخوردار بود ولی مطبوعات تهران و شهرستانها از حمله به او کوتاهی نمی‌کردند و همه روزه اتهامات زیادی به وی وارد می‌ساختند. سرانجام هژیر در مقابل جوّی که مخالفین ایجاد کرده بودند تاب مقاومت نیاورد و با آن که در مجلس از حمایت اکثریت برخوردار بود، در روز پنجم آبان ماه ۱۳۲۷ پس از پنج ماه درگیری از کار کناره گرفت. یکی از اقدامات هژیر در دوران زمامداری، برقراری مجدد روابط سیاسی بین ایران و عربستان سعودی بود که رفت‌وآمد زائران خانهٔ خدا دوباره برقرار شد.
عبدالحسین هژیر در انتخابات مجلس مؤسسان دوم در اردیبهشت ماه ۱۳۲۸ از تهران به نمایندگی انتخاب شد، و در ۲۸ تیر ماه ۱۳۲۸ به سمت وزیر دربار منصوب شد. در روز ۱۳ آبان ماه ۱۳۲۸ در مجلس عزاداری و روضه‌خوانی دربار در مسجد سپهسالار هدف گلولهٔ سید حسین امامی عضو جمعیت فدائیان اسلام قرار گرفت و روز بعد در سن ۴۷ سالگی درگذشت.
علی رزم‌آرا
نخست‌وزیری رزم‌آرا با جنجال نفت همراه بود و او ناگزیر شد لایحهٔ قرارداد گس-گلشائیان را که دولت محمد ساعد به مجلس داده بود پس بگیرد. کابینهٔ او چند بار مورد استیضاح قرار گرفت و نهایتاً با سخنانی که دربارهٔ عدم توانایی ملت ایران در ادارهٔ صنعت نفت ایران ابراز کرد، همگان رزم‌آرا را بزرگ‌ترین مانع بر سر ملی شدن نفت شناختند.
رزم‌آرا چنین استدلال می‌کرد که ما توان فنی در اختیار گرفتن کامل صنعت نفت را نداریم و باید به افزایش سهم ایران از سود حاصل، به پنجاه درصد رضایت دهیم. همین باعث شد تا او را به عنوان یک خائن به منافع ملی ایران معرفی کنند. در بیرون از مجلس نیز جریان‌های گوناگون کشور از دربار تا اسلامگرایان تندرو ائتلافی بر ضد رزم‌آرا ایجاد کرده بودند.
در روز شانزدهم اسفند سال ۱۳۲۹ سپهبد حاج‌علی رزم‌آرا در مسجد شاه تهران کشته شد. خلیل طهماسبی، که پس از دستگیری در همان لحظه خود را عبدالله موحد رستگاری معرفی کرد، عضو فداییان اسلام، گروه اسلامگرای وابسته به نواب صفوی، که آن زمان در اتحاد با کاشانی و جبههٔ ملی بود، که همان روز مسئولیت آن را به عهده گرفت.
حسین فاطمی
در ۲۵ بهمن ۱۳۳۰ فاطمی که نماینده مردم تهران نیز بود در حین سخنرانی بر مزار محمد مسعود توسط محمدمهدی عبدخدایی نوجوان ۱۵ ساله و عضو جمعیت فدائیان اسلام ترور شد که نافرجام ماند و گلوله به قلب او آسیبی نرساند. محمد مهدی عبد خدایی دربارهٔ این ترور می‌گوید:
به محض این که ماشه اسلحه را کشیدم، اسلحه را بر زمین انداختم. در آن زمان آقای عباس گودرزی نامی بود که در تجریش جگر می‌فروخت و بهش می‌گفتند «عباس جیگرکی» که خم می‌شود و اسلحه را برمی‌دارد که مردم به سمتش هجوم می‌برند و او را می‌زنند. من در تمام این صحنه‌ها حاضر بودم چون کسی باورش نمی‌شد که یک نوجوان ۱۵ ساله با کلت کمری دکتر فاطمی را زده باشد. … ایستادم و تکبیر گفتم. پس از این بود که جمعیت به طرف من برگشتند.
حسین علاء
در ۲۵ آبان ۱۳۳۴ حسین علاء، نخست وزیر وقت توسط فدائیان اسلام ترور شد، ولی جان سالم به در برد.
ترور نافرجام علاء مقدمهٔ اصلی دستگیری رهبران فدائیان اسلام بود.
فداییان و نهضت ملی شدن صنعت نفت
برخی افراد بر این باورند که فداییان اسلام یکی از گروه‌های تأثیرگذار در جهت پیروزی نهضت ملی شدن صنعت نفت و نخست وزیری مصدق بود. از جمله سید محمود طالقانی در این زمینه می‌گوید: «... نهضت اوج گرفت. چه شد که اوج گرفت؟ گروه‌های ملی و دینی و مذهبی همه در یک مسیر حرکت کردند. مراجع دینی مانند مرحوم آیت‌الله خوانساری و آیت‌الله کاشانی و فدائیان اسلام، با هم شروع کردند به حرکت و ملت را به حرکت درآوردن هر یک به جای خود. فدائیان اسلام، جوانان پرشور و مؤمن، آنها راه را باز و موانع را بر طرف می‌کردند. مانع اول را برداشتند (هژیر). انتخابات آزاد شروع شد. مانع بعدی را برداشتند (رزم‌آرا)، صنعت نفت در مجلس ملی شد.»[۱۷]
فدائیان اسلام پس از نواب صفوی
پس از اعدام نواب صفوی اعضای جمعیت فداییان اسلام تحت مراقبت شدید مأمورین حکومتی قرار داشتند. در چنین شرایطی، اعضای جمعیت فداییان اسلام به مبارزات مخفیانه علیه سلطنت پهلوی روی آوردند. اعضای فداییان اسلام با برگزاری جلسات عمومی اما به شکل کلاس‌های قرآن و مراسمات عزاداری در مسجدهایی همچون مسجد مهدیه در خیابان رزم آرا و مسجدی در خیابان بوذر جمهری توسط آقایان بهاری، رفیعی و صرف زاده به عنوان «انجمن دانش و آموزش جوانان». اما اعضای فداییان اسلام از سال ۱۳۳۴ تا سال ۱۳۴۳ هیچ نوع فعالیت آشکاری انجام ندادند.
در ۳۰ آبان ۱۳۹۰ این گروه اعلام کرد که فعالیت خود را از سر گرفته است.[نیازمند منبع]
قتل عبدالحسین واحدی
تیمور بختیار فرماندار نظامی تهران در پی یک مشاجره با عبدالحسین واحدی معاون رهبر جمعیت فدائیان اسلام، وی را تاریخ ۷ آذر ۱۳۳۴ خورشیدی به ضرب ۵ گلوله به قتل رساند. رسانه‌های گروهی اعلام کردند واحدی قصد فرار داشت و توسط مأموران به کشته شد.[۱۸]
پانویس
- ↑ Zarrinkub, A.H.; Keddie, N.R (1991). "Fidāʾiyyān-i Islām". Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی). Vol. ۲ (۲ ed.). LEIDEN: E.J. BRILL. p. ۸۸۲–۸۸۳. Retrieved 2012-10-03.:"a small politico-religious terrorist group based in Tehrān which during its twelve years of activity (1943-55) became notorious for its responsibility for numerous political murders"
- ↑ KAZEMI, FARHAD (1999). "FEDĀʾĪĀN-E ESLĀM". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. 9. New York: Bibliotheca Persica Press. p. 470-474. Archived from the original on 2012-10-03. Retrieved 2012-10-03.:"edāʾīān’s importance in Persian politics was due to several related factors. First, they were exceptionally successful as a terrorist organization"
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ http://web.mit.edu/taalebi/www/soscof/oilNationalization/ciaQuo/kazemzadehReview.html All evidence, including the CIA's secret history, shows that Ayatollah Kashani and Fadaian Islam (the first violent Islamic fundamentalist organization in Iran, many of whose leaders rose to power in the Islamic Republic after 1979), along with monarchist military officers, were mobilized by the CIA and MI6 in the August 1953 coup against Mossadegh[...]The "terrorist group" that Kermit Roosevelt and Donald Wilber mobilized was the "Fadaian Islam."
- ↑ Iran: between tradition and modernity By Ramin Jahanbegloo
- ↑ http://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/2027.42/64683/1/afshon_1.pdf the Fada’iyan-e Islam were the first Shiite Islamist organization to employ terrorism as a primary method of political activism
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ Gholam R. Afkhami (۲۰۰۹)، The life and times of the Shah، University of California Press، ص. ۳۷۰، شابک ۰۵۲۰۲۵۳۲۸۰
- ↑ Abbas Milani, The Persian sphinx: Amir Abbas Hoveyda and the riddle of the Iranian Revolution: a biography, I.B.Tauris, 2000, ISBN 1-85043-328-3, p 173
- ↑ سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی
- ↑ فصلنامهٔ دانشگاهی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی شهر و اجتماع، شماره‌های ۴ و ۵، صص ۹ و ۱۰
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ FARHAD KAZEMI, "FEDĀʾĪĀN-E ESLĀM" in Encyclopædia Iranica, Vol. IX, Fasc. 5, pp. 470-474
- ↑ فداییان اسلام، تاریخ، عملکرد، اندیشه، سید هادی خسروشاهی، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۵
- ↑ .بازخوانی ایدئولوژی جمعیت فداییان اسلام - بخش سوم؛ دستورالعمل اصلاح حکومت و جامعه روزنامه ایران، ۲۸ دی ۱۳۸۱
- ↑ یادداشتی از فرید مدرسی درباره توهین به مرجعیت در دهه ۲۰ و دهه ۸۰؛ شباهت ظاهری و تفاوت باطنی وب‌گاه نوروز
- ↑ «عقلانیت سنت فکری رادیکالیسم اسلامی (جمعیت فدائیان اسلام)». ابراهیم عباسی، رادیکالیسم اسلامی در ایران معاصر، پایان‌نامه دکترا، دانشگاه تهران، ۱۳۸۸،
- ↑ Middle Eastern Studies, Volume 45, Issue 1, 2009 http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00263200802548170#tabModule Among those who worked closely with the CIA and the Shah during and after the coup are: Ayatollah Abolqassem Kashani, Kashani's son who was the second person who talked at Radio Tehran as soon as it was captured by the coup plotters, Ayatollah Mohammad Behbahani, Ayatollah Sheikh Ahmad Kafaee Khorasani, Ayatollah Sheikh Bahaaldin Nouri, Hojatolislam Mohammad Taqi Falsafi, and Grand Ayatollah Brujerdi.The CIA also mobilized the Fadaian Islam, the main Islamic fundamentalist group in Iran at the time, infamous for numerous assassinations, including an attempt on Dr Hossein Fatemi, who was Mossadegh's foreign minister, as well as a foiled plan to assassinate then prime minister Mossadegh himself.
- ↑ یرواند آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب. ص ۳۱۸.
- ↑ گفتگو با استاد سیدهادی خسروشاهی درباره فدائیان اسلام
- ↑ «مشاهده تقویم تاریخ ۷ آذر». مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی. برای مشاهده متن منبع، در بخش جستجو، «۷ آذر» را انتخاب کنید.. دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۵. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک)
منابع
- KAZEMI, FARHAD (1999). "FEDĀʾĪĀN-E ESLĀM". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. 9. New York: Bibliotheca Persica Press. p. 470-474. Archived from the original on 2012-10-03. Retrieved 2012-10-03.
- جمعیت فدائیان اسلام
- احزاب سیاسی بنیانگذاریشده در ۱۹۸۹ (میلادی)
- انجمنهای سری
- انقلاب ۱۳۵۷
- بنیادگرایی اسلامی
- بنیانگذاریهای ۱۹۴۶ (میلادی) در ایران
- تروریسم اسلامی
- سازمانهای بنیانگذاریشده در ۱۹۴۶ (میلادی)
- سازمانهای ستیزهجو اسلامی شیعه
- سازمانهای شناختهشده به عنوان تروریست
- گروه‌های اصولگرای ایران
- گروه‌های سیاسی مذهبی در ایران
- گروه‌های شورشی اسلامگرا
- گروه‌های شورشی در ایران
- گروه‌های مسلح ایران
- نومحافظهکاران اهل ایران