ندوشن

برای دیگر کاربردها، ندوشن (ابهام‌زدایی) را ببینید.

ندوشن نِدوشَن
کشور	ایران
استان	یزد
شهرستان	میبد
مردم
جمعیت	۲٬۳۵۱ نفر(۱۳۹۵)
رشد جمعیت	۱٪+ (۵سال)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۹۴۳ متر
اطلاعات شهری
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۳۵۳
شناسهٔ ملی خودرو	ایران
کد آماری	۲۳۲۲
روی نقشه ایران ۳۲٫۰۳۰۶°شمالی ۵۳٫۵۵۰۸°شرقی / 32.0306; 53.5508

نَدوَشُنَ منطقه‌ای در ایران که شامل چند روستا از جمله هفتر و سورک و صدر اباد و علویه و نیوک است . این شهر، مرکز بخش ندوشن است که در کنار جاده باستانی یزد _ اصفهان (جاده ورزنه - تالاب گاوخونی) جا دارد. فاصله ندوشن تا استان یزد با سرعت متوسط اتومبیل، حدود یک ساعت است و تا شهرستان ورزنه (اصفهان) ۹۵ کیلومتر فاصله دارد.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲٬۳۵۱ نفر (۷۹۱ خانوار) بوده‌است.

جمعیت تاریخی
سال	جمعیت	±%
۱۳۸۵	۵٬۳۲۱	—
۱۳۹۰	۵٬۳۳۲	۰٫۲٪+
۱۳۹۵	۵٬۴۲۱	۱٫۷٪+

در قدیم

محمد مهریار استاد ادبیات دانشگاه اصفهان دربارهٔ ندوشن و واژه‌شناسی آن آورده‌است:

واژه ندوشن به هر گونه تلفظ که خوانده شود در آغاز واژه ای دشوار به نظر می آید و معنی آن آسان به نظر نمی رسد؛ ولی با دقت بیشتر متوجه می شویم که این واژه به سه جزء «نَد+اَوْ+شَن» تقطیع می شود. در فرهنگ ها «نَد» را به معنای افزونی، نمو، برومندی و امثال اینها در معنی نخستین واژه آورده اند؛ و باز به معنای نیکویی، خوبی، دلالت و راهنمایی آمده است. پیداست که در اینجا «نَد» به معنای نیکویی، فزونی و نمو است که با گیاه و محصول خوب سازش دارد و جزء اول کلمه نیز در واقع به همین معناست. جزء دوم «اَوْ» به معنای آب است که در اوستا نیز به همین صورت تلفظ می شود و در سرتاسر ایران در گویش های مختلف و در نزد روستائیان عموماً «اَوْ» به جای آب تلفظ می گردد. البته در گفتار به جای «اَوْ»، «اُ» شنیده می شود. اما جزء سوم «شن» همان پسوند نسبت است و مکان و محل را نشان می دهد مثل گلشن به معنای جای گل. پس هر سه جزء روی هم یعنی جایگاه فزونی و شکوفایی و سودمندی آب است یا محلی که آب آن سودمند و نیکو و اقتصاد آن شکوفاست. این است معنی ندوشن و در این باره شکی وجود ندارد.

ندوشن دیه بزرگ یا شهرک کوچکی است پرجمعیت با آب خوب و اصالت کهن. از مردم یزد شنیده شد که آن را با ضم نون اول، نُدوشن تلفظ می‌کنند؛ ولی به هر صورت نامی است دلاویز و خوش آهنگ. هوایی معتدل و سرزمین کم و بیش کوهستانی دارد و آب قنات‌های آن هم کم نیست. استحکام مبانی اخلاقی، یک رنگ تکلم خاص که صبغه و نشانی از گویش کهن گذشته‌است هنوز در میان مردم باقی است و نشانه‌های دیگری از تمدن کهن، سبک ساختمان‌ها و پی‌های ستبر و برخی بادگیرها یادآور همان روزگارانی است که این دیه سرسبز و خرم و پرآب بوده‌است و رفته رفته به‌صورت حاضر درآمده و هنوز رنگ تمدن کهن و علائم آن در اطراف دیده می‌شود[۱]

قدیمی‌ترین اثر تاریخ دار ندوشن منبر چوبی مسجد جامع است که مربوط به قرن ششم هجری است در کتب تاریخی یاد ندوشن در تاریخ یزد بکرات آمده‌است در دوران اتابکان یزد از شکارگاه‌های پر برکت ندوشن بارها نام بمیان آمده‌است وجود رباط خرگوشی که بنا به گفته ایرج افشار بزرگترین و خوش طرحترین رباط عهد شاه عباسی است نشان از اهمیت ندوشن و مسیر عبور آن در عهد مذکور را دارددر برخی از کتب تاریخی راه اصلی پارس به سمت سیستان از ابرقو ندوشن و میبد می‌گذشته‌است.

<<<فرهنگ جغرافیایی ایران جلد ۱۰ در مورد ندوشن می‌نویسد: بخش ندوشن جزء شهرستان میبد است، در ۳۴۰۰۰ گزی شمال غربی خضرآباد و ۴۰ کیلومتری میبد می‌باشد. در منطقه کوهستانی معتدل هوائی واقع است و ۱۹۷۴ نفر سکنه دارد. آبش از قنات نصرآباد، محصولش غلات، شغل اهالی زراعت و کرباس‌بافی است در گذشته‌های دور شغل مردم نصرآباد عمدتاً کشاورزی برای مردم ندوشن وده واستخراج فلز از معادن ندوشن بوده‌است آثار وبقایای این امر در معادن باستانی مس وآهن ندوشن مشهود است ولی با تغییر صنعتی این مشاغل در ندوشن رنگ باخته‌است همچنین به دلیل مراتع مناسب عده‌ای از عشایر به مراتع از نصرآباد کوچ کرده و سپس در ندوشن سکنی گزیده‌اند. .

آثار باستانی

ندوشن دارای آثار باستانی زیادی است، که می‌توان به منارجنبان، آبشار سفیده، سنگ نگاره‌های کوه سرخ، آب‌انبار ندوشن اشاره کرد. سایر آثار تاریخی شهر ندوشن شامل: برج و باروهای اطراف شهر قلعه سفیده با قدمت افشاریه خانه قلعه ایها خانه کلانتری خانه استاد حیدری‌ها با قدمت ایلخانی مسجدجامع با قدمت ۶۳۶ قمری مسجد آمنه گل با سنگ نوشته ۷۷۷ هجری قمری مقبره شیخ زین الدین علی خاموش که به دست مولانا سلطان حسین نوشنی در عهد شاه عباسی بنا شده‌است امامزاده ماما نیک معدن استخراج مس باستانی تپه آسنگلان با خشت‌های معماری هخامنشی آسیابهای آبی ده‌ها سنگ قبر با قدمت ۴۰۰ تا ۸۰۰ ساله منبر چوبی مسجد جامع با قدمت قرن ششم هجری ده‌ها منزل مسکونی در بافت قدیم با قدمت ایلخانی تا پهلوی رباط خرگوشی (قلعه خرگوشی ندوشن)، حسینه سورک، قلعه هفتهر، غار اشکفت یزدان در هفتهر، غار بهار هفتهر.

منابع

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.

• مختصات و ارتفاع