فهرست خانواده‌های زبانی
.png)
در اینجا فهرست خانواده‌های زبانی ارائه شده‌است. این فهرست شامل فهرست خانواده‌های زبانی مختلف، زبان‌های تک‌خانواده، دسته‌بندی‌نشده و سایر انواع زبان‌ها می‌شود.
خانواده زبانی به دسته‌ای از زبان‌های مشتق‌شده از نیایی مشترک گفته می‌شود. زبان‌های قرار گرفته در خانواده مشترک می‌بایست در شمار قابل توجهی از ویژگی‌های واج‌شناسی، ریخت‌شناسی و دستور مشترک باشند.[۱]
بر اساس آمار اتنولوگ، ۷٬۱۱۷ زبان زنده بشری به ۱۴۲ خانواده زبانی تقسیم می‌شوند.[۲]
خانواده‌های زبانی بزرگ
[ویرایش]بر پایه شمار زبان‌ها
[ویرایش]اتنولوگ از ۷٬۱۱۱ خانواده زبانی شناخته‌شده در جهان (۲۰۱۹) خانواده‌های زیر را به عنوان بزرگ‌ترین‌ها فهرست می‌کند:
- نیجر-کنگو (۱٬۵۴۲ زبان) (۲۱٫۷٪)
- آسترونزیایی (۱٬۲۵۷ زبان) (۱۷٫۷٪)
- فرا-گینه نو (۴۸۲ زبان) (۶٫۸٪)
- چینی-تبتی (۴۵۵ زبان) (۶٫۴٪)
- هندواروپایی (۴۴۸ زبان) (۶٫۳٪)
- استرالیایی (۳۸۱ زبان) (۵٫۴٪)
- آفروآسیایی (۳۷۷ زبان) (۵٫۳٪)
- نیلوصحرایی (۲۰۶ زبان) (۲٫۹٪)
- اوتو-مانگویین (۱۷۸ زبان) (۲٫۵٪)
- آستروآسیایی (۱۶۷ زبان) (۲٫۳٪)
- کرا-دای (۹۱ زبان) (۱٫۳٪)
- دراویدی (۸۶ زبان) (۱٫۲٪)
- توپیایی (۷۶ زبان) (۱٫۱٪)
گلاتولوگ از ۸,۴۹۴ خانواده زبانی شناخته‌شده در جهان (۲۰۱۹) خانواده‌های زیر را به عنوان بزرگ‌ترین‌ها فهرست می‌کند:
- اطلس-کنگو (۱٬۴۳۲ زبان)
- آسترونزیایی (۱٬۲۷۵ زبان)
- هندواروپایی (۵۸۸ زبان)
- چینی-تبتی (۴۹۴ زبان)
- آفروآسیایی (۳۷۳ زبان)
- فرا-گینه نو هسته‌ای (۳۱۴ زبان)
- پاما-نیونگایی (۲۴۸ زبان)
- اوتو-مانگویین (۱۸۰ زبان)
- آستروآسیایی (۱۵۹ زبان)
- کرا-دای (۹۴ زبان)
- دراویدی (۸۱ زبان)
- آراواکی (۷۸ زبان)
- مانده (۷۵ زبان)
- توپیایی (۷۱ زبان)
خانواده‌های زبانی
[ویرایش]زبان‌های تک‌خانواده
[ویرایش]زبان تک‌خانواده زبانی است که عضوی از هیچ خانواده‌ای نیست و می‌توان آن را به عنوان تنها عضو خانواده خودش معرفی کرد.
آفریقا
[ویرایش]آسیا
[ویرایش]- آینو (ژاپن، روسیه)
- نیوخ (روسیه)
- کره‌ای (کره شمالی، کره جنوبی، چین)
- کوسوندا (نپال)
- نیهالی (هند)
- بروشسکی (پاکستان، هند)
- ایلامی (ایران) [منقرض]
- سومری (عراق) [منقرض]
- حتی (ترکیه) [منقرض]
اروپا
[ویرایش]- باسکی (اسپانیا، فرانسه)
آمریکای شمالی
[ویرایش]- Atakapa (ایالات متحده) [منقرض]
- Chitimacha (ایالات متحده) [منقرض]
- Cuitlatec (مکزیک) [منقرض]
- Haida (کانادا، ایالات متحده)
- Huave (مکزیک)
- Karankawa (ایالات متحده) [منقرض]
- Kutenai (کانادا، ایالات متحده)
- Natchez (ایالات متحده)
- Purépecha (مکزیک)
- Takelma (ایالات متحده) [منقرض]
- Timucua (ایالات متحده) [منقرض]
- Tonkawa (ایالات متحده) [منقرض]
- Tunica (ایالات متحده)
- یوچی (ایالات متحده)
- زونی (ایالات متحده)
اقیانوسیه
[ویرایش]استرالیا
[ویرایش]- Laragiya
- Malak-Malak
- Minkin [منقرض]
- Ngurmbur
- Tiwi
گینه نو
[ویرایش]- Abinomn (ایریان شمالی)
- Anêm (بریتانیای نو)
- Ata (بریتانیای نو)
- Busa (ساندوان)
- Isirawa (ایریان شمالی)
- Kol (بریتانیای نو)
- Kuot (Panaras) (ایرلند نو)
- Massep
- Pyu
- Sulka (بریتانیای نو)
- Taiap (سپیک)
- Yalë (ساندوان)
- Yawa (خلیج گیلوینگ)
- Yele (جزیره رانل)
آمریکای جنوبی
[ویرایش]- Aikanã (برزیل)
- Andoque (کلمبیا، پرو)
- Betoi (کلمبیا)
- Camsá (کلمبیا)
- Candoshi-Shapra (پرو)
- Cayuvava (بولیوی)
- Cofán (کلمبیا، اکوادور)
- Fulniô (برزیل)
- Guató (برزیل، بولیوی)
- Waorani (اکوادور، پرو)
- Irantxe (برزیل)
- Itonama (بولیوی)
- Kanoê (برزیل)
- Kwaza (برزیل)
- Leco (بولیوی)
- ماپوچه‌ای (شیلی، آرژانتین)
- Movima (بولیوی)
- Omurano (پرو)
- Oti (برزیل) [منقرض]
- Páez (کلمبیا)
- Puelche (آرژانتین، شیلی)
- Puquina (بولیوی) [منقرض]
- Ticuna (کلمبیا، پرو، برزیل)
- Warao (گویان، سورینام، ونزوئلا)
- Yaghan (شیلی)
- Yuracaré (بولیوی)
- Yuri (کلمبیا، برزیل)
- Yurumanguí (کلمبیا)
زبان‌های دسته‌بندی‌نشده
[ویرایش]زبان‌های دسته‌بندی‌نشده زبان‌هایی هستند که رابطه ژنتیکی با هیچ زبان دیگری ندارند یا تاکنون شناخته نشده‌است. زیرا داده‌ها در مورد آن‌ها بسیار کم و ضعیف هستند و امکان دسته‌بندی قابل اعتماد برای آن‌ها وجود ندارد: بیشتر این زبان‌ها منقرض شده‌اند و به احتمال زیاد، هرگز به اندازه کافی برای دسته‌بندی شناخته نمی‌شوند.
آفریقا
[ویرایش]- Ongota
- Kwadi (منقرض)
- Dompo
- Mpra
- Mpur (غنا)
- Jalaa
- Laal
- Meroitic (منقرض)
- Shabo
- Bayot
- Boro (منقرض)
- Kujargé
- Oblo
- Weyto
- Rimba
- Oropom (منقرض)
- Wawu
- Omaio (تانزانیا)
- Serengeti-Dorobo (تانزانیا)
- Vazimba (ماداگاسکار)
- Guanche (منقرض)
آسیا
[ویرایش]- Isaurian (منقرض)
- Ancient Cappadocian (منقرض)
- Mysian (منقرض)
- Ruanruan (منقرض)
- Gutian (منقرض)
- کاسکی (منقرض)
- کاسیان (منقرض)
- شیونگ‌نو (منقرض)
- Xianbei (منقرض)
- Hunnic (منقرض)
- کیمبری (منقرض)
- Kenaboi (منقرض
- Philistine (منقرض)
- Proto-Euphratean (منقرض)
- سنتینلی
- Tambora (منقرض)
- Undeciphered -k language of ancient Yemen (منقرض)
- Harappan (منقرض)
اروپا
[ویرایش]- Iberian (اسپانیا) (منقرض)
- Tartessian (اسپانیا، پرتغال) (منقرض)
- North Picene (ایتالیا) (منقرض)
- Camunic (ایتالیا) (منقرض)
- Minoan (کرت) (منقرض)
- Eteocretan (کرت) (منقرض)
- Eteocypriot (قبرس) (منقرض)
- Trojan (منقرض)
- Paleo-Sardinian (ساردینیا) (منقرض)
- Paleo-Corsican (کرس) (منقرض)
- Elymian (سیسیل) (منقرض)
- Sicanian (سیسیل) (منقرض)
- Sicel (سیسیل) (منقرض)
- پلاسجی (یونان) (منقرض)
- Sorothaptic (اسپانیا) (منقرض)
- Liburnian (بالکان) (منقرض)
- Paeonian (بالکان) (منقرض)
- اتروسکی (ایتالیا) (منقرض)
- Raetic language (ایتالیا) (منقرض)
- Lemnian language (یونان) (منقرض)
آمریکای شمالی
[ویرایش]- Macorix (منقرض)
- Guanahatabey (منقرض)
- Ciguayo (منقرض)
- Akokisa (ایالات متحده) (منقرض)
- Tequesta (ایالات متحده) (منقرض)
- Quinipissa (ایالات متحده) (منقرض)
- Pascagoula (ایالات متحده) (منقرض)
- Coree (ایالات متحده) (منقرض)
- Congaree (ایالات متحده)
- Eyeish (ایالات متحده) (منقرض)
- Cusabo (ایالات متحده) (منقرض)
- Bidai (ایالات متحده) (منقرض)
- Guale (ایالات متحده) (منقرض)
- Yamasee (ایالات متحده) (منقرض)
- Appalousa (ایالات متحده) (منقرض)
- Avoyel (ایالات متحده) (منقرض)
- Pedee (ایالات متحده) (منقرض)
- Guachichil (مکزیک) (منقرض)
اقیانوسیه
[ویرایش]استرالیا
[ویرایش]گینه نو
[ویرایش]- Bayono-Awbono
- Dibiyaso
- Elseng
- Kapori
- Kehu
- Kembra
- Kimki
- Kosare
- Purari
- Pyu
- Saponi (منقرض)
- Sulka
- Tause
- Afra
آمریکای جنوبی
[ویرایش]- Taushiro (پرو)
- Flecheiros (برزیل)
- Majena (بولیوی) (منقرض)
- Caranqui (اکوادور) (منقرض)
- Sinúfana (کلمبیا) (منقرض)
زبان‌های دسته‌بندی‌نشده و خانواده‌های منقرض
[ویرایش]در این بخش، زبان‌ها و خانواده‌های منقرض شده‌ای که هیچ خویشاوند زنده شناخته‌شده‌ای ندارند، فهرست می‌شوند.
| نام | زبان‌ها | سال مرگ | موقعیت | تایید خوب؟ | خانواده مادر پیشنهادی |
|---|---|---|---|---|---|
| زبان‌های هوری-اورارتویی | ۲ | قرن ۷ ق. م؟ | آسیا | آری | آلارودی |
| زبان‌های تاسمانیایی (چندین خانواده) | ۵–۱۶ | ۱۹۰۵ | استرالیا | نه | |
| Eastern Daly languages | ۲ | ۲۰۰۶ | استرالیا | برخی | |
| Tyrsenian languages | ۳ | قرن ۳ | اروپا | برخی | |
| Baenan | ۱ | دهه ۱۹۴۰ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Culle | ۱ | قرن ۲۰ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Kunza | ۱ | دهه ۱۹۵۰؟ | آمریکای جنوبی | برخی | |
| Gamela | ۱ | ؟ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Gorgotoqui | ۱ | قرن ۱۷ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Huamoé | ۱ | ؟ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Malibu languages | ۹ | ؟ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Munichi | ۱ | دهه ۱۹۹۰ | آمریکای جنوبی | برخی | آراواکی |
| Natú | ۱ | قرن ۱۹ | آمریکای جنوبی | ||
| Pankararú | ۱ | قرن ۲۰ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Panzaleo | ۱ | قرن ۱۷ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Sechura | ۱ | قرن ۱۹؟ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Tarairiú | ۱ | ؟ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Tuxá | ۱ | قرن ۱۹؟ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Xocó | ۱–۳ | ؟ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Xukuru | ۱ | ؟ | آمریکای جنوبی | نه | Xukuruan |
| Yurumanguí | ۱ | قرن ۱۹؟ | آمریکای جنوبی | نه | |
| Adai | ۱ | قرن ۱۹ | آمریکای شمالی | نه | |
| Alagüilac | ۱ | قرن ۱۸؟ | آمریکای شمالی | نه | |
| Aranama | ۱ | قرن ۱۹ | آمریکای شمالی | نه | |
| Atakapa | ۱ | قرن ۲۰ | آمریکای شمالی | برخی | |
| Beothuk | ۱ | ۱۸۲۹ | آمریکای شمالی | نه | |
| Calusa | ۱ | قرن ۱۸؟ | آمریکای شمالی | نه | |
| Cayuse | ۱ | دهه ۱۹۳۰ | آمریکای شمالی | ||
| Chumashan | ۶ | دهه ۱۹۶۰ | آمریکای شمالی | ||
| Cotoname | ۱ | قرن ۱۹؟ | آمریکای شمالی | ||
| Maratino | ۱ | ؟ | آمریکای شمالی | نه | یوتو-آزتک |
| Naolan | ۱ | دهه ۱۹۵۰ | آمریکای شمالی | نه | |
| Quinigua | ۱ | ؟ | آمریکای شمالی | نه | |
| Solano | ۱ | قرن ۱۸ | آمریکای شمالی | نه |
زبان‌های اشاره
[ویرایش]روابط خانوادگی زبان‌های اشاره به دلیل کمبود پژوهش‌های زبان‌شناختی به خوبی تثبیت نشده‌اند و بسیاری از آن‌ها تک‌خانواده هستند.[۵] خانواده‌های زبان‌های اشاره عبارتند از:
| نام خانواده | موقعیت | شمار زبان‌ها |
|---|---|---|
| اشاره فرانسوی | اروپا، آمریکا، آفریقای فرانسوی‌زبان، بخش‌هایی از آسیا | بیش از ۵۰ |
| اشاره بریتانیایی | بریتانیا، استرالیا، نیوزیلند، آفریقای جنوبی | ۴–۱۰ |
| اشاره عربی | بیشتر جهان عرب | ۶–۱۰ |
| اشاره ژاپنی | ژاپن، کره، تایوان | ۳ |
| اشاره آلمانی | آلمان، لهستان، اسرائیل | ۳ |
| اشاره سوئدی | سوئد، فنلاند، پرتغال | ۳ |
فراتر از این خانواده‌ها، در جهان زبان‌های اشاره تک خانواده بسیاری وجود دارد؛ از جمله:
- زبان اشاره چینی
- زبان اشاره هندوپاکستانی
- زبان اشاره ایرانی
- زبان اشاره افغانستانی
- زبان اشاره برزیلی
- زبان اشاره اسپانیایی
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ Nordquist, Richard. "Language Family Definition and Examples". ThoughtCo (به انگلیسی). Retrieved 2020-01-08.
- ↑ "Summary by language family". Ethnologue.
- ↑ "What are the largest language families?". Ethnologue. May 25, 2019.
- ↑ "North Caucآسیاn". Ethnologue. Archived from the original on July 2, 2016. Retrieved July 17, 2016.
- ↑ Wittmann, Henri (1991). "Classification linguistique des langues signées non vocalement" (PDF). Revue québécoise de linguistique théorique et appliquée (به فرانسوی). 10 (1): 215–288.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «List of language families». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۷ دسامبر ۲۰۱۸.