مدرسه علمیه تهران

دبیرستان علمیه

بنیانگذاری شده	۱۲۷۷ ه‍.خ (۱۳۱۵ ه‍.ق)
وابستگی	وزارت آموزش و پرورش
نشانی	تهران، میدان بهارستان، ابتدای خیابان جمهوری، تهران

این صفحه دربارهٔ دبیرستانی قدیمی در تهران است. این صفحه نباید با حوزه علمیه تهران یا حوزه علمیه (شیعه) اشتباه گرفته شود

مدرسهٔ علمیهٔ تهران یا دبیرستان علمیه تهران در اردیبهشت ماه سال ۱۲۷۷ خورشیدی توسط انجمن معارف تشکیل شد و بعد از دارالفنون دومین مرکز آموزشی ایران و اولین دبیرستان کشور محسوب می‌شود.

تاریخچه

مدرسه علمیه قبل از مشروطه و تحت نظر انجمن معارف با ریاست میرزا محمود احتشام السلطنه و مدیریت علی خان ناظم العلوم و همراهی میرزا حسن تبریزی معروف به رشدیه، یحیی دولت‌آبادی ناظم اطبا و با نظارت جعفر قلی خان نیر الملک وزیر علوم وقت ایجاد شد ساختمان اولیه این مدرسه در انتهای خیابان لاله‌زار پشت شهرداری منزل انیس الدوله بود. بنا به نوشته یحیی دولت‌آبادی: موضوع ایجاد مدرسه علمیه در هفتمین جلسه ین مدرسه گذاشته شد و مطابق آنچه در اساس‌نامه انجمن آمده بود این مدرسه برای افراد بی بضاعت و فقیر این امکان را فراهم می‌آورد تا بدون پرداخت شهریه تحصیل کنند. این مدرسه در دو بخش ابتدایی و علمیه (دبیرستان) تشکیل شد. مسوولیت بخش ابتدایی با محمد صفی ناظم العلوم و دوره علمیه با کاظم مرزبان بود.

بعد از منزلانیس الدوله خانه «حاج سیف الدوله» در خیابان جمهوری (شاه آباد) سپس منزل علاءالملک در خیابان صفی علیشاه (خانقاه) و سپس خیابان اکباتان و باغ نگارستان اماکنی بودند که مدرسه علمیه چندی در آنجا به فعالیت خود ادامه تا سرانجام در سال ۱۳۱۶ شمسی مدرسه امروزی «علمیه» تبدیل به دانشسرای عالی شده و در کنار مدرسه سپهسالار توانست برای خود ساختمانی تهیه کرده و مستقر شود. اما این ساختمان نیز در سال ۱۳۸۲ به دلیل آنچه طرح توسعه مجلس شورای اسلامی و احداث ساختمان جدید خوانده شد تخریب و در اختیار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت؛ و اینبار مدرسه علمیه به ابتدای خیابان جمهوری منتقل گردید و ساختمان مدرسه شریعتی (شاهدخت) به این مدرسه تاریخی واگذار شد.

در حال حاضر موزه مدرسه علمیه در این مکان ایجاد شده و علاقه‌مندان می‌توانند در روزهای دوشنبه و پنج شنبه از ساعت ۱۴ تا ۱۸ از موزه بازدید کنند.

برنامه تحصیلی

دوره ابتدایی مدرسه علمیه ۵ ساله بوده و در بخش‌های علمی موارد زیر تدریس می‌شد:کامل حساب، هندسه، جبر، مثلثات، جغرافیا، تاریخ، هیئت، فیزیک و شیمی، گیاه‌شناسی، زمین‌شناسی، جانورشناسی، اقتصاد و یکی از سه زبان فرانسوی، انگلیسی یا روسی. و در دوره دبیرستان دروس نظامی نیز به دانش آموزان یاد داده می‌شد و تنها مدرسه‌ای بود که برای ورزش دارای معلم بود.

محصلان

• سعید نفیسی
• شجاع‌الدین شفا
• انور خامه‌ای
• نورعلی تابنده
• احسان طبری
• جهانگیر قائم مقامی
• ناصر کاتوزیان
• شاهرخ مسکوب
• همایون خرم
• ابوالحسن بنی‌صدر
• بهمن فرمان‌آرا
• اسفندیار منفردزاده
• علیرضا مشایخی
• عبدالکریم قریب
• سردار فاخرحکمت
• محمود مهران
• غلامحسین رهنما
• صادق هدایت
• امیرعباس هویدا

مدرسان و مدیران

برخی از مدرسان این مدرسه عبارت بودند از علی‌خان ناظم العلوم، مهدی قلی مخبرالسلطنه هدایت، میرزا علی‌اکبر مزین الدوله، یوسف ریشار مودب‌الملک و عبدالعظیم قریب، محمدعلی فروغی و سعید نفیسی مدیران این مدرسه عبارت بودند از: علی خان ناظم العلوم- مهدی قلی مخبرالسلطنه هدایت، علی‌اکبر مزین الدوله، محمد صفی ادیب، محمد حسن ادیب، محمد حسین قریب، ابوالحسن فروغی، علی اکبر مهران، تقی تقوی، محمد ملکزاده

نگارخانه

• 
• 
• 
• 

و از مدیران برجسته دبیرستان علمیه سید عزالدین مهدوی

جستارهای وابسته

سالنامه مدرسه علمیه