نقطه سه‌گانه

نقطه سه‌گانه (به انگلیسی: Triple point) عبارتست از دما و فشاری که در آن سه فاز یک ماده با هم در تعادل ترمودینامیکی قرار دارند. به طور کلی، برای یک ماده با p فاز مختلف؛ ${p\choose 3} = \frac{p(p-1)(p-2)}{6}$ نقطه سه‌گانه وجود دارد.

نقطه سه گانه چند ماده

ماده	T [کلوین] (سلسیوس)	p [پاسکال (یکا)]*
استیلن	0192.4 ۱۹۲٫۴ K (−۸۰٫۷ °C)	&10000000000000120000000 ۱۲۰ kPa (۱٫۲ atm)
آمونیاک	0195.40 ۱۹۵٫۴۰ K (−۷۷٫۷۵ °C)	&10000000000000006075999 ۶٫۰۷۶ kPa (۰٫۰۵۹۹۷ atm)
آرگون	0083.81 ۸۳٫۸۱ K (−۱۸۹٫۳۴ °C)	&10000000000000068900000 ۶۸٫۹ kPa (۰٫۶۸۰ atm)
آرسنیک	1090 ۱٬۰۹۰ K (۸۲۰ °C)	&10000000000003628000000 ۳٬۶۲۸ kPa (۳۵٫۸۱ atm)
بوتان (هیدروکربن)	0134.6 ۱۳۴٫۶ K (−۱۳۸٫۶ °C)	&10000000000000000000700 ۷× 10−4 kPa
Carbon (گرافیت)	4765 ۴٬۷۶۵ K (۴٬۴۹۲ °C)	&10000000000010132000000 ۱۰٬۱۳۲ kPa (۱۰۰٫۰۰ atm)
کربن دی‌اکسید	0216.55 ۲۱۶٫۵۵ K (−۵۶٫۶۰ °C)	&10000000000000517000000 ۵۱۷ kPa (۵٫۱۰ atm)
کربن مونوکسید	0068.10 ۶۸٫۱۰ K (−۲۰۵٫۰۵ °C)	&10000000000000015369999 ۱۵٫۳۷ kPa (۰٫۱۵۱۷ atm)
کلروفرم	0175.43 ۱۷۵٫۴۳ K (−۹۷٫۷۲ °C)	&10000000000000000870000 ۰٫۸۷۰ kPa (۰٫۰۰۸۵۹ atm)
دوتریوم	0018.63 ۱۸٫۶۳ K (−۲۵۴٫۵۲ °C)	&10000000000000017100000 ۱۷٫۱ kPa (۰٫۱۶۹ atm)
اتان	0089.89 ۸۹٫۸۹ K (−۱۸۳٫۲۶ °C)	&10000000000000000000800 ۸ × 10−4 kPa
اتانول	0150 ۱۵۰ K (−۱۲۳ °C)	&10000000000000000000000 ۴٫۳ × 10−7 kPa
اتیلن	0104.0 ۱۰۴٫۰ K (−۱۶۹٫۲ °C)	&10000000000000000120000 ۰٫۱۲ kPa (۰٫۰۰۱۲ atm)
فرومیک اسید	0281.40 ۲۸۱٫۴۰ K (۸٫۲۵ °C)	&10000000000000002200000 ۲٫۲ kPa (۰٫۰۲۲ atm)
هلیم-۴ (نقطه لاندا)	0002.19 ۲٫۱۹ K (−۲۷۰٫۹۶ °C)	&10000000000000005099999 ۵٫۱ kPa (۰٫۰۵۰ atm)
هگزاافلوئورواتان	0173.08 ۱۷۳٫۰۸ K (−۱۰۰٫۰۷ °C)	&10000000000000026600000 ۲۶٫۶۰ kPa (۰٫۲۶۲۵ atm)
هیدروژن	0013.84 ۱۳٫۸۴ K (−۲۵۹٫۳۱ °C)	&10000000000000007040000 ۷٫۰۴ kPa (۰٫۰۶۹۵ atm)
هیدروژن کلرید	0158.96 ۱۵۸٫۹۶ K (−۱۱۴٫۱۹ °C)	&10000000000000013900000 ۱۳٫۹ kPa (۰٫۱۳۷ atm)
ید	0386.65 ۳۸۶٫۶۵ K (۱۱۳٫۵۰ °C)	&10000000000000012070000 ۱۲٫۰۷ kPa (۰٫۱۱۹۱ atm)
Isobutane	0113.55 ۱۱۳٫۵۵ K (−۱۵۹٫۶۰ °C)	&10000000000000000000019 ۱٫۹۴۸۱ × 10−5 kPa
جیوه	0234.2 ۲۳۴٫۲ K (−۳۹٫۰ °C)	&10000000000000000000000 ۱٫۶۵ × 10−7 kPa
متان	0090.68 ۹۰٫۶۸ K (−۱۸۲٫۴۷ °C)	&10000000000000011699999 ۱۱٫۷ kPa (۰٫۱۱۵ atm)
نئون	0024.57 ۲۴٫۵۷ K (−۲۴۸٫۵۸ °C)	&10000000000000043200000 ۴۳٫۲ kPa (۰٫۴۲۶ atm)
نیتریک اکسید	0109.50 ۱۰۹٫۵۰ K (−۱۶۳٫۶۵ °C)	&10000000000000021920000 ۲۱٫۹۲ kPa (۰٫۲۱۶۳ atm)
نیتروژن	0063.18 ۶۳٫۱۸ K (−۲۰۹٫۹۷ °C)	&10000000000000012599999 ۱۲٫۶ kPa (۰٫۱۲۴ atm)
دی نیتروژن مونوکسید	0182.34 ۱۸۲٫۳۴ K (−۹۰٫۸۱ °C)	&10000000000000087849999 ۸۷٫۸۵ kPa (۰٫۸۶۷۰ atm)
اکسیژن	0054.36 ۵۴٫۳۶ K (−۲۱۸٫۷۹ °C)	&10000000000000000152000 ۰٫۱۵۲ kPa (۰٫۰۰۱۵۰ atm)
پالادیم	1825 ۱٬۸۲۵ K (۱٬۵۵۲ °C)	&10000000000000000003500 ۳٫۵ × 10−3 kPa
پلاتین	2045 ۲٬۰۴۵ K (۱٬۷۷۲ °C)	&10000000000000000000200 ۲٫۰ × 10−4 kPa
گوگرد دی‌اکسید	0197.69 ۱۹۷٫۶۹ K (−۷۵٫۴۶ °C)	&10000000000000001669999 ۱٫۶۷ kPa (۰٫۰۱۶۵ atm)
تیتانیم	1941 ۱٬۹۴۱ K (۱٬۶۶۸ °C)	&10000000000000000005300 ۵٫۳ × 10−3 kPa
هگزافلوراید اورانیوم	0337.17 ۳۳۷٫۱۷ K (۶۴٫۰۲ °C)	&10000000000000151699999 ۱۵۱٫۷ kPa (۱٫۴۹۷ atm)
آب	0273.16 ۲۷۳٫۱۶ K (۰٫۰۱ °C)	&10000000000000000611700 ۰٫۶۱۱۷ kPa (۰٫۰۰۶۰۳۷ atm)
زنون (عنصر)	0161.3 ۱۶۱٫۳ K (−۱۱۱٫۸ °C)	&10000000000000081500000 ۸۱٫۵ kPa (۰٫۸۰۴ atm)
روی	0692.65 ۶۹۲٫۶۵ K (۴۱۹٫۵۰ °C)	&10000000000000000065000 ۰٫۰۶۵ kPa (۰٫۰۰۰۶۴ atm)

منابع

• IUPAC. Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book"). Compiled by A. D. McNaught and A. Wilkinson. Blackwell Scientific Publications, Oxford (1997). XML on-line corrected version: http://goldbook.iupac.org (2006-) created by M. Nic, J. Jirat, B. Kosata; updates compiled by A. Jenkins. ISBN 0-9678550-9-8.