پارک ملی و منطقه حفاظت‌شده دنا

پارک ملی و منطقه حفاظت‌شده دنا
اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت رده‌بندی II (پارک ملی)
منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ دنا، کوه گل
جایگاه پارک در نقشه ایران
مکان	ایران
مختصات	۳۰٫۵۷°شمالی ۵۱٫۲۶°شرقی / 30.57; 51.26
مساحت	۹۳۶٫۶ کیلومتر مربع (۳۶۱٫۶ مایل مربع)
تاسیس‌شده	۱۳۶۹
هیئت حاکمه	سازمان محیط زیست ایران

پارک ملی و منطقه حفاظت‌شده دنا
مکان	شهرستان سمیرم ، شهرستان دنا، اصفهان ، کهگیلویه و بویراحمد، ایران
مساحت	۹۳٬۶۶۰ هکتار (۲۵٬۸۲۲ هکتار پارک ملی)

کپه‌داغ

ارسباران

ارژن و پریشان

گنو

تنگ صیاد و سبزکوه

پارک گلستان

خورخوران

پارک ملی کویر

دریاچه ارومیه

میانکاله

توران

دنا

دریاچه هامون

ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره یونسکو در ایران

ذخیره‌گاه زیست‌کره، پارک ملی، و منطقه حفاظت‌شده دنا یکی از مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست ایران است که در رشته‌کوه دنا در استان‌های اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. رشته‌کوه دنا با ۸۰ کیلومتر طول، طولانی‌ترین رشته‌کوه زاگرس است و ۴۹ قله با ارتفاع بالاتر از ۴۰۰۰ متر دارد.

زیستگاه‌های مهم حیات وحش دنا عبارتند از: تنگ شاه قاسم، چهارتنگ کل نقره‌ای، تنگ پوتک، تنگ قدویس، شنبلیه دون، تنگ شهسوار، تنگ حیدری، خاریدون، تل سیاه، آلج، گورویل، آب ملخ، تنگ پونه ای، گردنه بیژن، تنگ حرا، تنگ طوفال، آبشار دره ناری، بن شاهی، گردنه اتابکی، تل سبز، گردنه مورک، جنگل‌های بلوط حاشیه دنا، تنگ بن رود، تنگ کره، نهمون، مورطویله، خاکی، قبله و آسمونی که در این زیستگاه‌ها گردشگران، پژوهشگران و علاقه‌مندان به طبیعت می‌توانند سیمای حیات وحش زاگرس را با چشم مسلح و غیر مسلح براحتی رویت کنند و اکولوژی جامع حیات وحش را می‌توان در این منطقه مورد مطالعه و بررسی قرار داد.

مهم‌ترین مراکز جمعیتی مستقر در حاشیه منطقه حفاظت‌شده دنا شامل شهر سی سخت، شهر پاتاوه، مجموعه روستاهای کره، روستای میمند، روستای سیور و مجموعه روستاهای پادنا است.

مرز شرقی منطقه حفاظت شده دنا از شمال شهر سی‌سخت مرکز شهرستان دنا شروع می‌شود. از مهم‌ترین پاسگاه‌های محیط‌بانی می‌توان محیط‌بانی خاریدون، محیط‌بانی روستای کره محیط‌بانی اب سپاه و میمند را نام برد. منطقه حفاظت‌شده دنا به عنوان یک ذخیره‌گاه زیست‌کره با وسعتی معادل ۹۳ هزار و ۸۲۱ هکتار در جنوب غربی کشور در استان کهگیلویه و بویر احمد E5121 عرض جغرافیایی و N3057 طول جغرافیایی واقع شده‌است. از سوی دیگر در دامنه‌های دنا دره‌های متعددی وجود دارند که پر از چشمه کوچک و بزرگ است. بسیاری از این چشمه‌ها از زیر برف می‌جوشند و از دامنه‌های پرشیب دنا سرازیر می‌شوند و پس از پیوستن به یکدیگر رودخانه‌های سرد، شیرین و زلال بشار و خرسان را تشکیل می‌دهند.

تاریخچه حفاظت

منطقه دنا به استناد مصوبه شماره ۱۲۶ مورخ ۱۳۶۹/۱۱/۷ شورای عالی حفاظت محیط زیست، با وسعت ۹۳٬۶۶۰ هکتار به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده اعلام و طی مصوبه شماره ۳۶۰ شورای عالی محیط زیست (کمیسیون زیربنایی دولت) مورخ ۱۳۹۱/۱/۱۹ سطح حفاظتی قسمتی از این منطقه به وسعت ۲۵٬۸۲۲ هکتار به پارک ملی ارتقا یافت.

منطقه حفاظت‌شده دنا در سال ۱۳۸۹ به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ایران در یونسکو شناخته شد.

پوشش گیاهی

در دامنه‌های جنوبی پارک ملی و منطقه حفاظت‌شده دنا تا ارتفاع ۲۵۰۰ متر جنگل بلوط همه جا را پوشانده‌است. در میان این درختان و نواحی و ارتفاعات مختلف گونه‌های جنگلی دیگری نظیر بنه، کیکم، ارژن و انواع بادام کوهی دیده می‌شود اما تسلط کامل با گونه بلوط Quercus Branti است.

از ارتفاع ۲۵۰۰ متر به بالا جنگل بلوط تمام شده و درختچه‌های ارژن، شن، انواع گون‌ها و درختان سرو کوهی دیده می‌شوند. از ارتفاع ۳۵۰۰ متر به بالا اثری از درخت و درختچه در این منطقه مشاهده نمی‌شود و تنها شاهد پوششی از گون‌ها و گیاهان علفی و بوته‌ای در سطح زمین هستیم.

از ارتفاع ۴۰۰۰ متر به بالا دیگر خبری از بوته‌های سطحی منطقه نیست و تنها شاهد گیاهان کوچک و زیبایی در پناه سنگ‌ها و شکاف صخره‌ها هستیم و برخی از این گیاهان در اوایل تابستان گل‌های ریز، رنگین و بسیار زیبایی به بار می‌آورند.

حداقل ۱۲۰۰ گونه گیاهی درمنطقه شناسایی شده که از این تعداد ۵۰ گونه آندمیک مختص این منطقه است.

تعداد تیره‌های شناسایی شده حدود ۹۰ تیره از ۱۵۰ تیره گیاهی ایران (۶۰٪)

تعداد ۴۳۰ جنس از ۱۲۱۵ جنس گیاهی ایران (۳۵٪)

تعداد ۱۲۰۱ گونه گیاهی از ۷۵۰۲ گونه گیاهی ایران (۱۶٪)

تعداد ۵۰ گونه آندمیک برابر ۱۷٪ کل گونه‌های اندمیک ایران

۱۰۰ گونه از ۵۰۰ گونه درخت و درختچه ایران (۲۰ درصد)

وجود تعداد ۱۲۸ گونه دارویی، ۱۱۰ گونه زیستی وحشی، ۸۴ گونه رنگده و ۶۱ گونه خوراکی وحشی، نشان‌دهنده ارزش دارویی، خوراکی، مرتعی و حفاظتی گیاهان دنا است.

گونه‌های جانوری

تاکنون تعداد ۱۶۹ گونه جانوری در این منطقه شناسایی شده‌است. در سال‌های اخیر با حفاظت از این زیست‌بوم حیاتی، گونه‌های حائز اهمیت چون کل و بز، خرس قهوه‌ای، خوک وحشی، پلنگ و … افزایش یافته‌است. وجود حیواناتی چون هما، عقاب طلایی و پلنگ که در راس هرم غذایی قرار دارند، نشان از کیفیت این زیستگاه دارند.

پستانداران

تعداد گونه‌های پستاندار پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا عبارتند از: کل و بز، گراز، خرس قهوه ای، پلنگ، گرگ، روباه، کفتار، شغال، گورکن، موش کور، موش خرما، سنجاب جنگلی، خرگوش، سمور، راسو، خفاش، نعل اسبی، گربه وحشی، کاراکال، خفاش گوش بلند، سگ آبی، تشی، جوجه تیغی، سیاه گوش و گوزن زرد ایرانی (در اسارت)

پرندگان

پرندگان منطقه پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا شامل ۸۴ گونه است که شاخص‌ترین آنها عبارتند از: خانواده قرقاول، کبک دری، کبک معمولی، تیهو، بلدرچین، شاه بوف، جغدهای ماهی خوار، جغد گوش دراز، جغد جنگلی، عقاب پرپا، عقاب جنگلی، عقاب طلایی، کبوتر چاهی، خانواده سبزقبا، خانواده ماهی خورک، خانواده هدهد، خانواده دارکوب، خانواده چکاوک، خانواده سار، خانواده کلاغ، خانواده گنجشک، خانواده سهره و خانواده باز

آبزیان

تعداد ۲۰ گونه آبزی در دنا شناسایی شده‌اند که برخی از آنها عبارتند از: عروس ماهی، خرچنگ، ماهی قزل آلا، ماهی شیربت (سرخه)، ماهی لوتک، سیاه ماهی (زردک)، سس ماهی (سردراز)، مارماهی، سگ ماهی، ماهی گل خورک، رفتگر ماهی و انواع حشرات آبزی

دوزیستان و خزندگان

در منطقه دنا تعداد ۳۹ گونه شناسایی شده‌اند که شاخص‌ترین آنها عبارتند از: لاک پشت، قورباغه، وزغ، افعی، مار جعفری، تیرمار، پله مار، کورمار، مار آبی، مار پلنگی، مار قیطانی، مار دشتی، شترمار، آگاما و مارمولک

گونه‌های جانوری در معرض خطر انقراض (EN) یا تهدیده شده و آسیب‌پذیر (VU): دلیجه کوچک، اردک مرمری، خفاش مدیترانه ای، کل و بز، بالابان، کرکس کوچک، عقاب تالابی، عقاب شاهی، فاخته خاوری، پلنگ ایرانی، گربه وحشی، گربه جنگلی، سیاه گوش، دال معمولی، پیغو

تعارضات و تهدیدها

وجود فرهنگ شکار و صید بین مردم محلی منطقه، چرای بیش از حد دام، افزایش جمعیت روستایی و شهری، تخریب مراتع، قطع درختان جنگل، تبدیل اراضی جنگلی به کشاورزی، جاده‌سازی، فراهم نبودن زمینه‌های اشتغال برای جذب نیروی کار، گرایش مردم به کشاورزی سنتی در اراضی نامناسب، جمع‌آوری گیاهان دارویی و خوراکی، عدم مدیریت جامع در بهره‌برداری از منابع طبیعی، وجود پروانه چرای دام مازاد برظرفیت مراتع، بخشی از عوامل تهدید تنوع زیستی منطقه حفاظت شده و پارک ملی دنا است.

نگارخانه

• 
  چشم انداز دنا از منطقهٔ بهرام بیگی
• 
  دامنه‌های دنا از روستای کره
• 
  قلهٔ قلم، منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ دنا
• 
  منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ دنا، کوه گل
• 
  منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ دنا، کوه گل
• 
  منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ دنا، کوه گل
• 
  چشم‌انداز دنا از منطقهٔ چیتاب
• 
  رشته‌کوه دنا