نقطه سه‌گانه

نقطه سه‌گانه (به انگلیسی: Triple point) عبارتست از دما و فشاری که در آن سه فاز یک ماده با هم در تعادل ترمودینامیکی قرار دارند. به طور کلی، برای یک ماده با p فاز مختلف؛ ${p \choose 3}={\frac {p(p-1)(p-2)}{6}}$${p \choose 3}={\frac {p(p-1)(p-2)}{6}}$ نقطه سه‌گانه وجود دارد.

نقطه سه گانه چند ماده

ماده	T [کلوین] (سلسیوس)	p [پاسکال (یکا)]*
استیلن	0192.4 ۱۹۲٫۴ کلوین (−۸۰٫۷ درجه سلسیوس)	&10000000000000120000000 ۱۲۰ کیلوپاسکال (۱٫۲ اتمسفر استاندارد)
آمونیاک	0195.40 ۱۹۵٫۴۰ کلوین (−۷۷٫۷۵ درجه سلسیوس)	&10000000000000006075999 ۶٫۰۷۶ کیلوپاسکال (۰٫۰۵۹۹۷ اتمسفر استاندارد)
آرگون	0083.81 ۸۳٫۸۱ کلوین (−۱۸۹٫۳۴ درجه سلسیوس)	&10000000000000068900000 ۶۸٫۹ کیلوپاسکال (۰٫۶۸۰ اتمسفر استاندارد)
آرسنیک	1090 ۱٬۰۹۰ کلوین (۸۲۰ درجه سلسیوس)	&10000000000003628000000 ۳٬۶۲۸ کیلوپاسکال (۳۵٫۸۱ اتمسفر استاندارد)
بوتان (هیدروکربن)	0134.6 ۱۳۴٫۶ کلوین (−۱۳۸٫۶ درجه سلسیوس)	&10000000000000000000700 ۷× 10−4 kPa
Carbon (گرافیت)	4765 ۴٬۷۶۵ کلوین (۴٬۴۹۲ درجه سلسیوس)	&10000000000010132000000 ۱۰٬۱۳۲ کیلوپاسکال (۱۰۰٫۰۰ اتمسفر استاندارد)
کربن دی‌اکسید	0216.55 ۲۱۶٫۵۵ کلوین (−۵۶٫۶۰ درجه سلسیوس)	&10000000000000517000000 ۵۱۷ کیلوپاسکال (۵٫۱۰ اتمسفر استاندارد)
کربن مونوکسید	0068.10 ۶۸٫۱۰ کلوین (−۲۰۵٫۰۵ درجه سلسیوس)	&10000000000000015369999 ۱۵٫۳۷ کیلوپاسکال (۰٫۱۵۱۷ اتمسفر استاندارد)
کلروفرم	0175.43 ۱۷۵٫۴۳ کلوین (−۹۷٫۷۲ درجه سلسیوس)	&10000000000000000870000 ۰٫۸۷۰ کیلوپاسکال (۰٫۰۰۸۵۹ اتمسفر استاندارد)
دوتریوم	0018.63 ۱۸٫۶۳ کلوین (−۲۵۴٫۵۲ درجه سلسیوس)	&10000000000000017100000 ۱۷٫۱ کیلوپاسکال (۰٫۱۶۹ اتمسفر استاندارد)
اتان	0089.89 ۸۹٫۸۹ کلوین (−۱۸۳٫۲۶ درجه سلسیوس)	&10000000000000000000800 ۸ × 10−4 kPa
اتانول	0150 ۱۵۰ کلوین (−۱۲۳ درجه سلسیوس)	&10000000000000000000000 ۴٫۳ × 10−7 kPa
اتیلن	0104.0 ۱۰۴٫۰ کلوین (−۱۶۹٫۲ درجه سلسیوس)	&10000000000000000120000 ۰٫۱۲ کیلوپاسکال (۰٫۰۰۱۲ اتمسفر استاندارد)
فرومیک اسید	0281.40 ۲۸۱٫۴۰ کلوین (۸٫۲۵ درجه سلسیوس)	&10000000000000002200000 ۲٫۲ کیلوپاسکال (۰٫۰۲۲ اتمسفر استاندارد)
هلیم-۴ (نقطه لاندا)	0002.19 ۲٫۱۹ کلوین (−۲۷۰٫۹۶ درجه سلسیوس)	&10000000000000005099999 ۵٫۱ کیلوپاسکال (۰٫۰۵۰ اتمسفر استاندارد)
هگزاافلوئورواتان	0173.08 ۱۷۳٫۰۸ کلوین (−۱۰۰٫۰۷ درجه سلسیوس)	&10000000000000026600000 ۲۶٫۶۰ کیلوپاسکال (۰٫۲۶۲۵ اتمسفر استاندارد)
هیدروژن	0013.84 ۱۳٫۸۴ کلوین (−۲۵۹٫۳۱ درجه سلسیوس)	&10000000000000007040000 ۷٫۰۴ کیلوپاسکال (۰٫۰۶۹۵ اتمسفر استاندارد)
هیدروژن کلرید	0158.96 ۱۵۸٫۹۶ کلوین (−۱۱۴٫۱۹ درجه سلسیوس)	&10000000000000013900000 ۱۳٫۹ کیلوپاسکال (۰٫۱۳۷ اتمسفر استاندارد)
ید	0386.65 ۳۸۶٫۶۵ کلوین (۱۱۳٫۵۰ درجه سلسیوس)	&10000000000000012070000 ۱۲٫۰۷ کیلوپاسکال (۰٫۱۱۹۱ اتمسفر استاندارد)
Isobutane	0113.55 ۱۱۳٫۵۵ کلوین (−۱۵۹٫۶۰ درجه سلسیوس)	&10000000000000000000019 ۱٫۹۴۸۱ × 10−5 kPa
جیوه	0234.2 ۲۳۴٫۲ کلوین (−۳۹٫۰ درجه سلسیوس)	&10000000000000000000000 ۱٫۶۵ × 10−7 kPa
متان	0090.68 ۹۰٫۶۸ کلوین (−۱۸۲٫۴۷ درجه سلسیوس)	&10000000000000011699999 ۱۱٫۷ کیلوپاسکال (۰٫۱۱۵ اتمسفر استاندارد)
نئون	0024.57 ۲۴٫۵۷ کلوین (−۲۴۸٫۵۸ درجه سلسیوس)	&10000000000000043200000 ۴۳٫۲ کیلوپاسکال (۰٫۴۲۶ اتمسفر استاندارد)
نیتریک اکسید	0109.50 ۱۰۹٫۵۰ کلوین (−۱۶۳٫۶۵ درجه سلسیوس)	&10000000000000021920000 ۲۱٫۹۲ کیلوپاسکال (۰٫۲۱۶۳ اتمسفر استاندارد)
نیتروژن	0063.18 ۶۳٫۱۸ کلوین (−۲۰۹٫۹۷ درجه سلسیوس)	&10000000000000012599999 ۱۲٫۶ کیلوپاسکال (۰٫۱۲۴ اتمسفر استاندارد)
دی نیتروژن مونوکسید	0182.34 ۱۸۲٫۳۴ کلوین (−۹۰٫۸۱ درجه سلسیوس)	&10000000000000087849999 ۸۷٫۸۵ کیلوپاسکال (۰٫۸۶۷۰ اتمسفر استاندارد)
اکسیژن	0054.36 ۵۴٫۳۶ کلوین (−۲۱۸٫۷۹ درجه سلسیوس)	&10000000000000000152000 ۰٫۱۵۲ کیلوپاسکال (۰٫۰۰۱۵۰ اتمسفر استاندارد)
پالادیم	1825 ۱٬۸۲۵ کلوین (۱٬۵۵۲ درجه سلسیوس)	&10000000000000000003500 ۳٫۵ × 10−3 kPa
پلاتین	2045 ۲٬۰۴۵ کلوین (۱٬۷۷۲ درجه سلسیوس)	&10000000000000000000200 ۲٫۰ × 10−4 kPa
گوگرد دی‌اکسید	0197.69 ۱۹۷٫۶۹ کلوین (−۷۵٫۴۶ درجه سلسیوس)	&10000000000000001669999 ۱٫۶۷ کیلوپاسکال (۰٫۰۱۶۵ اتمسفر استاندارد)
تیتانیم	1941 ۱٬۹۴۱ کلوین (۱٬۶۶۸ درجه سلسیوس)	&10000000000000000005300 ۵٫۳ × 10−3 kPa
هگزافلوراید اورانیوم	0337.17 ۳۳۷٫۱۷ کلوین (۶۴٫۰۲ درجه سلسیوس)	&10000000000000151699999 ۱۵۱٫۷ کیلوپاسکال (۱٫۴۹۷ اتمسفر استاندارد)
آب	0273.16 ۲۷۳٫۱۶ کلوین (۰٫۰۱ درجه سلسیوس)	&10000000000000000611700 ۰٫۶۱۱۷ کیلوپاسکال (۰٫۰۰۶۰۳۷ اتمسفر استاندارد)
زنون (عنصر)	0161.3 ۱۶۱٫۳ کلوین (−۱۱۱٫۸ درجه سلسیوس)	&10000000000000081500000 ۸۱٫۵ کیلوپاسکال (۰٫۸۰۴ اتمسفر استاندارد)
روی	0692.65 ۶۹۲٫۶۵ کلوین (۴۱۹٫۵۰ درجه سلسیوس)	&10000000000000000065000 ۰٫۰۶۵ کیلوپاسکال (۰٫۰۰۰۶۴ اتمسفر استاندارد)

منابع

• IUPAC. Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book"). Compiled by A. D. McNaught and A. Wilkinson. Blackwell Scientific Publications, Oxford (1997). XML on-line corrected version: http://goldbook.iupac.org (2006-) created by M. Nic, J. Jirat, B. Kosata; updates compiled by A. Jenkins. ISBN 0-9678550-9-8.