غلامگردش
به راهرو باز یا سرپوشیده دورادور عمارتها و بناهای بزرگ غلامگردش، غلامگرد یا مردگرد میگویند.[۱] این راهرو معمولا به صورت ایوان سرپوشیده است.
به راهرویی که بین دو فضا قرار میگیرد و به هر دوی آنها راه دارد هم غلامگردش میگویند.[۲]
کاربرد اصلی راهرو ایوانمانند دور خانه و کاخ، یا همان غلامگردش، برای عبور خدم و حشم بوده و کارهای مربوط به تدارکات در آن انجام میگرفته است، تا درب اتاقها و تالارها کمتر باز شده و اندرونی خانه از چشم «نامحرمان» در امان بماند. غلامگردشهای ستوندار و سرپوشیده همچنین مانند محافظی در جلوی دیوار اصلی عمارت عمل میکردهاند.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86.jpg/220px-%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86.jpg)
غلامگردشها از ارکان مهم در معماری روستایی گیلان هستند. در خانههای گیلانی یک غلامگرد مانند ایوانی در سرتاسر محیط ساختمان قرار میگیرد و بام را تا جلوی غلامگرد ادامه میدهند. به این ترتیب بام مانند چتری گسترده روی کل ساختمان و ایوان است. هم چنین از سمتی که باد غالب میوزد و باران از آن ناحیه به بدنهٔ ساختمان برخورد میکند، بام را تا ارتفاع پایینتری ادامه میدهند. به این صورت با ایجاد غلامگرد و پوشش بالای آن هم دیوارها محافظت میشوند هم یک فضای مناسب که در سایه قرار دارد و هوا در اطراف آن میتواند جریان یابد، برای ساکنان بهوجود میآید.
در معماری غربی[ویرایش]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Ambulatory.png/220px-Ambulatory.png)
در معماری اروپایی به غلامگردش ambulatory میگویند. این واژه که مأخوذ از لاتین است به معنای «مکان راهرفتن» (به لاتین: ambolutorium) است. در این معماری، غلامگردش یا دور حیاط مرکزی قرار میگیرد یا در کلیساهای جامع یا نمازخانههای بزرگ پشت قربانگاه قرار میگیرد.[۳][۴] نخستین غلامگردش اروپایی در قرن ۱۱ در فرانسه ساخته شد و تا قرن ۱۳ به انگلستان رسید و باعث شد تا بسیاری از کلیساهایی انگلیسی برای اضافه شدن غلامگردش گسترش پیدا کنند.[۵] واژهٔ «ambulatory» برای فضای ایوانشکل خانهباغهای انگلیسی هم استفاده میشود.[۶]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Ambulatory_at_Horton_Court_%28geograph_2275454%29.jpg/220px-Ambulatory_at_Horton_Court_%28geograph_2275454%29.jpg)
در معماری هندی و بودایی در ساخت استوپاها، معابد و مقابر، الگوی غلامگردش دیده میشود. گاهی بنایی چندین با غلامگردش احاطه میشود.
منابع[ویرایش]
- ↑ «واژهنامه معماری سنتی ایران قسمت ششم». دریافتشده در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۰.
- ↑ «غلامگردش». دریافتشده در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۰.
- ↑ Francis D. K. Ching (2011). A Visual Dictionary of Architecture. John Wiley & Sons. p. 29. ISBN 978-1-118-16049-7.
- ↑ Ariane Archambault (2002). The Visual Dictionary of Art & Architecture. Québec Amerique. p. 152. ISBN 978-2-7644-0877-3.
- ↑ Ambulatory
- ↑ هیستوریک اینگلند. "AMBULATORY 20 YARDS SOUTH WEST OF HORTON COURT (۱٬۳۲۱٬۱۶۶)". فهرست میراث ملی انگلستان. Retrieved 5 July 2015.
پیوند به بیرون[ویرایش]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Wiktionary-logo-en.svg/37px-Wiktionary-logo-en.svg.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png)